Halk Kral İdris’in bayrağıyla sokakta

T24 - Libya’daki isyanın kökeninde, İtalyanlara karşı bağımsızlık mücadelesi veren doğu illeri aşiretleri ile ülkenin bağımsızlık lideri ve ilk kralı Şeyh İdris’i 1969’da darbeyle deviren Muammer Kaddafi arasındaki iktidar mücadelesi yatıyor. 

İtalyanların Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde işgal ettiği Libya’daki ayaklanmayı, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Tobruk’ta İtalyanları yenmesini sağlayan Arap aşiretleri çıkardı. Aynı aşiretler, Osmanlı’nın Trablusgarp adını verdiği günümüz Libyası’ndan çekilmesi sonrasında tarihe efsanevi mücadelesiyle geçen Ömer Muhtar’ın da arkasında yer aldı. Tobruk ve Derne’de önce Atatürk, sonra Muhtar’la birlikte savaşan aşiretler, şimdi yine aynı kentlerde Kaddafi’ye isyan bayrağını açtı. Anthony Queen’in ünlü ‘Çöl Aslanı’ filmine konu olan Ömer Muhtar, pusuya düşürülüp, İtalyanlar tarafından idam edilmişti. Ardından Şeyh İdris 1951’de ülkeyi bağımsızlığa taşıdı. Şeyh İdris de Bingazi bölgesinin aşiret liderlerinden. Bingazi, Tobruk ve Derne bölgesinde yaşayan aşiretler şimdi, Türkiye’de tedavideyken 1969’da Kaddafi’nin darbe yaptığı ilk kralları İdris’in intikamını alıyor.


Ay yıldızlı bayrak

Derne’de başlayan ve ardından doğu illerinin en büyüğü Bingazi’ye sıçrayan isyanda şimdilik galip gelen kralcılar, ortasında ay yıldız bulunan 1969’a kadarki Libya bayrağını göndere çekerek, 42 yıllık husumeti ilan ettiler. İsyancıların Bingazi ve bölgedeki diğer küçük kentlerde denetimi sağlaması, Libya’nın da fiilen ikiye bölünmesine de yol açtı. Senusi dini akımının da lideri olan Şeyh İdris, 01 Eylül 1969’da Türkiye’de tedavi gördüğü sırada Kaddafi’nin darbesiyle uzaklaştırıldı, Kaddafi yönetimi gıyabında yargılayarak idama mahkum etti, Libya’nın ilk kralı 1983’te Kahire’de sürgünde öldü. Ülkenin doğusundaki Bingazi, Derne ve Tobruk halkı da, Kaddafi darbesine ve 42 yıllık yönetimine hiçbir zaman destek vermedi. Bu nedenle ekonomik yatırımlar konusunda sürekli cezalandırıldı.