Türkiye’nin hem güneş enerjisi kapasitesini büyütmeyi, hem de güneş enerjisi teknolojilerinde yerli üretimi hedefleyen YEKA (Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları) süreci başladı. Süreçteki ilk uygulama olan Türkiye’nin en büyük güneş santralinin kurulacağı Konya Karapınar için dört firma başvurdu. İhalenin 20 Mart pazartesi günü yapılması bekleniyor.
Hürriyet'ten Merve Erdil'in haberine göre, Türkiye'nin cari açık sorununa da çare olabilecek güneş enerjisinde yeni bir süreç önceki gün resmen başladı. Ülkemizde güneş enerjisinin kullanımının arttırılması ve yeşil enerji teknolojisinin transferi ile ilgili önemli destekler içerecek YEKA (Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları) sürecindeki ilk uygulama olan Karapınar Bölgesi için teklifler alındı. Türkiye’nin en büyük güneş enerjisi santralinin kurulacağı “Karapınar Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA)” ihalesi için dört firma yabancı ortaklarıyla birlikte başvuruda bulundu. Karapınar Enerji İhtisas Endüstri Bölgesinde bulunan ve bin megavat kapasite tahsisli Karapınar YEKA ihalesi için teklif veren dört konsorsiyum Limak- CMEC- Hareon Solar Ortak Girişim Grubu, Kalyoncu- Hanwha Grubu, Çalık Enerji - Solargiga Ortak Girişim Grubu ve AKC Güneş Ortak Girişim Grubu oldu. Yatırımcılara göre, 1000 megavatlık (MW) bu ilk ihale, güneş enerjisi sektörü ve fotovoltaik teknolojilerin gelişimi için önemli bir kilometre taşı olacak.
1.3 milyar dolar yatırım
Enerji Bakanlığı yetkililerinden edindiğimiz bilgilere göre, söz konusu ihale 1.3 milyar dolarlık yatırımın Türkiye’ye gelmesini sağlayacak. Bu da yarışma kapsamında kurulacak en az 500 megavat/yıl fotovoltaik modül üretim kapasitesine sahip fabrika ile 10 yıl boyunca da yapılacak Ar-Ge çalışmalarını kapsıyor. Ayrıca tesiste yüzde 80 oranında Türk mühendis çalışacak. Enerji sektörü temsilcilerine göre, Avrupa’nın güneş enerjisi potansiyeli açısından en zengin ülkesi olan Türkiye’nin düşük karbonlu ekonomiye geçişinin anahtarı güneşte. Kimilerine göre, Türkiye’nin 2030 yılında 15 bin MW kurulu güce ulaşması mümkün. Resmi hedefimiz ise 2023 yılında 5 bin MW’a ulaşmak. Türkiye’de güneş enerjisi sanayisinin gelişimi için önemli fırsat sunan YEKA modeli ile, milli kapasiteye büyük ölçekte güneş kapasitesi eklenmesi ve yenilenebilir enerji kapasitesinin toplam kapasitedeki payının hızla artması öngörülüyor.
Açık eksiltme yöntemi
İlk yarışma, teknik ve mali açıdan talep edilen yeterlikleri sağlayan firmaların katılımı ile 20 Mart 2017 tarihinde alım garantisi olan elektrik fiyatı üzerinden “açık eksiltme” yöntemiyle yapılacak. Bu yarışma kapsamında Türkiye’de minimum 500 MW/yıl fotovoltaik modül üretim kapasitesine sahip fabrika kurulumunu gerçekleştirmek ve 10 yıl boyunca da Ar-Ge yapmak şartı ile Karapınar YEKA’da bin MW’lık bağlantı kapasitesi tahsisi yapılacak. Sözleşme imzalanmasını takip eden 21 ayda kurulacak olan fabrikada üretilecek fotovoltaik modüller, sahada kullanılacak. Karapınar YEKA-1 GES yarışması, enerji sektöründe yerlileştirme şartına ve YEKA bazlı fiyat belirlenmesi esasına dayalı ilk uygulama olacak. Söz konusu proje ile önümüzdeki yıllarda yenilenebilir elektrik ve ekipman üretiminin arttırılması, teknoloji transferi yapılması ve dışa bağımlılığının azaltılmasına önemli katkılar sağlanması hedefleniyor. Enerji Bakanlığı yetkilileri ihale ile 1.3 milyar dolarlık yatırımın Türkiye’ye geleceğini vurgularken, Türkiye’nin iç pazar avantajı ve bölgesel pazar avantajı ile yenilenebilir teknoloji alanında büyük oyuncu olarak kabul edilen firmaların, küresel rekabette öne çıkmaları için de bir fırsat oluşturduğunu söylüyor.
Güneş teknolojilerinde merkez olma hedefi
Türkiye’de yerli panel dediğimizde bugün aslında “panel montajı” ifadesini kullanmak daha doğru oluyor. Çünkü bugün yapılan yerli üretimde yüzde 10-15 oranında yerlilik oranı sağlansa da, bu daha çok cam, işçilik ve demir aksam gibi kısımları kapsıyor. Teknolojik parçalarda yerliliğin ise YEKA süreci ile sağlanması ve süreç ilerledikçe artması hedefleniyor. Buna göre, panel üretiminde yerlilik oranı ilk yıl yüzde 60, ikinci yıl yüzde 70 olacak. Bu ayrıca sanayi açısından yeni bir alan sağlanması anlamına geliyor. Enerji yönetiminin hedefi Türkiye’yi bölgede yeşil enerji teknolojilerinde önemli bir üretim merkezi haline getirmek. YEKA sürecinde, yerli-yabancı teknoloji tedarikçisi ortaklığı ile teknoloji transferi sağlanacak, bu teknolojilerin gelişimi noktasında 10 yıl boyunca Ar-Ge çalışmaları yapılacak.
Türk sanayisinin ve mühendislerinin bu alanda tecrübe sahibi olup, küresel ve bölgesel rekabete girmelerinin önü açılacak. Sadece fabrika ile üretim değil, çok sayıda yan sanayide, yedek parçada özellikle organize sanayi bölgeleri için yeni iş kolları gelişecek, sanayiye/KOBİ’lere adeta doping olacak. İstihdama da katkı sağlayacak. SolarBaba Platformu’nun kurucusu olan Ateş Uğurel, “YEKA’nın en büyük amacı Türkiye sınırları içinde güneş paneli üretimini sağlamak. Her şeyi yurtdışından ithal edip Türkiye’de camını çerçevecisini üretip, montaj etmek değil. Üretim aşamasında teknolojisini de Türkiye’ye taşımak.
Bunun için bir yabancı yatırımcıyı cezbedebilmek için kapasite verilmesi gerekiyordu. ‘1 gigavat GES kuracaksın, bunun karşılığında gel teknolojiyi Türkiye’ye getir’ denildi. Böylece ölçek ekonomisini yavaş yavaş elde etmeye başlıyorsun. Güneş paneli denilen ürün artık bir perakende ürünü haline geldi. Bir perakende ürünü rekabetçi şekilde satabilmen için yapabileceğin yöntem çok sayıda üretmek. Güneş panelini ister Çin, ister Türkiye’de daha ucuza üretmen için ölçek ekonomisini yaratman gerekiyor. Bu anlamda YEKA yaklaşımı doğru. En azından bu bir başlangıçtır. Yalnızca bir noktaya daha dikkat çekmek istiyorum: YEKA’nın ölçekleri keşke aynı kalsaydı ama tek bir yere 1000 MW yerine, 20 çarpı 50 MW, tüketim noktalarına daha yakın, daha dağıtık bir yapıda uygulama sanki güneşin ruhuna daha uygun olurdu” diyor.
Yerli solar teknolojinde ilk
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, yerli kaynakların enerji üretimindeki payını arttırma stratejisine sık sık dikkat çekiyor. Son olarak, önümüzdeki 10 yılda elektrik üretiminde yerli kaynakların payını en az üçte ikiye çıkarmayı hedeflediklerini açıklamıştı. Karapınar bölgesindeki yatırıma yönelik ise daha önce, “Bu ihale, sadece fiyatın düşmesi yenilenebilir enerji maliyetlerinin düşmesiyle değil, aynı zamanda fabrika, yerli üretim ve teknolojinin de yerelleşmesi için bir ilk olacak. Türkiye’nin gelişen ekonomisinin gelişen teknolojilerin bölgede önemli bir merkez olmasından bahsediyoruz” demişti. Uluslararası danışmanlık şirketi PricewaterhouseCoopers’ın (PWC) YEKA hakkındaki değerlendirmesinde, “Yapılacak yeni ihaleler ile bu büyüklükteki üretim tesislerinin gelecekte ülkemizde birer birer kurulacağı öngörülebilir. İstihdam ve üretim açısından bu gelişmeler sevindiricidir. Enerjide ucuz, rekabetçi, dinamik ve kaliteli günler bizlerin olacak” yorumu yapılıyor. İhaleye katılan yabancı şirketler ve merkezleri şöyle: CMEC-Çin, Hareon-Çin, Hanwha-Güney Kore, Solargiga-Çin, Acwa-Suudi Arabistan, Chint Solar-Çin, Zhejiang Xiongtai Photovoltaic-Çin.