Türkiye ve ABD'nin de aralarında bulunduğu dokuz ülkenin katkılarıyla geliştirilen F-35 savaş uçaklarının Türkiye'ye teslimatının dondurulmasına dair ABD Kongresi'nde girişimler hayata geçerken, F-35'leri üreten Lockheed Martin şirketi bugün Türkiye'ye ilk uçakların teslimini törenle ABD'de gerçekleştirdi.
Türk pilotlara verilecek eğitimin ardından uçakların 2019 sonunda Türkiye'ye getirilmesi ve 2020'de faaliyete girmesi bekleniyor.
Uçaklarla ilgili merak edilenleri, F-35 teslim törenini ABD'de takip eden Hürriyet Daily News Ankara Temsilcisi Serkan Demirtaş'a sorduk:
Bu uçakların önceki nesil savaş uçaklarından iki önemli farkı var: Birincisi gizli kalabilmeleri, ikincisi çevrelerindeki her şeyi görebilmeleri.
Bir taraftan radarlara yakalanmama özelliği ve manevra kabiliyeti sayesinde gizlilik içerisinde operasyon yapabiliyorlar.
Diğer taraftan da ve içindeki ekipmanlar sayesinde uçtuğu bölgedeki yaklaşık 300 kilometrelik bir uzaklıkta 360 derece deniz hava ve karadaki hareketleri izleyebiliyor, hareketleri takip edebiliyorlar.
2019'un üçüncü çeyreğinde uçakların Türkiye'ye yerleştirilmesi öngörülüyor. 2020'nin dördüncü çeyreğinde de operasyonel hale geçmeleri bekleniyor.
Bu süreçte de uçaklarla ilgili eğitim verilecek. Bu uçakların radar sistemleri, kontrol mekanizmaları önceki uçaklardan farklı olması nedeniyle pilotların da farklı bir eğitimden geçmesi gerekiyor.
Türk Hava Kuvvetleri bu aydan itibaren Arizona'daki hava üssünde eğitime başlayacak ve o ana eğitim süreci bir sene sürecek. Bunun ardından eğitimi alan Türk eğitmenler diğer pilotları eğitmeye başlayacak. Bu süreçte diğer uçaklar da Türkiye'ye teslim edilmeye başlayacak ve 2020'nin dördüncü çeyreğinde operasyonel hale gelecek.
Türkiye ile ABD arasında yaşanan olay son derece karmaşık bir politik sıkıntı.
Teslimata karşı çıkanların gerekçelerinden ilki Rus yapımı S-400'lerin Türkiye'ye olması. Bu yüzden NATO operasyonları ve askeri ekipmanların güvenliği açısından bir takım kaygılar dile getiriliyor. F-35'lerin içinde çok gelişmiş yazılımlar olduğu için ülkeye yerleştirilecek S-400 sistemleri ile güvenlik sıkıntısı yaşanabileceği dile getiriliyor.
İkinci bir husus da Papaz Brunson'un tutukluluğunun devam etmesi. Bu ABD'deki Evanjelist çevrelerde tepkiyle karşılanan bir durum ve iki ülke arasındaki her konuda gündeme geliyor.
Aslında ABD yönetimi ve Kongre'de münferit bir F-35 problemi yok. Bu S-400 ve Brunson'un durumundan kaynaklanan bir sonuç.
Bu törenin yapılıyor olması Lockheed Martin açısından Kongre'deki sürecin bir etkisinin olmadığını gösteriyor. Ama Kongre'de uçakların teslim edilmemesi için bir yasa çıkarsa başka türlü tartışmalar ortaya çıkacaktır.
Kongre'de gelişen sürecin nasıl etki edeceğini söylemek çok mümkün görünmüyor ama bir taraftan da bu konuları diplomatik olarak görüşüp yakından takip etmemiz gerekecek.
Bu çok uzak bir senaryo olur. Türkiye'deki Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile Lockheed Martin arasında 2007 yılında imzalanmış bir anlaşma var. Türkiye bu uçakları alıyor ama Türk firmalarının ürettiği parçalar da uçaklarda kullanılıyor.
Bir yandan Türkiye'nin bu projeye katılımı devam ediyor ve bu Türk savunma sanayii açısından bir fırsat yaratıyor. Türkiye'nin projeye yaptığı parça üretimi sonucunda ülkenin ihracatına yaklaşık 12 milyar dolar gibi bir katkı potansiyelinden bahsediliyor. Bu yüzden kısa vadede böyle olumsuz bir sonuçla karşılaşacağımızı düşünmüyorum.