DW: Federal Eyalet Temsilcileri Meclisi tarafından, aşırı sağcı Nasyonal Demokrat Parti (NPD)’nin kapatılması yönünde yapılan başvuru, Federal Anayasa Mahkemesi tarafından reddeldi. Yine bu konuda yanlış hesaplar mı yapıldı?
Hajo Funke: Hayır. Bu bir denemeydi. Federal Anayasa Mahkemesi’nin, NPD’nin etki gücünün düşük olmasını gerekçe gösterip başvuruyu reddetmesi, öngörülebilir bir durum değildi.
NPD’nin, Anayasaya’ya aykırı hedeflerini gerçekleştirebilmek için yeterince etki gücü bulunmadığı yönündeki karar gerekçesine katılıyor musunuz peki?
Tam değil. Aslında genel gözlemlere dayanarak, pek çok konuda gerekçenin haklı olduğunu söyleyebiliriz: NPD’nin artık eyalet parlamentolarında temsilcisi bulunmuyor. Üye sayısı 6 binin altında. Bunlar, düşük bir etki gücünün belirtileri. Ama NPD yine de Anayasa düşmanı. Nitekim Anayasa Mahkemesi de bu partinin, özgür-demokratik temel düzeni yıkmayı hedeflediğini söylüyor. Böylece Anayasa ile bağdaşmadığını ve Nasyonal Sosyalizm’i örnek aldığını teyit ediyor. Sonra da belirleyici nokta geliyor: NPD, mevcut etki gücünü kullanıyor mu? İşte bu noktada Mahkeme Başkanı Andreas Voßkuhle’nin görüşüne katılmıyorum: NPD, tabii ki varolan imkanlarını sonuna kadar kullanıyor.
Parti kapatmanın önündeki engeller çok mu fazla? İmkanların kullanımından ziyade hedeflere mi bakmak gerekiyor?
Evet. Zaten yasaklama başvurusunun temelinde de bu vardı. Mahkemenin kararına gerekçe teşkil eden kriterler ışığında farklı bir sonuca varmak da mümkün olabilirdi. Özellikle de NPD kadrolarının şiddet eğilimlerinin, sosyolojik açıdan daha ayrıntılı olarak irdelenmesi gerekirdi. Ancak dava sürecinde bu sınırlı düzeyde gerçekleşti.
NPD bu karardan dolayı bir avantaj elede edebilir mi?
Bu pek mümkün görünmüyor. Mahkeme Başkanı Voßkuhle, NPD kadrolarının savunduğunun aksine, bu partinin Anayasa karşıtı olduğunu ve Nasyonal Sosyalizmi örnek alarak ırkçı bir toplum hedeflediğini vurguladı. Bu bakımdan NPD, mahkemenin kararından fazla bir kazanım elde edemez.
Bu kararın, Anayasaya aykırı hedefler güden başka partiler için herhangi bir etkisi olur mu?
Evet. Anayasa Mahkemesi Başkanı, kararı açıklarken şu saptamayı yaptı: "Eğer hukuk devleti ya da demokrasi için açık bir tehdit söz konusu olursa işin rengi değişir.” Örneğin Almanya için Alternatif (AfD) partisi aşırı sağcı, koyu milliyetçi ve ırkçı bir parti ise onlar için de son mahkeme kararı potansiyel bir tehlike arz ediyor demektir.
Başarı ihtimali meçhul olsa da yeni bir yasaklama başvurusu yapmak mantıklı mı peki?
Bence evet. Kriterler yeniden ortaya konuldu. Öncelikle ortada somut bir Anayasaya aykırılık durumunun olması gerekiyor. İkincisi, demokratik düzeni tehdit edecek bir etki gücünün varolması gerekiyor. Bu temeller ışığında NPD’nin kapatılması istemiyle yeni bir başvuru yapılması pekâlâ mümkün.
1993-2010 yılları arasında Berlin Siyaset Bilimi Enstitüsü'nde dersler veren Hajo Funke Almanya'daki aşırı sağ hareketler üzerine çalışmalarını sürdürüyor. Funke'nin son kitabı Almanya İçin Alternatif (AfD) partisinin yükselişi hakkında.
© Deutsche Welle Türkçe
Söyleşi: Peter Hille