ABD Donanması, Güney Çin Denizi'nin dibindeki bir F-35C savaş uçağı enkazına Çin'den önce ulaşabilmek için zamanla yarışıyor.
100 milyon dolarlık uçak Pazartesi günü USS Carl Vinson uçak gemisinden kalkarken düşmüştü.
Bu ,ABD Donanması'nın en yeni ve gizli ekipmanlarla donanmış uçağı.
Savaş uçağının enkazı uluslararası sularda olduğu için, diğer ülkelerin de enkazı çıkarması mümkün.
Bölgeye ilk ulaşan ülke, en pahalı ve son teknolojiyle donatılmış bu uçağın sırlarına hakim olabilir.
Uçak Pazartesi günü bir tatbikat sırasında, uçak gemisinin güvertesine çarparak suya düşmüş ve kazada yedi kişi yaralanmıştı.
ABD Donanması uçağın düştüğü yeri veya uçağı çıkarmanın ne kadar sürebileceğine dair bilgileri paylaşmıyor.
2016'da uluslararası bir mahkemenin aksi yöndeki kararına rağmen Güney Çin Denizi'nin neredeyse tamamında hak iddia eden ve bunu diğer ülkelere de dayatmak için son yıllarda daha aktif bir politika izleyen Çin, uçağı herkesten önce çıkarmak isteyebilir.
Ulusal güvenlik uzmanları Çin ordusunun enkazı çıkarmakla ilgilenebileceğini söylüyor.
Bölgeye en yakın ABD enkaz çıkarma gemisi ise 10 gün uzaklıkta.
Savunma uzmanı Abi Austen, bunun çok geç olacağını belirtiyor. Uçağın kara kutusunun pili o zamana kadar biteceği için enkazın yerini tespit etmek daha da zor olacak:
"ABD'nin bu enkazı geri alması hayati öneme sahip. F-35 uçan bir bilgisayar gibi. ABD Hava Kuvvetleri'nin diğer sistemlerine de bağlanıyor.
"Çin'in henüz böyle bir teknolojisi yok, bu yüzden enkaza erişmeleri bir teknolojik atılım yapmalarını sağlayabilir.
"F-35'in bağlantı teknolojilerini çözebilirlerse, uçak gemilerine karşı büyük bir avantajları olur."
F-35C'ler neden özel?
Ağ bağlantılı görev sistemleri, uçakların uçuş sırasında topladıkları bilgileri gerçek zamanlı olarak paylaşmasını sağlıyor.
- ABD Donanması'nın uçak gemilerinden kalkabilen ilk radar profili düşük uçağı olan F-35'ler düşman hava sahasında fark edilmeden görev yapabiliyor.
- Daha büyük kanatları ve sağlam iniş takımı sayesinde uçak gemilerinden mancınık gibi fırlatılabiliyor.
- Dünyanın en güçlü savaş uçağı motoruna sahip F35-C'ler saatte 1.930 kilometre hıza çıkabiliyor.
- Uçaklar kanatlarında iki, gövdelerinde ise dört roket taşıyabiliyor.
ABD Genelkurmay Başkanlığı'nın eski danışmanlarından, geçmişte NATO ve AB'de de görev yapmış diplomat Abi Austen'e göre Çin enkaza erişme hakkının olduğunu açıklarsa, bu durum ABD için bir stres testi olabilir.
Truman Project adlı düşünce kuruluşundan Çin ve güvenlik analisti Bryce Barros, Çin'in siber casusluk sayesinde halihazırda uçağın iç tasarımına dair bilgisi olabileceğini söylüyor:
"Uçağın kendisine de ulaşıp gerçek parçalarını görmek, bunların nasıl yerleştirildiğinden yola çıkarak zayıf noktalarını anlamak isteyeceklerdir."
ABD Donanması, bir enkaz kurtarma çalışmasına başladıklarını duyurdu.
Peki enkazlar nasıl kurtarılır?
ABD Donanması'nın enkaz ve dalış ekipleri savaş uçağına kesecikler bağlayıp bunların içini havayla dolduracak ve uçak yüzeye doğru çıkacak.
Fakat uçağın gövdesi tek parça halinde değilse bu işleri zorlaştıracak.
Uçağın gövdesinde roketler varsa çıkarma işlemi daha da çetrefilli hale gelecek.
Bu tip olaylar daha önce de yaşanmıştı.
1974'te Soğuk Savaş'ın zirve yaptığı bir dönemde CIA Hawaii açıklarında deniz tabanına oturmuş bir Rus denizaltısını enkazını dev bir mekanik kıskaç ile ele geçirmişti.
Ondan iki yıl önce de Çin, doğu kıyısında batan bir İngiltere denizaltısının enkazını gizlice çıkarmıştı.
2011'de Usame Bin Ladin'in evine düzenlenen operasyonda düşen ABD'nin bir "hayalet" helikopterinin de Çin tarafından ele geçirildiği düşünülüyor.
Barros "Çin'in helikopterdeki donanım ve yazılımı ele geçirdiğinden eminiz" diyor.
Guiness Rekorlar Kitabı'na giren, en derin başarılı enkaz kurtarma operasyonu ise Mayıs 2019'da ABD'nin Filipin Denizi'nde bir uçağını 5 bin 638 metre derinlikten çıkarması olmuştu.
F-35 uçağının Çin tarafından ele geçirilmesini istemeyen ABD'nin önünde bir seçenek daha var: Enkazı torpido ile parçalamak.
Fakat bu seçenek henüz gündemde değil.