FinCEN belgeleri adlı kamuoyuna sızdırılan gizli belgeler, dünyanın en büyük bankalarından HSBC'nin, sahtecilikleri ortaya çıktıktan sonra bile, dolandırıcıların milyonlarca doları, dünyanın çeşitli bölgelerine transfer etmesine izin verdiğini gösteriyor.
HSBC, 2013 ve 2014 yıllarında paraların ABD'deki şubesinden, Hong Kong'taki hesaplara aktardı.
Belgelerin ifşa edilmesinin ardından HSBC'nin hisse senetleri değer kaybetti.
Bankanın 80 milyon dolarlık sahtekarlıktaki rolü, FinCEN belgelerinde ayrıntılandırılıyor.
2 bin 500'ün üzerinde dokümanı kapsayan FinCEN belgelerinin önemli bölümünü bankaların 2000-2017 yılları arasında ABD'li yetkililere gönderdiği belgeler oluşturuyor.
Bankalar bu belgelerde müşterilerinin hesaplarındaki para hareketleriyle ilgili kaygılarını yetkililere iletiyorlar.
HSBC: Yasal görevlerimizi yerine getirdik
HSBC ise bu tür para hareketlerini bildirme anlamındaki yasal görevlerini daima yerine getirdiğini savunuyor.
Belgeler, "saadet zinciri" diye bilinen yatırım dolandırıcılığının, bankanın ABD'de kara para aklamaktan 1,9 milyar dolar para cezasına çarptırılmasından kısa süre sonra başladığını gösteriyor.
HSBC, para cezanın ardından, bu tür faaliyetlere karşı önlem almayı vadetmişti.
Saadet zincirine para kaptıran yatırımcıların avukatları, HSBC'nin dolandırıcıların hesabını daha önce kapatması gerektiğini söylüyor.
Yasalara göre bankaların hesap hareketleriyle ilgili kaygılarını yetkili makamlara ilettikten sonra, yetkililerin harekete geçmesini beklerken kara para almayı durdurmaları gerekiyor. Bankaların elinde, suç faaliyetine ilişkin kanıt varsa, para havalelerini durdurmaları da şart.
ABD merkezli haber sitesi Buzzfeed'e sızdırılan belgeler, dünyanın dört bir yanından araştırmacı gazetecileri bünyesinde barındıran bir konsorsiyumla da paylaşıldı.
Toplamda Türkiye dahil 88 ülkeden 108 basın kuruluşuna ulaşan belgeler üzerinde BBC'de ise Panorama programı çalıştı.
Saadet zinciri neydi?
HSBC'nin hakkında uyarıda bulunduğu yatırım dolandırıcılığının adı WCM777'ydi. Dolandırıcılık, yatırımcı Reynaldo Pacheco'nun, Nisan 2014'te Napa, California'da cinayete kurban gtimesine neden oldu.
Polis, Pacheco'nun başına taşlarla vurularak öldürüldüğünü açıkladı.
Pacheco, saadet zincirine üye olmuştu ve başka yatırımcıları da kaydettirmesi bekleniyordu. Vaat, herkesin zengin olacağıydı.
Pacheco'nun üye yaptığ bir kadın, 3 bin dolar kaybetti. Bunun ardından kiralık katiller, Pacheco'yu kaçırdı.
Soruşturmayı yürüten polis yetkilisi "İnsanların yaşamlarını iyileştirmeye çalışıyordu ve kendisi de dolandırıldı. Bunun bedelini de maalesef yaşamıyla ödedi" dedi.
Saadet zinciri ne vaat ediyordu?
Saadet zincirini Çin vatandaşı Ming Xu başlattı. Xu'nun nasıl ABD'de yaşamaya başladığı pek bilinmiyor, ancak kendisi California'da işletme yüksek lisansı yaptığını iddia ediyordu.
Los Angeles bölgesine yerleşen Xu ya da diğer adıyla "Dr. Phil" evanjelik kiliselerde papazlık yaptı.
Xu, küresel bir yatırım şirketini World Capital Market'i yönettiğini söylüyor ve 100 gün içinde yüzde 100 kâr vaat ediyordu. Gerçekteyse, WCM777 saadet zincirini yönetiyordu.
Xu seminer turneleri, Facebook ve YouTube yayınlarıyla 80 milyon dolar topladı.
Asyalı ve Latin Amerikalı topluluklardan binlerce kişi saadet zincirine üye oldu. Hristiyan değerlerini kullanan dolandırıcılar, ABD, Kolombiya ve Peru'daki yoksul toplulukları hedef alıyordu. Aralarında İngiltere'nin de bulunduğu diğer ülkelerden gelen kurbanlar da vardı.
California'daki yetkili kurumlar, Eylül 2013'ten itibaren WCM777'yi soruşturuyor ve eyalet sakinlerine uyarıda bulunuyordu.
Ve Califorina, Colorado ve Massachusetts eyaletleriyle birlikte, kaydı olmayan yatırım sattıkları gerekçesiyle WCM'ye karşı harekete geçti.
HSBC, kendi sistemleri üzerinden yapılan şüpheli para transferlerini fark etti. Ancak Nisan 2014'te WCM777'ye suçlama yöneltilene kadar harekete geçmediler.
O zaman kadar hesaplarda neredeyse hiç para kalmamıştı.
Şüpheli faaliyet bildirimleri ne gösteriyordu?
HSBC ilk şüpheli faaliyet bildirimini 29 Ekim 2013'te yaptı. Dolandırıcıların Hong Kong'taki hesaba 6 milyon dolardan fazla gönderdiği bildirildi. Banka yetkilileri bu para transferini meşru kılacak, herhangi bir ekonomik, işletme ya da yasal amaç olmadığını söyledi ve saadet zinciri iddialarından söz etti.
İkinci bildirim Şubat 2014'te yapıldı. 15,4 milyon dolarlık şüpheli para transferinden ve "potansiyel saadet zincirinden" bahsediliyordu.
Mart'taki üçüncü bildirim de WCM777'yle bağlantılı bir şirket üzerinden yapılan 9,2 milyon dolarlık para transferi konusundaydı.
HSBC ne yaptı?
HSBC, ABD'de Meksikalı uyuşturucu baronlarının parasının aklanması konusundaki bir adli soruşturmadan, prosedürleri iyileştireceğini vaat ederek kurtulmuştu. WCM777 sahtekarlığı da bu vaatten aylar sonra ortaya ççıktı.
FinCEN belgeleri, HSBC'nin 2011-207 arasında Hong Kong'taki hesaplara 900 milyon doları suç faaliyetleriyle bağlantılı, toplam 1,5 milyar dolar aktardığını gösteriyor.
Ancak bildirimlerde, müşterilerle ilgili önemli bilgiler, hesaplarda son alıcının kim olduğu ve paranın nereden geldiği gibi bilgiler yer almıyor.
Xu, Çin makamları tarafından 2017'de yakalandı ve dolandırıcılık nedeniyle üç yıl papse mahkum edildi.
Xu, HSBC'nin işi hakkında kendisiyle görüşmediğini savundu. WCM777'nin bir saadet zinciri olduğunu reddeden Xu, amacının California'daki bir arazide, dini bir topluluk kurmak olduğunu iddia etti.