Manar Hafez
İsrail'in ateşkes anlaşması kapsamında Hamas'ın elinde tuttuğu rehineler karşılığında Filistinli mahkumları serbest bırakması olasılığı, dikkatleri hapisteki El Fetih hareketi lideri Mervan el Barguti'ye çevirdi.
Peki, Barguti kimdir ve serbest kalması ihtimali neden bu kadar önemli?
Barguti, siyasi faaliyetlerine 15 yaşındayken eski Filistin lideri Yaser Arafat'ın önderliğindeki El Fetih hareketinde başladı. Filistin davasına ve iki devletli çözüme destek topladı.
İkinci İntifada'nın liderlerinden biri olarak öne çıktı ve İsrail hapishanelerinde 20 yıldan uzun süre yattı.
Barguti, 2002'deki Savunma Kalkanı Operasyonu'nda, El Aksa Şehitleri Tugayları örgütünün kurucusu olduğu suçlamasıyla tutuklanmıştı.
Örgüt, İsrail askerlerine ve Yahudi yerleşimcilerine karşı saldırılar düzenlemişti.
Barguti, beş ömür boyu hapse ek olarak 40 yıl hapis cezası aldı.
Mervan Barguti, İsrail mahkemesinin yetkisini tanımayı reddetmişti.
Barguti'nin eşi Fadwa Barguti geçen yıl BBC Arapça'ya yaptığı açıklamada "Suçlamalar, sanki bu eylemleri kendi elleriyle yapmış gibi değil de lidermiş gibi yöneltildi" dedi.
Kendisi de bir avukat olan Fadwa, sorgusu sırasında Barguti'nin "kendisine yöneltilen tüm suçlamaları reddettiğini" ve El Aksa Şehitleri Tugayları'nın kurucusu olduğu suçlamasını da kabul etmediğini söyledi.
Barguti'nin mahkumiyeti daha da tanınmasını beraberinde getirdi.
Çok sayıda Filistinli Barguti'yi kendi Nelson Mandelaları olarak görüyor.
Hatta Filistin yönetiminin mevcut lideri Mahmud Abbas'ın halefi olabileceği düşünülüyor.
Ancak bunun için Barguti'nin önce İsrail tarafından salıverilmesi gerekiyor.
Potansiyel sınır dışı
İsrail basınındaki bazı haberlerde İsrail'in Barguti'yi "Filistin toprakları dışına sınır dışı edilmesi" koşuluyla serbest bırakabileceğine işaret ediliyor.
Uluslararası hukuk uzmanı Anis El Kassam BBC Arapça'ya yaptığı açıklamada, Barguti Filistin topraklarından uzaklaştırılsa bile, ülke dışında Filistin yönetimi lideri olmasının önünde hiç bir teorik engel olmadığını söyledi.
Tarihte de özellikle İkinci Dünya Savaşı sırasında sürgünde hükümetler kurulmuştu.
Filistin anayasası ve yasaları bunu engellemiyor.
Al Kassam, İsrail'in Barguti'yi sınır dışı etmek isteme nedeninin Barguti'nin "özellikle Fetih hareketi içinde aldığı yaygın halk desteği olduğunu" söylüyor.
Kısmen Avrupa Birliği tarafından fonlanan Filistin Politika ve Araştırma Merkezi, 13 Aralık 2023'te bir anket yayımladı.
Ankette Mervan Barguti, Filistin halkının liderliğe seçtiği isim olarak görülüyor.
Ankette, yeni bir başkanlık seçimi yapılması durumunda, El Fetih adayı Barguti, Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas ve Hamas lideri İsmail Haniye'nin alacağı destek ölçüldü.
Barguti ankette %47 oranında destek alırken, Haniye % 43, Abbas ise % 7'lik oranı yakalayabildi.
Haniye, Temmuz 2024'te Tahran'da bir suikast sonucu öldü.
Barguti'nin Temmuz 2021'de yapılması gereken seçime girmesi bekleniyordu.
Ancak oylama, İsrail'in Doğu Kudüs'te oy kullanılmasını yasaklamasını gerekçe gösteren Mahmud Abbas tarafından iptal edildi.
Barguti İsrail ile barıştan ve 1967 savaşı öncesindeki sınırları temel alan, iki devletli bir çözümden yana olduğunu söylemişti.
Barguti 2002'de Washington Post gazetesine şunları yazmıştı.
"Ben ve ait olduğum El Fetih hareketi, gelecekteki komşumuz İsrail içindeki sivillerin hedef alınmasına şiddetle karşı olsa da kendimi koruma, ülkemin İsrail tarafından işgal edilmesine direnme ve özgürlüğüm için savaşma hakkımı saklı tutuyorum."
"İsrail ve İsrail'in 1967'de işgal ettiği Filistin topraklarından çekilmesi temelindeki bir Filistin'in eşit ve bağımsız iki ülke olarak yan yana yaşamasını istiyorum..."
"Açıkçası, tek istediğimiz uluslararası hukukun uygulanmasıyken İsrail'in uyuşmazlığından yorulduk."
'Uzlaşma adayı'
İsrailli yazar Gerşon Baskin, Ocak ayında Haaretz gazetesinde kaleme aldığı makalede, Gazze Savaşı'ndan sonraki geçiş sürecinde "Filistin birliğini teşvik edecek ve bölgeyi silahsızlandırmaya bağlı bir Filistinli lider gerektiğini" söylemiş ve "Bu lider Barguti olabilir" diye yadı.
Baskin, Barguti'nin "hala iki devletli çözümü desteklediğini" vurguladı.
Barguti 1958'de Batı Şeria'nın Ramallah kenti yakınlarındaki Kobar köyünde dünyaya geldi.
İsrail 1967 savaşında Batı Şeria ve Doğu Kudüs'ü işgal ettiğinde yaklaşık 9 yaşındaydı.
15 yaşında Yaser Arafat'ın El Fetih hareketinde faaliyet göstermeye başladı.
1978'de tutulandı ve silahlı bir Filistinli örgüte üye olma suçlamasıyla yaklaşık beş yıl hapis yattı.
Barguti hapisteyken orta öğrenimini tamamladı ve İbranice öğrendi.
1983'te Birzeit Üniversitesi'nde okumaya başladı. Diplomasını alması 11 yıl sürdü.
Bu dönemde siyasi faaliyetlerini sürdürdü, El Fetih'in Yaser Arafat ve Mahmud Abbas gibi başlıca liderlerinin Lübnan ve Tunus'a sürgüne gönderilmesiyle önemi artan genç kuşak liderler arasına girdi.
1987'de Birinci İntifada diye bilinen Filistinlilerin İsrail işgaline karşı isyanı başladı.
Barguti bu süreçte Batı Şeria'da lider olarak sivrilince Ürdün'e sürgüne gönderildi.
Oslo Barış Anlaşmaları'nın imzalanmasından sonra 1994'te ülkesine döndü. Barış sürecine büyük destek verdi ama İsrail'in taahhütlerini yerine getireceğinden şüpheliydi.
Eylül 2000'de İkinci İntifada başladığında, Batı Şeria'daki El Fetih lideriydi ve silahlı kanadı Tanzim'in başındaydı.
2001'de bir suikast girişiminden sağ kurtuldu.
Biri kız, üçü erkek dört çocuk babası Barguti avukat ve siyasi aktivist Fadwa Barguti ile evli.