Fener Rum Patriği Bartholomeos’un, Sofya ziyareti sırasında Bulgarlara “II. Dünya Savaşı sırasında gasp ettiğiniz ikonaları iade edin” sözleri tartışma yarattı. Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliyev Patriğe en yüksek “Stara Planina” devlet nişanı verdiği seremonide patlak veren kriz üzerine, Bulgaristan Başbakanu Boyko Borisov, Fener Rum Patriği Bartholomeos ile randevusunu iptal etti.
Hürriyet'ten Nerdun Hacıoğlu'nun haberine göre, ikona krizi Fener Rum Patriği Bartholomeos’un Bulgaristan gezisinin ilk gününde patlak verdi. Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliyev, Fener Rum Patriği’ni üst düzey protokolle karşılayarak bir de Bulgaristan’ın en yüksek “Stara Planina” devlet nişanını takdim etti. Ancak nişan töreninde beklenmedik bir konuşma yapan Bartholomeos, “Ortodoks kiliseleri arasında yeniden sıkı bağlar kuruluyor. Ancak eski dönemi de gözden geçirmek gerek. II. Dünya Savaşı sırasında çalınan ve Patrikhane’ye ait aziz ikonalar gerçek sahibine iade edilmeli” dedi.
"Resmen hırsızlıkla suçluyor"
Bartholomeos’un bu sözleri törende soğuk rüzgarlar estirdi. Bulgar Ortodoks Kilisesi temsilcileri “Fener Rum Patriği bizi resmen hırsızlıkla suçluyor. Hâlbuki bahsettiği ikonaların gerçek sahibi bizleriz. Asıl Fener Rum Patrikhanesi yüzlerce yıl önce onları bizden çalmıştır” tepkisini gösterdi.
Fener Rum Patriği Bartholomeos’un sözleri bir anda siyasi kriz boyutunu aldı. Salı günü Patrik ile randevusu bulunan Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov, yoğun programını gerekçe göstererek Bartholomeos ile randevunun iptal edildiğini açıkladı. Bulgar din adamları da Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev'in Patrik Bartholomeos ile çektirdiği fotoğrafta yer almayı reddetti. Bulgar din adamların tepkisi nedeniyle Bartholomeos'un dün akşam planlanan basın toplantısını iptal ettiği bildirildi.
Bulgaristan’daki Ortodoks dini çevreler ise Fener Rum Patriği çıkışına şimdiden “Bartholomeos aramızda yeni soğuk savaş başlatmış sayılır” demeye başladı.
Gözlemciler 'baskının devamı' olarak yorumladı
Bulgaristan'da araştırmacılar ve siyasi gözlemciler, Fener Rum Patriği Bartholomeos'un iki gün önce sona eren Bulgaristan ziyareti sırasında yaşananları, Bulgar Ortodoks Kilisesi üzerindeki baskıların devam ettiğinin göstergesi olarak yorumladı.
Anadolu Ajansı’nın haberine göre, İstanbul'daki Bulgar Ortodoks Kiliseleri Vakfında yönetim kurulu üyeliği de yapan araştırmacı yazar Bojidar Çipof, Patrikhane'nin, İstanbul'daki Bulgar kiliselerine zaman zaman Rum din adamları göndererek ayinlerin Bulgarca değil, Rumca yapılmasını istediğini söyledi.
Çipof, "En kutsal ayinlerinde bile papaz eksikliğinden İstanbul'daki bütün kiliselerini ibadete açamayan Patrikhane, sıra Bulgar kiliselerine gelince, buralara göndermek için papaz buluyor, hatta Patrik kendisi geliyor" dedi.
Siyasi yorumcu Diana Petrova, Fener Rum Patrikhanesi'nin, Bulgar Ortodoks Kilisesi'nin ruhani lideri Patrik Neofit'e sürekli baskı yaparak Bulgaristan'ın güney bölgelerindeki kiliselerde Rumca ayin yapılmasına izin vermesini istediğini savundu.
155 yıl önce bağımsız oldu
155 yıl önce, 1860 yılında İstanbul'daki Bulgar Ortodoks Kilisesi'nde düzenlenen Paskalya ayininde, Rum patriğinin adının anılmamasıyla başlayan bağımsızlık mücadelesi, Sultan Abdülaziz'in 1870'teki "Bulgar Eksarhlığı Fermanı" ile başarıya ulaşmış oldu.
Abdülaziz'in emriyle 1872'de Vidin Metropoliti Antim Efendi'nin ilk Bulgar Eksarhı olarak seçilmesiyle Bulgarlar dini işlerinde resmen Fener Rum Patrikhanesi'nden ayrıldı.
Abdülaziz'in fermanına rağmen Fener Rum Patrikhanesi, Bulgar Ortodoks Kilisesi'nin bağımsızlığına karşı çıktı. Patrikhane, 1945 yılında Bulgar Kilisesi'nin bağımsızlığını tanımak zorunda kaldı. Bulgaristan'da kilise temsilcileri, Fener Rum Patrikhanesi'nin kendilerine yönelik 155 yıldır sürdürdüğü baskıları bugün de devam ettirdiğini ifade ediyor.