Bartın'ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu Amasra Müessese Müdürlüğü maden ocağında 14 Ekim Cuma günü saat 18:45 sıralarında ilk belirlemelere göre grizu patlaması meydana geldi. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, sabah saatlerinde Bartın'ın Amasra ilçesindeki maden ocağında meydana gelen grizu patlamasında 28 madencinin hayatını kaybettiğini, kurtarılan 58 madenciden 11'inin tedavilerine devam edildiğini bildirdi. Facianın gerçekleşmesinin ardından grizu patlaması gündeme geldi. Haberlerin ardından vatandaşlar, grizu patlaması hakkında detayları araştırmaya başladı. Grizu patlaması ile ilgili detaylar sorgulatıldı. Peki, grizu patlaması nedir, neden ve nasıl olur? İşte, grizu patlaması ile ilgili detaylar:
Bartın'ın Amasra ilçesinde Türkiye Taşkömürü Kurumu Amasra Müessese Müdürlüğü maden ocağında 14 Ekim Cuma günü saat 18:45 sıralarında ilk belirlemelere göre "grizu patlaması" meydana geldi. 110 işçinin mesaide olduğu sırada yaşanan patlamada, şimdiye kadar 40 işçinin hayatını kaybettiği belirlendi. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, bir maden işçisiyle ilgili belirsizlik yaşandığını belirtti.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, yaşanan facia ile ilgili 4 iş müfettişinin, Bartın Cumhuriyet Başsavcılığı ise soruşturma başlatılarak 3 savcının görevlendirildiğini duyurdu.
Hayatını kaybeden madenci sayısı 40'a yükseldi
İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, saat 11.40’ta patlamanın yaşandığı maden bölgesinde açıklamalarda bulundu. Soylu, “Arzu ederdik ve isterdik ki karşımızda hiçbir kaybımız olmadan sizlere bu açıklamayı yapabilelim. Ancak o saatten itibaren yapılan çalışmalarda hakikaten 350 metre yerin altında büyük bir seferberlik ve tüm arkadaşlar tarafında büyük bir çaba sarf edildi. Sabah saat 07.30 itibariyle gece yaptığımız 26 şehidimizin açıklamasından sonra 14 şehidimize daha ulaştık. Yani 40 şehidimize ulaşmış olduk. Bir madencimizle ilgili belirsizlik var. 40 madencimiz de kimliği belirlendi. biraz sonra da yine geri kalan 14 madencimizin kimliğini de kamuoyuyla paylaşacağız" dedi.
Grizu patlaması nedir?
Metan, etan, propan, bütan ile hidrojen, karbonmonoksit gibi bütün yanıcı gazları bünyesinde bulunduran hava, patlayıcı özellik gösterir. Bunların en önemlisi hidrokarbonlar ve özellikle metan olup, metan ile havanın karışımı madencilikte “grizu” olarak isimlendirilir. Metanın tek başına yanması (metan patlaması) sırasında karbonmonoksit oluşmaz. Ancak metanın yanması kömür tozunun bulunduğu ortamda meydana gelirse, son aşamada kömür tozu patlaması olur ve bol miktarda karbonmonoksit oluşur.
Kömür madenlerindeki kömür damarlarından metan gazı açığa çıkabilmektedir. Bu nedenle madenlerde metan gazı dedektörleri bulunmakta ve metan gazı seviyesi belli bir değerin altında tutulmaya çalışılmaktadır. Madenlerin havalandırılması, metan gazı yoğunluğunun belirli bir seviyenin altında tutulması ve oksijen miktarının belirli bir seviyenin üzerinde tutulması açısından yaşamsal önem taşımaktadır. Madenlerde metan gazı birikmesini engellemek için kullanılan bir diğer yöntem metan drenajlarıdır. Metan drenajı, kömür ocaklarında damar ve tabakalardan ocak atmosferi içine nüfuz eden grizunun çalışma alanı dışına atılmasında kullanılan bir yöntemdir.
Grizu patlaması neden ve nasıl olur?
Magnezyum, alüminyum, çinko, kalay, demir gibi metalik tozlar, kömür, piritli cevherler, organik tozlar ortam havasına belirli bir konsantrasyon karışması durumunda hava patlayıcı hale gelir. Normal koşullar altında katı bir kömür parçası yanıcıdır. Ancak, ufalanarak ince toz haline getirildiğinde tutuşucu ve patlayıcı bir hal alır. Kömür tozu patlamaları üzerinde yapılan araştırmalar ve yaşanan olaylar aşağıdaki önemli bulguları ortaya çıkarmıştır. Kömür tozu küçük bir metan patlamasını büyük bir patlamaya dönüştürebilir.
Ayrıca, yanan bir toz bulutunun alevi bir gaz birikintisine ulaştığında gazı patlatabilir. İnce ve kuru kömür tozlarının varlığı grizunun alt patlama sınırını daha aşağıya indirebilir. Patlama kömür tozunu da içeriyorsa önemli miktarda karbonmonoksit gazı oluşabilmektedir. Toz patlamasının olabilmesi için havada askıya geçmiş bir toz bulutunun ateşleyici bir kaynakla temasa geçmesi gerekmektedir. Araştırmalar ocaklarda metan-hava karışımlarını patlatabilecek her türlü kaynağın bir toz bulutunu da patlatabileceğini göstermektedir. Ancak ocakların en tozlu yerlerinde bile askıdaki tozlar patlayıcı bir toz bulutu oluşturamazlar.
Patlama için önemli olan tavan, taban ve yan duvarlarda birikmiş olan toz olup, bunun bir darbe etkisiyle gruplanarak havaya karışması gerekmektedir. Yani bir patlamanın olabilmesi için çökmüş tozu havalandıracak bir etken ile bulutu ateşleyecek etkenin bir araya gelmesi gerekmektedir. Bu açıdan kömür madenleri diğer madenler arasında en çok kazanın yaşandığı ve bu kazaların sonucunda çok sayıda ölümle karşılaşılan bir alandır.
Havalandırma sisteminin önemi
Madenlerde yaşanan yangınlar, yangın sırasında çalışma alanından uzaklaşmanın güçlüğü nedeniyle çalışanların yaşamlarını tehdit eder. Yangın sonucu oluşan zehirli gazların maden içinde yayılması, yangının bulunduğu alana belirli bir mesafede olunsa bile çalışanları etkileyebilmektedir. Bu nedenle madenlerdeki havalandırma sistemlerinin çalışanlara her koşulda temiz hava ulaştırabilecek şekilde düzenlenmiş olması gerekmektedir.
Yer altı madenciliğinde kullanılan üretim şekillerinden biri oda topuk yöntemidir. Temel olarak, cevherin üretimi sırasında, madenin üzerinde oluşan yükü dengelemek için bırakılan topuklar ve üretimin gerçekleşmiş olduğu odalardan oluşur. Oda topuk yöntemi genelde kömür, demir ve bakır madenlerinde tercih edilir. Yöntemde en önemli olan, topukların boyutlarıdır. Bırakılan topuklar çok küçük olursa, tavanın oluşturduğu yükü dengeleyemez ve maden çöker. Ancak topuklar çok büyük bırakılırsa, üretilmesi gereken cevher ocak içinde bırakılacağından, yapılacak üretimin miktarı azalır. Zayıf topuklardan birinin çökmesi durumunda çevre topuklara daha fazla yük düşeceğinden, çökme, domino gibi yayılabilir.
TIKLAYIN | Amasra'da maden faciası: 28 işçi hayatını kaybetti
TIKLAYIN | Grizu patlamasının yaşandığı Amasra'daki maden ocağından fotoğraflar...