Ekonomide her şeyin iyi olduğu, piyasanın canlılığını sürdürdüğü 2007 yılı için işadamları, serbest meslek erbabı ve işletmelerin 2008 yılı içinde verdiği gelir beyanları, ‘kriz dönemlerini' aratmadı.
Gelir İdaresi Başkanlığı verilerinden derlenen bilgilere göre, 2008 yılı Mart ayında işadamları, serbest meslek erbabı ve rant geliri elde edenlerden oluşan 1 milyon 278 bin 253 beyannameli gelir vergisi mükellefi, 2007 yılı için 17 milyar 644 milyon 469 bin 430 TL kazanç bildiriminde bulundu.
Buna karşılık 354 bin 627 mükellef de, bir önceki yılı 3 milyar 426 milyon 289 bin 728 TL zararla kapattığını beyan etti.
2008 beyanlarında gelir vergisi mükelleflerinin yıllık ortalama geliri 10 bin 555 TL, aylık ortalama geliri ise 879,6 TL oldu. Bu kişilerin 2008 yılı içinde ödedikleri ortalama vergi de 222 TL olarak belirlendi.
Çok kazanıyor, az ödüyor
Beyanlarına göre, 1 kürkün 2 bin ile 25 bin TL arasında satıldığı ülkemizde, kürkçülerin aylık ortalama geliri 448 TL'de kaldı.
Bu rakam fırınlar için 574 TL, kuyumcular için 829 TL, demir çelik sanayicileri için 1583 TL, un fabrikatörleri için 537 TL, elektrikli ev aleti sanayicileri için 524 TL, bakkal ve süpermarketler için 425 TL, deterjan sanayicileri için 335 TL, ithalat ve ihracatçılar için 2 bin 522 TL, seyahat ve turizm işletmeleri için de 478 TL olarak hesaplandı.
Gelir vergisi mükelleflerinin beyan ettiği ortalama gelirler, şu meslek gruplarında Türkiye ortalamasının altında kaldı:
Kuyumcular, ayakkabı imalatçıları, ayakkabı ticareti yapanlar, bakkal ve süpermarketler, otel ve moteller, deterjan sanayi ticareti yapanlar, deri imalatçıları ve satıcıları, deriden mamul eşya imal eden ve satanlar, fırınlar, elektrikli ev aletleri imalatçıları, diş hekimleri, diş protez ve laboratuvarları, seyahat ve turizm işletmeleri, un imalatçıları ve satıcıları, mensucat sanayi imalatçıları, kürk imalatçıları ve satıcıları, inşaat malzemeleri satıcıları, et ve et mamulü imalat ve ticaretini yapanlar ve konfeksiyoncularda ülke ortalamasının altında kaldı.
2008'de 1742 sanatçı da, devlete 87 milyon 124 bin 986 TL gelir bildirdi. Sanatçıların vergisi de 7 milyon 987 bin 203 TL oldu. Bu şekilde sanatçıların aylık ortalama geliri 4 bin 168 TL'yi, aylık ortalama vergileri ise 1335 TL'yi geçmedi.
Bu arada asgari ücretlilerin aylık ortalama ücreti 2007 yılında 573,7 TL, 2008 yılında ise 623,5 TL olarak belirlendi.
Bankalar ve inşaat sektörü
Öte yandan 2008 yılı Nisan ayında 543 bin 690 adet Kurumlar Vergisi beyannamesi verildi. Bu beyannamelerde 81 milyar 600 milyon 20 bin 34 TL kazanç bildirildi. Bu işletmelere de 16 milyar 477 milyon 662 bin 359 TL vergi tahakkuk ettirildi.
Böylece Kurumlar Vergisinde yıllık ortalama gelir 150 bin 85 TL, yıllık ortalama vergi ise 30 bin 307 TL oldu.
2008'de beyan edilen kurum kazançlarının 4'te 1'ini banka kazançları oluşturdu. Bu dönemde 95 banka toplam 19 milyar 103 milyon 425 bin TL kazanç bildirdi. Bankaların ödeceği Kurumlar Vergisinin miktarı da 3 milyar 820 milyon 685 bin TL olarak hesaplandı.
Kurumlar Vergisinde diğer yüksek kazançları da inşaat ve bayındırlık işleriyle uğraşanlar ile ithalat ve ihracatçılar beyan etti.
İnşaat ve bayındırlık sektöründe faaliyet gösteren 57 bin 599 işletme geçen yıl devlete 5 milyar 246 milyon 696 bin TL kazanç gösterdi. Bu kazançlara 1 milyar 46 milyon 346 bin TL Kurumlar Vergisi çıkarıldı.
16 bin 291 ithalat ve ihracatçının toplam kazancı da beyannamelerde 2 milyar 23 milyon 515 bin TL olarak yer aldı. Bunlara tahakkuk ettirilen Kurumlar Vergisi de 405 milyon 605 bin TL oldu.
Ortalama kazançlar düşük
2008 beyannamelerinde kurumların ortalama kazançları da günün şartlarının çok altında kaldı.
Büyümenin lokomotif sektörlerinden inşaat ve bayındırlık alanında faaliyet gösteren ve devletten milyar dolarlık ihaleler alan firmaların ortalama aylık kazancı 7 bin 591 TL düzeyinde kaldı.
Bu rakam ithalat ve ihracatçılar için 10 bin 351 TL, akaryakıt istasyonları için 16 bin 487, oteller için 5 bin 426, doktor muayenehaneleri için 5 bin 736 TL olarak tespit edildi.