Elektrikte kademeli tarife hem vatandaşı hem de esnafı oldukça zorluyor. Her ne kadar daha önce açıklanan 150 kilovatsaatlik baraj, yoğun itirazlar sonrası 210 kilovatsaate çıkarılsa da esnaf bu konuda kendileri için özel bir adım atılması gerektiğini söylüyor.
Son bir haftada binlerce esnafın elektrik faturalarındaki zamları kendilerine şikâyet ettiğini söyleyen Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, DW Türkçe'ye yaptığı değerlendirmede "Şikayetler sabahtan akşama kadar devam ediyor. Türkiye'nin her köşesinden esnaflar mail atıp telefon açıyor. Esnaf ciddi anlamda zorlanıyor. Çoğu esnaf kapanmamak için bizden çözüm bekliyor. Bu şartlarda işletmeyi ayakta tutabilmek mümkün değil" diye konuştu.
Esnaf için en acil çözümün kademeli tarifede kendileri için özel bir sınırın belirlenmesi olduğunu ifade eden Palandöken'e göre eğer bu adım atılmazsa çok sayıda esnaf hızla kepenk indirebilir. Esnafa verilen destek paketlerinin önemli olduğunun altını çizen Palandöken, "Kasap, balıkçı, restorancı dolap çalıştırmasın mı? Ürünleri bozulsun mu? Kırtasiyeci tabela yakmasın mı? Terzi ütüsünü çalıştırmasın mı? Şimdi bu esnaflar iş yaparken kullandığı elektriğe bakıyor. Sonra da dönüp ne kazandığını hesaplıyor. Sonra zararda olduğunu görünce durumu sorguluyor. Neden dükkân açmaya devam etsinler?" şeklinde sözlerini sürdürdü.
"Isıtıcılar maliyeti artırıyor"
TESK Başkanı Palandöken en küçük esnafın bile enerji tüketimin fazla olduğunu belirtirken Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl'e göre bu dönemde çalıştırılan ısıtıcılar da esnafın maliyetlerini oldukça zorluyor.
Üstelik Bingöl, çoğu restoran ve kafede müşterinin konforu için kullanılan ısıtıcıların getirdiği ek maliyetin şimdiden menülerdeki fiyatlara yansımaya başladığını söyledi. "Müşteriye 'ısıtıcıyı açamayız' diyemezsiniz. Her işletme müşterisinin en rahat koşullarda yemek yemesini ister. Müşterinin de talebi bu yöndedir. Kışın soğuk ortamları ısıtmak, yazın da sıcak ortamları soğutmak zorundayız. Ama bu konforun da bir bedeli var. İşletmeciler bunu karşılayamaz. Çoğu restoran ve kafe elektrik faturalarında bu yükü menülerine eklemeye başladı bile" diyen Bingöl, bu farkı yansıtmayanların zarar edeceğini ifade etti.
Bingöl, sözlerine "Türkiye'de yemek yemek artık ucuz değil" şeklinde devam etti.
"Esnaf zam yapmak zorunda kalıyor"
Esnafın artan maliyetleri verdiği hizmete yansıtmak zorunda olduğunu vurgulayan TESK Başkanı Palandöken, bu konuda vatandaşın karşısına ilk olarak esnafın çıktığını ve vatandaşın zamların hesabını esnafa sorduğunu söyledi. "Ama esnaf eskisinden daha az kâr ederek çalışıyor" diyen Palandöken, elektrik ve doğalgaz maliyetlerinin artık kira giderini bile geride bıraktığına dikkat çekti.
Palandöken, esnafın içinde bulunduğu durumu "Vatandaşın gelir düzeyi düşünce zaten ayağını çarşıdan kesti. Şimdi esnaf daha az müşteriye çalışıyor. Bir taraftan da maliyet yükü var. En azından enerji giderlerinde yüzde 50 indirim uygulanması gerekiyor. Zincir marketlerin ve mobil teslim uygulamaların pazardaki hakimiyeti ile güç kaybeden esnafa yeni bir destek gerekiyor" diye anlattı.
"Daha önce böylesini yaşamadık"
Türkiye’deki 20 binden fazla üyeden görüş aldıklarını anlatan TÜRES Başkanı Bingöl'e göre son yaşanan durum pandemiden daha kötü. Bingöl, "Daha önce yaşamadığımız bir durumu yaşıyoruz. Haftada iki defa bir restorana giden müşteri artık bir defa gelebiliyor. Müşteri sayıları hızla azalıyor. Vatandaşlar da çok haklı. Hangi restoranla konuşsak aynı bildirimi alıyoruz maalesef" şeklinde konuştu.
Esnaf birliklerine göre Türkiye'deki en küçük esnafın elektrik faturası bin liradan başlıyor. Bu çoğu işletmede aylık 10 bin lirayı aşıyor. Restoran ve kafe gibi işletmelerde ise 7-8 bin liradan başlayan elektrik faturaları çok büyük işletmelerde 100 bin lirayı bulabiliyor.
TESK verilerine göre Türkiye’de 2 milyon 38 bin 362 esnaf bulunurken kayıtlı işletme sayısı 2 milyon 214 bin 826. Türkiye'de bulunan toplam esnaf odası sayısı ise 2 bin 998.
Emre Eser
© Deutsche Welle Türkçe