Hafta başında Haiti'de başkent Port-au-Prince yakınlarında silahlı kişilerin, bir tur otobüsünü durdurarak aralarında sekiz Türk vatandaşının da olduğu toplam 17 kişiyi kaçırdığı duyulmuştu.
Türkiye'nin Haiti Fahri Konsolosu Hugues Jouse kaçırılan Türk vatandaşlarının, yirmili yaşlarında, Ashabe isimli bir İslamî dini eğitim kurumunda görevli 5'i erkek ve 3'ü kadın olduğunu açıklamış, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Haiti'de bir kriz masası oluşturulduğunu duyurmuştu. El Dia adlı Dominik gazetesi kaçırılan Türk vatandaşlarının "misyoner" olduğunu yazmıştı.
2019 yılından bu yana Haitili Müslümanlar arasında din eğitimi çalışmaları yaptığı anlaşılan Ashabe mensubu Türk vatandaşları da dahil toplam 17 kişiyi kaçıranların daha önce de fidye alabilmek için yabancıları kaçırdığı bilinen Haiti'nin en büyük ve en tehlikeli suç örgütü olan '400 Mawozo' (400 Denyo) çetesi olduğu düşünülüyor.
Haiti'de son iki yıldır fidye için insan kaçırma olaylarında büyük artış yaşanıyor.
Haiti İnsan Hakları Analiz ve Araştırma Merkezi'ne göre geçen yıl 81 farklı ülkeden 1200'den fazla kişi kaçırıldı. Kuruluşa göre bu kişiler arasında ABD ve Kanada'dan 17 Hristiyan misyoner de var.
400 Mawozo, bu misyonerlerin her biri için bir milyon dolar talep etmişti.
Misyonerler dört ay sonra serbest bırakıldı. Fakat bu kişiler için fidye ödenip ödenmediği bilinmiyor.
Haitili çeteler yabancıların kaçırılması olaylarıyla adını duyurdu. Ancak Haitililer yıllardır şiddetin gölgesinde yaşıyor.
Birleşmiş Milletler çocuklara yardım örgütü UNICEF, geçen hafta ülkede devam eden çete şiddeti nedeniyle başkent ve çevresinde 1.700 okulun kapandığını ve yarım milyondan fazla çocuğun okula gidemediğini açıkladı.
UNICEF'in Haiti temsilcisi Bruno Maes, "Mermiler havada uçuştuğu için hiçbir çocuk okula gidemiyor" dedi.
Maes çok sayıda çocuğun çetelere katılmasının da kaygı verici olduğunu söyledi.
Haiti Cumhurbaşkanı Jovenel Moise, geçen Temmuz'da paralı askerler tarafından öldürülmüştü.
Rakip suç şebekeleri ülkenin kontrolünü ele geçirmek için savaşırken polis gücünün çok yetersiz kaldığı belirtiliyor.
400 Mawozo nasıl ünlendi?
Çete, ilk olarak 2021 yılının Ekim ayında bir grup Amerikalı ve Kanadalı Hristiyan misyoneri kaçırıp fidye talep ettiğinde uluslararası düzeyde adını duyurdu, daha sonra da yankı getirebilecek yabancı isimleri kaçırmayı sürdürerek haber gündeminde yerini korudu.
400 Mawozo'nun faaliyetleri ve rakibi Chen Mechan (Kötü Köpek) çetesi ile yürüttüğü kanlı alan çatışmaları başkent Port-au-Prince'in hemen kuzeyindeki mahallelerde terör ve kaos ortamı yarattı. Yerel medyada yer alan haberlere göre bölgede en az 148 kişi öldürüldü ve 9 binden fazla kişi evinden oldu
Çetenin 29 Nisan günü Dominik Cumhuriyeti'nden bir diplomatı kaçırması Dominik'in Haiti sınırına seçkin askeri birliklerini yığmasına yol açtı. Diplomat daha sonra bırakıldı.
400 Mawozo 8 Mayıs'da da Dominik Cumhuriyeti'nden ülkeye giren bir otobüsün yolunu keserek içinde 8 Türk vatandaşının da bulunduğu 17 yolcuyu ve otobüs şoförünü kaçırdı.
1.000'den fazla mensubu olduğu düşünülen suç şebekesi başkent Port-au-Prince'in varoşlarında faaliyet yürütüyor ve çetenin başında 'Lanmo San Jou' lakabıyla tanınan Joseph Wilson adlı kişinin bulunduğu düşünülüyor. Wilson internette dolaşan video kayıtlarında peşindeki Haiti mercilerine meydan okuyor.
Komşu Dominik Cumhuriyeti'nden Diario Libre adlı haber sitesinde yer alan bir haberde, 400 Mawozo'nun son kaçırma eyleminin, çetenin iki numaralı ismi olan cezaevindeki 'Yonyon' lakaplı Germine Joly'nin 3 Mayıs'da Haiti tarafından, yargılanmak üzere ABD'ye gönderilmesinden bir kaç gün sonra gerçekleştirildiğine dikkat çekiliyor.
Yonyon hakkında 2021 yılında Haiti'de aralarında ABD vatandaşlarının da bulunduğu bir grubun kaçırılmasına karışmaktan dava açıldı.
Haiti medyasında yer alan bazı haber ve yorumlarda çeteler ve çeteler arası savaşlara hükümetin etkili bir şekilde müdahale edememesinin ardında, bizzat bazı politikacıların bu suç şebekelerine silah ve para desteği vermelerinin bulunduğu öne sürülüyor.
Haiti Observateur gazetesinde yer alan 400 Mawozo ile ilgili bir yazıda bu iddialar daha da detaylandırılarak ülkenin yönetimindeki Tet Kale Partisi'ne (PHTK) yakın en az iki kişinin çetelerin "gerçek patronları" olduğu ve onlara silah temin ettikleri kaydedildi.
Başbakan Ariel Henry de bir süredir yerel sosyal medya platformlarında çetelerin yol açtığı sorunları küçümsemek ve etkili bir mücadele yürütememekle eleştirilerek hedef alınıyor.
Çete hakkında temel bilgiler
Kendilerine 400 Mawozo ya da Türkçeye "400 denyo" gibi çevrilebilecek alaycı bir isim veren çete 2016 yılında kuruldu.
Çetenin lideri olduğu bir çok kaynak tarafından kaydedilen Lanmo San Jou lakaplı Joseph Wilson Haiti makamlarınca cinayet, öldürmeye teşebbüs, insan kaçırma ve otomobil hırsızlığı suçlarından aranıyor.
400 Mawozo'nun iki numarası Germine Joly, nam-ı diğer Yonyon ise 3 Mayıs'ta Haiti makamlarınca ABD'ye yollandı ve orada 2021 yılında Amerikan vatandaşlarının kaçırılmasında rol oynadığı suçlamasıyla hakkında dava açıldı. Joly, 2018 yılında Haiti'de müebbet hapse mahkum edilmişti ve yerel medyaya göre 400 Mawozo'yu cezaevinden yönetmeye devam ediyordu.
Joly ayrıca iki diğer Haiti ve bir de ABD vatandaşıyla birlikte ABD'den Haiti'ye, çetenin kullanması için silah ve cephane getirilmesini örgütlemekle de suçlanıyor.
400 Mawozo başkent Port-au-Prince'in kuzeydoğusunda kalesi sayılan Croix-des-Bouquets mahallesinin yanı sıra başkenti ülkenin kuzeyine ve Dominik Cumhuriyeti sınırına bağlayan yolların çevresindeki yerleşimlerde de etkili.
Çete, özellikle de yabancı uyruklu kişilerin topluca kaçırılması ve fidye talebi faaliyetleriyle öne çıkıyor. Haiti İnsan Hakları Analiz ve Araştırma Merkezi'ne göre suç şebekesi bunun yanında haraç toplamak, kamyon kaçırmak ve kaçakçılık işlerinden de gelir sağlıyor.
24 Nisan'dan bu yana 400 Mawozo ile Chen Mechan çeteleri arasında yaşanan kanlı çatışmalar okulların ve işyerlerinin açılamamasına ve binlerce kişinin evlerinden kaçmak zorunda kalmasına yol açtı.