Ekonomistler, resesyon kaygılarının ABD'nin sınırlarını aşarak Avrupa ve Asya'ya yayılmaya başladığı yeni bir döneme girildiğine dikkat çekerken, dışarısı dev uluslararası bankaların ve mortgage şirketlerinin batacağı haberleriyle çalkalanıyor. Türkiye piyasalarının tüm oyuncuları da en azından yıl sonuna kadar bir yol haritası peşinde.
Yıl sonuna kadar İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) yurtdışına bağlı olarak dalgalı bir seyir bekleyen uzmanlar, Türkiye'deki yüksek reel faizin cazibesine kapılan global oyuncuların yanılmadığını belirterek, faizde kalınmasını önerdiler.
Avrupa'ya bakıldığında yaşananların son derece kaygı verici olduğunu belirten uzmanlar, "ABD'den bahsederken, bir anda kendimizi Avrupa'da resesyonda bulduk" şeklinde görüş bildirdiler. Avrupa'nın ikinci çeyrekte eksi büyüme yaşadığını ve olumsuz seyrin üçüncü çeyrekte de süreceğini kaydeden uzmanlar, özellikle de imalat sanayisinden gelen rakamların son derece kaygı verici olduğunu belirttiler.
İngiltere’de büyüme ikinci çeyrekte durdu
İngiltere ekonomisinin büyümesinin ikinci çeyrekte beklenmedik biçimde durduğu belirtilirken, ulusal istatistik kurumunun revize ettiği rakamlara göre, daha önce yüzde 0,2 büyüdüğü tahmin edilen İngiltere ekonomisinin, Nisan-Haziran döneminde değişmediği kaydedildi.
Bu rakamlar, İngiltere ekonomisinin resesyonla mücadele ettiği 1992 yılından bu yana en kötü ikinci çeyreği yaşadığına işaret ediyor.
Yıllık bazda gayri safi yurt içi hasıla yüzde 1,4 büyürken, bunun da 1992'nin dördüncü çeyreğinden bu yana en düşük büyüme rakamı olduğu söyleniyor. Bu çeyrekte İngiltere’de hizmetler sektörü yüzde 2, imalat yüzde 0,8, inşaat üretimi yüzde 1,1 ve hanehalkı harcaması yüzde 0,1 düştü.
Rakamların çok kötü olduğunu söyleyen ekonomistler, bu verilerin İngiltere ekonomisinin
resesyonda olduğunu gösterdiğini kaydediyor.
Yeni banka batışları olabilir
ABD'nin en büyük mortgage finansmanı şirketleri Fannie Mae ve Freddie Mac'in kamulaştırılabileceği haberleri, ABD'de 27 yılın zirvesine çıkan enflasyon rakamları, Citi Group'un Lehman Brothers, Morgan Stanley ve Goldman Sachs'ın görünümünü düşürmesi ve Lehman Brothers'a ilişkin olumsuz dedikodular piyasalarda korkulu rüyayı kabusa çevirmiş durumda. AK Parti'ye açılan kapatma davasının ardından piyasaların tamamen dış piyasalara bağlı bir seyir izlediğini kaydeden uzmanlar, yıl sonuna kadar borsada yukarı yönlü bir trendin söz konusu olmadığının altını çiziyorlar.
ABD ve Avrupa'da mali sistem krizinin devam ettiğini belirten Garanti Bankası Ekonomik Araştırmalar Bölüm Başkanı Ali İhsan Gelberi, yeni banka batışlarının olabileceğine dikkat çekti. Gelişmekte olan ülkelerle Türkiye arasında ciddi bir faiz farkı olduğunu vurgulayan Gelberi, "Onlardan çok daha yüksek reel faiz veriyoruz. Oysa gelişmekte olan ülkelerin hepsinde faiz, reel olarak negatif. Ve bu negatif reel faiz de gittikçe derinleşiyor. Buralardaki durum da bizim faizi çekici kılmaya devam ediyor" açıklamasında bulundu.
Faizde değişiklik beklenmiyor
Türkiye'deki faizlerde yıl sonuna kadar bir değişme beklemediğini kaydeden Gelberi, "Merkez Bankası'nın da yıl sonuna kadar faizi değiştirmeyeceğini düşünüyorum. Çünkü petrol ve emtia fiyatlarındaki oynaklık sürüyor. Faiz bu kadar yüksek kalmaya devam edeceğine göre bir şekilde yabancı yatırımı devam eder. Doğrudan yabancı yatırımındaki azalma ise ciddi bir sorun yaratacak boyutta değil. Faize yatırımcı geldiği sürece kurda da bir hareketlilik beklemek olmaz. Borsa tarafı ise tamamen yurtdışıyla hareket edecek" diye konuştu. Bütün dünyadaki yatırımcıların bu yüksek faiz için Türkiye'ye geldiğini vurgulayan Gelberi, "Benim yatırımcılara önerim de şu anda yabancılar ne yapıyorsa aynı şeyi yapmaları ve şu anda bu faizden onların da faydalanmaları" dedi.
Resesyonda faizden kazanılır
Bu noktada yüzde 90 olasılıkla resesyonun dünya geneline yayılacağı uyarısında bulunan Ak Portföy Genel Müdürü Cem Yalçınkaya, petrol ve gıda fiyatlarında düşüş beklediğini ve buna bağlı olarak dünya genelinde bir faiz indirim sürecinin başlayabileceğini söyledi. Bugün Türkiye'de yüzde 19 olan faiz seviyesinin yatırıma çok uygun olduğunu kaydeden Yalçınkaya, "Senaryo eğer resesyonun yayılması senaryosuysa enflasyon aşağıya gelecek. Merkez bankaları faiz seviyelerini bir süre mevcut seviyede tutacak, sonra indirecek. Dolayısıyla mevcut faiz seviyesi Türkiye'de bence uygun" diye konuştu.
Yıl sonuna kadar İMKB'de 41.500-38.500 bandında hareket beklendiğini kaydeden Yalçınkaya, "35.000-36.000 dip olarak düşünülebilir. Döviz cephesinde ise bir hareket beklemiyorum" dedi. "Bu ülkeye bu faiz seviyelerinden önemli bir talep var" diyen Yalçınkaya, "Resesyon senaryosunda yatırımcı düşen enflasyonla birlikte faizden para yapar" değerlendirmesinde bulundu.
Uzun vadede ABD'ye dönüş
Lehman Brothers Gelişmekte Olan Piyasalar Direktörü Tolga Ediz de doların Euro karşısında son 5-6 yıldır yaşadığı güçsüz trendin tersine dönmeye başlayabileceğini ifade etti. Uzun vadeli yatırımlarda ABD'ye doğru bir yöneliş olduğunu kaydeden Ediz, "ABD hisselerinin ve varlıklarının çok fazla düştüğünü ve ucuz olduğunu düşünen bir kitle var" dedi. Avrupa'nın geldiği noktanın kaygı verici olduğunu belirten Ediz, "Avrupa ekonomisi aslında bir resesyona girmiş durumda. ABD'den bahsederken, kendimizi Avrupa'nın içinde bir resesyonda bulduk. Gelen rakamlar son derece kaygı verici" dedi. Bu süreçte Türkiye'nin cari açığının daha da artabileceği uyarısında bulunan Ediz, şu bilgileri verdi: "Merkez Bankası eğer Türk lirasında çok ciddi bir düşüş ve sermaye hareketlerinde bir bozulma görmezse, dış talepteki yavaşlamayı faizi indirerek karşılayabilir. Zor bir konjonktürün içinde bulabiliriz kendimizi. "