Gautam Adani, Bloomberg Milyarder Endeksi'ne göre Elon Musk ve Fransız işadamı Bernard Arnault'un ardından dünyanın en zengin üçüncü kişisi. 60 yaşındaki işadamı bu hafta başında Hindistan'ın en saygın medya kuruluşlarından NDTV'yi satın almak üzere olduğu haberleriyle yeniden isminden söz ettirdi.
NDTV basın özgürlüğü konusunda dünyanın en kötü karnelerinden birine sahip olan Hindistan'ın az sayıda bağımsız yayıncısından biri. Büyük haber ağının "hükümete yakın" bir işadamının kontrolüne geçişine bu nedenle şüpheyle bakılıyor.
Hindistan'ın tanınmış haber sunucusu ve NDTV'nin kıdemli editörü Ravish Kumar, medya kuruşunun el değiştireceği haberlerinden sonra "gazetecilik yapmak için artık tutkuya yer olmadığını" söyleyerek istifa etti.
Adani'nin limandan enerji sektörüne çok sayıda iştirakinin 23 bin çalışanı var ve bunların toplam piyasa değeri 230 milyar dolar.
Adani, okulu bırakıp ticarete atıldıktan sonra dünyanın en zengin kişilerinden biri haline gelirken özel ilişkilerinden çevreye, çok sayıda çatışmalı konuyla da gündeme geldi.
16 yaşında okulu terk edip risk iştahı bu kadar yüksek bir iş adamı haline gelmeden önceki dönemde farklı işlere girişti.
Mumbai'ye taşınan genç Adani'nin ilk denediği iş elmas ticaretiydi. Ancak bu girişimi uzun sürmedi ve 2 yıl sonra memleketi Gujarat'a döndü. Burada kardeşinin işlettiği bir paketleme fabrikasını yönetecekti.
Tekstil tüccarı orta sınıf bir aileden gelen Adani, 1998'de emtia ticaretine odaklanan bir şirket kurdu ve bundan sonra yükselişe geçti.
Geçen 24 yılda şirketlerinin faaliyet alanlarının çeşitlenmesiyle liman, maden demiryolları, altyapı, enerji ve gayrimenkule yöneldi.
Şirketlerinin borç oranları yüksekti.
Adani, "Hindistan'ın yeni nesil kodamanları arasından en agresifi" olarak tanımlanıyordu.
Hindistan'ın altyapı kralı
Adani, bugün Hindistan'ın tartışmasız altyapı kralı.
Hindistan'ın en büyük ikinci çimento şirketini, ülkenin en büyüğü dahil 13 limanı ve yedi havalimanını işletiyor.
Delhi ile ülkenin ticari başkenti Mumbai arasında Hindistan'ın en uzun otoyolunu inşa ediyor.
Altı kömürlü termik santraliyle Adani, Hindistan'ın enerji sektöründeki en büyük özel girişiminin sahibi.
8.000 km uzunluğunda bir doğal gaz boru hattı işletiyor.
Ayrıca Endonezya ve Avustralya'da kömür madenleri satın aldı.
Diğer yandan yeşil hidrojene 50 milyar dolar yatırım sözü verdi ve 2030 yılına kadar küresel yenilenebilir enerji sektörünün en büyüklerinden biri olmayı hedefliyor.
The Billionaire Raj: Journey Through India's New Gilded Age (Milyarder Saltanatı: Hindistan'ın Yeni Yaldızlı Çağına Yolculuk) adlı kitabın yazarı ve politika analisti James Crabtree, Adani'nin şirketlerinin büyüme hızı ve ölçeğinin ülkenin eski dönemlerindeki sanayi devlerinin büyümesiyle benzer olduğunu belirtiyor.
Crabtree, "Hindistan'ın köhne altyapısına güvenemediği için kendi özel demiryollarını ve elektrik hatlarını inşa etti. Yerli kömüre kolay erişimi olmadığı için Endonezya ve Avustralya'da madenler satın aldı ve bunları kendi limanı üzerinden Hindistan'a götürdü. Büyümesi, Hindistan'ın büyümesini de yansıtıyordu" diyor.
'Ahbap-çavuş kapitalizmi'
Bu süreçte Adani girişimleriyle çok sayıda tartışmaya yol açtı. Bugün Hindistan başbakanı olan Narendra Modi ile Modi Gujarat milletvekili olduğu dönemden bu yana süren yakın ilişkisi, iş imparatorluğunun ahbap-çavuş kapitalizminin bir örneği olarak adlandırmasına yol açtı.
Crabtree, "İki adamın kariyerleri birbirini besledi. Modi'nin iş yanlısı politikaları Adani'nin büyümesine yardımcı oldu. Adani'nin şirketleriyle inşa ettiği altyapı Modi'nin yabancı sermaye girişini ve ihracatı teşvik eden 'Gujarat modelini' simgeleyen büyük projeler haline geldi" diyor.
Avustralya'da Queensland'in Galilee Havzasında Adani'ye ait bir kömür madeni, dünya çapında kömür karşıtı ve kömür yanlısı gruplarından odaklarından biri haline geldi ve nihai inşaatın 2019'da başlamasına kadar çevre onaylarının alınması yıllar sürdü.
Avustralyalı kar amacı gütmeyen bir grup tarafından yönetilen AdaniWatch adlı web sitesi, "Adani Group'un gezegendeki kötülüklerine ışık tuttuğunu" iddia ediyor.
Adani'nin şirketler grubu, Avustralya'daki yasaları çiğnemediğini savunuyor.
2012'de Hindistan'ın hükümet denetçisi o zamanlar Gujarat milletvekili olan Modi'yi, devlet tarafından işletilen bir gaz şirketinden Adani ve diğer işadamlarına ucuz yakıt sağlamakla suçladı.
2017'de bir gazeteci, Adani'nin şirketlerinin Modi'nin gözetiminde olumlu muamele gördüğünü söyleyen bir dizi makale yazdı. Adani'nin şirketleri ve Modi'nin hükümeti, bu tür kayırmacılık iddialarını sürekli olarak yalanladı.
Adani'nin yeni yayımlanan biyografi kitabının yazarı RN Bhaskar, "ilişkiler kurma ve sürdürme becerisinin" işlerinin büyümesine yardımcı olduğunu söylüyor.
Bhaskar, çoğu "siyasi ve sosyal lider" ile arkadaş olan Adani'nin Kerala'daki liman projesinin ana muhalefetteki Kongre Partisi iktidardayken onaylandığını söylüyor. Şu anda eyaletin yönetiminde olan Komünist Parti de projeyi destekliyordu.
Bhaskar, Adani'yi diğerlerinden arasında ayrılan özelliğin, "bir işletme para kazanmaya başlayana kadar yatırımcı halktan fon toplama konusundaki isteksizliği" olduğunu söylüyor.
"Daha da önemlisi, Adani'nin bir iş grubunun çıkarları ulusal çıkarlarla yakından uyumlu olduğunda büyümenin güvence altına alındığına inanması" diyor.