T24 - KKTC Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu, BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun'un Kıbrıs'ta Ocak sonuna kadar yoğunlaştırılmış müzakerelere devam edilmesi, ondan sonra Cenevre'de buluşulması kararının kendisi için "çok önemli" olduğunu, zira "ilanihaye müzakere masasında kalamayacaklarını" söyledi.
Cumhurbaşkanı Eroğlu, KKTC'nin New York Temsilciliğinde, BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun ve Kıbrıs Rum yönetimi lideri Dimitris Hristofyas ile yaptığı üçlü görüşmeyle ilgili soruları yanıtladı.
Eroğlu, üçlü görüşmeden memnun kalıp kalmadığı ve tüm başlıkların görüşmede gündeme gelip gelmediğinin sorulması üzerine, kendilerinin de üçlü görüşmeyi geçmişte istediklerini, o zaman bu görüşmeye Hristofyas'ın sıcak bakmadığını, ancak Genel Sekreterin kendilerini New York'a davet etmesi üzerine Rum liderin toplantıya "gelmemezlik edemediğini" belirtti.
"Ben üçlü görüşmenin yapılmasından memnunum" diye konuşan Eroğlu, görüşmede başlıkların detaylarına girilmediğini, 6 başlık olduğunun teyit edildiğini ve Genel Sekreterin giriş konuşması yaptıktan sonra tarafların görüşlerini almak istediğini anlattı.
"Hristofyas'ın ise her zamanki gibi mülkiyet konusunu konuşurken hemen göçmenler ve toprak konusunu gündeme getirdiğini, bunu zaten 6 aydır mülkiyet başlığının görüşülmeye başlandığı zamandan beri yaptığını" söyleyen Eroğlu, toprak ve garantiler konularının müzakerelerde henüz görüşülmediğini hatırlattı.
"Garantiler deyince Türkiye'nin adadaki etkin ve fiili garantisi, Türk askerinin varlığının anlaşılması gerektiğinin" altını çizen Eroğlu, Rum parlamentosunun aldığı bir kararda, kırmızı çizgilerinin Türkiye'nin garantisinin kaldırılması olduğunu açıkladıklarını, kendisinin başbakan olduğu dönemde de KKTC meclisi tarafından alınan bir kararda, kendi kırmızı çizgilerinin garantilerin devamı olduğunu açıkladıklarını hatırlattı. Bu konunun müzakere sürecinde henüz gündeme gelmediğini yineleyen Eroğlu, Hristofyas'ın ise 6 aydan beri toprak konusunu ısrarla gündeme getirdiğini belirtti.
"Artık vatandaş da inancını yitirebilir"
Eroğlu, şöyle konuştu: "Ben de (Hristofyas'a) diyorum ki, mülkiyet konusu ayrı bir başlıktır, toprak konusu ayrı bir başlıktır, mülkiyet konusunu görüşmeyi büyük bir ihtimalle siz talep ettiniz, çünkü (BM Kıbrıs özel danışmanı) Sayın (Alexander) Downer bu öneriyi bana getirdi, ben de kabul etmiştim. O bakımdan mülkiyet konusunda bir ilerleme olmadan bir başka başlığa geçersek artık vatandaş da inancını yitirebilir. Dolayısıyla bu başlıkta bir ilerleme sağlayalım, ondan sonra diğer başlıklara geçeriz. Bize göre toprakla, garanti-güvenlik konusu da ilintilidir. Bu ikisini birlikte ileride görüşebiliriz, yani diğer konuları hallettikten sonra elbette bu başlıkları da görüşürüz, ama bugün değil. Hristofyas, mülkiyeti görüşürken Türkiye'den gelip vatandaş yaptığımız göçmenler ve toprak konusunu, üçünü bir arada görüşmek istiyor, biz ise bunu kabul etmiyoruz."
Üçlü görüşmeden sonra müzakerelerin ivme kazanıp kazanmayacağının sorulması üzerine Eroğlu, üçlü görüşmede Ocak sonuna kadar Kıbrıs'ta müzakerelerin devam etmesi, bu 6 başlıkta yakınlaşma olup olmayacağının tespit edilmesi ve Cenevre'deki üçlü görüşmede sonucun ne olabileceğinin değerlendirilmesinin öngörüldüğünü kaydetti.
Kıbrıs sorununun yıllardan beri görüşüldüğünü ve bir yere varılamadığını vurgulayan Eroğlu, adada her iki halkın da, çözüm isteyen diğer ülkelerin de müzakereleri izlemekten yorulduğunu, usandığını ifade etti. Eroğlu, "Tahmin ederim Genel Sekreter de yoğunlaştırılmış müzakereler sonunda bizi Cenevre'ye davet ederken artık ne kadar mesafe katettik, ne kadar zamanda geriye kalanı da halledebiliriz gibi bir değerlendirme yapma fırsatı bulacağı düşüncesinde" diye konuştu.
"Kuzeyde var olan gerçekleri göz ardı etmeden mülkiyette anlaşmaya varalım"
Mülkiyet başlığındaki tıkanıklığın yoğunlaştırılmış müzakerelerde aşılıp aşılmayacağının sorulması üzerine, Eroğlu şöyle dedi: "Tabii emin değilim, ama neticede müzakere masasında bunu göreceğiz. Rum tarafının tıkanıklığa neden olan önerisinden bir tanesi şu: Mal sahibi ilk tercih hakkına sahip olsun, Kuzeyde mal bırakıp Güneye giden Rumlar mülkiyet konusunda tercihi kendi yapsın, ister malını satsın, ister malına gelsin iade alsın, isterse kiralasın. Biz de diyoruz ki aradan 36 yıl geçmiştir, bu 36 yıl içerisinde kuzeyde bir sosyal ekonomik yapı kurulmuştur, 36 yıl sonra tekrar insanların göçmen edilmesi başka huzursuzlukların ortaya çıkmasına, yapacağımız anlaşmanın da belki referandumda onay bulmaması veya ileride tartışmalara, yine kavgalara sebep olmasına yol açabilir. Biz diyoruz ki kuzeyde var olan gerçekleri göz ardı etmeden geçen bu 36 yılı yok saymayacak şekilde mülkiyet konusunda bir anlaşmaya varalım ki ileride başımız ağrımasın, ileride yerinden yurdundan edilmiş insanlar yine birbirinin boğazına sarılmasın. Çünkü Güneyde de, Kuzeyde de 35-36 yıl sonra göçmenden bahsetmek doğru olmaz, 35 yılda bütün dünya devletleri göçmenlerini iskan da eder, rehabilite de eder, ekonomik hayata da sokar, o yüzden bu göçmenlik konusunu ön plana çıkararak yapacağımız anlaşmanın geleceğini tehlikeye atmamak gerekir."
"Genel sekreter anlaşma umudunu yitirirse..."
Eroğlu, "Cenevre'de yapılacak toplantıda Genel Sekreter, misyonunun devam edip etmeyeceği konusunda herhalde kendisi karar verecektir" yönünde BM'de yaptığı açıklamanın hatırlatılarak, BM iyi niyet misyonunun bitmesinin mümkün olup olmadığının sorulması üzerine, "Tabii Genel Sekreter anlaşma umudunu yitirirse, bu parametrelerle bugüne kadar bu çözüme varılamamıştır, dolayısıyla yeni bir durum yaratmak lazım, veya tarafları serbest bırakmak lazım diyebilir" dedi.
"Günahsız bir halkın izolasyonlar altında tutulması insanlık ayıbıdır"
İzolasyonların aşılması konusunda BM Genel Sekreterinin desteğini görüp görmediği de sorulan Eroğlu, AB ülkelerinin KKTC'ye izolasyon uyguladığını vurgulayarak, "Bu zamanda, bu medeni dünyada, günahsız bir halkın izolasyonlar altında tutulması bana göre bir insanlık ayıbıdır. Kaldı ki Kıbrıs Türk halkının bir suçu yok. Kıbrıs'ta olayları başlatan Rum-Yunan ikilisi, ama bugün ikisi de AB içinde. Biz ise sadece yaşam mücadelesi verdik, onurumuzla yaşama gayreti içerisinde olduğumuzu gösterdik, direnişte bulunduk. AB maalesef haksız bir uygulama yapıyor bize, bunu kiminle görüşseniz, size bunun (izolasyonların) doğru olmadığını söyler, ama izolasyonların ortadan kaldırılması için herhangi bir öneride bulunan yok" dedi.
"Hristofyas'a New York'a gelmeden önce de bazı garantiler verilmişti"
Rum yönetimi lideri Hristofyas'ın üçlü görüşmeye ilişkin yaptığı açıklamada, görüşmeden son derece memnun ayrıldığını ve kendilerine herhangi bir zaman baskısı konmadığını söylediğinin hatırlatılması üzerine Eroğlu, Rum liderin New York'taki toplantıya gelmemesi için kendi koalisyon ortaklarından baskı gördüğünün ortada olduğunu kaydetti.
Hristofyas'ın da New York'a gelmeden önce parti başkanlarına üçlü görüşmede hiçbir anlaşmaya imza atmayacağı, hiçbir zaman limiti kabul etmeyeceği yönünde garanti verdiğini anlatan Eroğlu, "Zaten Sayın Hristofyas'a New York'a gelmeden önce de Sayın Downer tarafından, müzakerelere zaman limiti konmayacak şeklinde bazı garantiler verilmişti, onu da biliyorum. Dolayısıyla buraya Hristofyas'ı, ya da bizi sıkıştırmak için davet etmediler. Kıbrıs sorununun çözümü için bulunduğumuz müzakere masasındaki 6 başlıkta tıkanıklıklar vardı, 'Bu tıkanıklıkları nasıl aşarsınız, bu konuda önerileriniz var mı, onları görüşelim' şeklinde bir davetti, o maksatla buradaydık" dedi.
"Artık bu müzakerelere bir zaman tahdidi koymak lazım"
Eroğlu, şöyle devam etti: "Özellikle Genel Sekreterin Ocak sonuna kadar yoğunlaştırılmış müzakerelerle çalışmanızı tamamlayın ve ondan sonra Cenevre'de buluşalım kararı tabii ki benim için çok önemli, çünkü artık bu müzakerelere bir zaman tahdidi koymak lazım, ilanihaye müzakere masasında kalamayız. Kendimizi bildik bileli müzakere masasındaki müzakerecileri izliyoruz. O bakımdan bir zaman limiti konması gerekir."
Bu kapsamda Genel Sekreterin teklifinin kendisini memnun ettiğini kaydeden Eroğlu, "Zaman limiti denmese bile demek ki Genel Sekreterin de sabrı taşmaya başlamıştır ki Ocak'a kadar size bir şans veriyorum, oturun konuşun, anlaşırsanız anlaşın, anlaşamazsanız geliniz birlikte değerlendirelim gibi bir mana çıkarıyorum ben tabii, ama Genel Sekreterin aklındaki nedir bilemem, ama Ocak sonuna kadar bir zaman tahdidi altında olduğumuzu da biliyorum" dedi.
"Bugüne kadar ortaya çıkan çözüm önerilerini reddeden Rum tarafıdır"
BM parametreleri kapsamında bir çözüm bulunamaması halinde bunun Rum tarafının işine gelip gelmeyeceğinin sorulması üzerine ise Eroğlu, "Rum tarafının da işine gelmez aslında, bu onların lehine de olmaz. Çünkü sonuçta Kıbrıs sorunu çözümlenmemiş bir sorun olarak orada kalacak, sorunu çözümlenmemiş bir ülke pozisyonunda olan Rum tarafı, AB içerisinde bugünkü kadar yarın rahat olmayacak" dedi.
Eroğlu, Kıbrıs sorununun çözümlenmesinde Türklerin suçlanmasıyla bir yere gidilemeyeceğini belirterek, "Çözümü gerçekleştirecek taraflardan biri de Rum tarafıdır ve bugüne kadar ortaya çıkan çözüm önerilerini de reddeden Rum tarafıdır. Dolayısıyla bu AB içinde her gün karşısına çıkacaktır" diye konuştu.
"İlk yapılması gereken ambargoların kaldırılmasıdır"
"Doğrudan Ticaret Tüzüğü'nün geleceği meçhul" diye konuşan Eroğlu, bu konunun AB tarafından Kıbrıslı Türkler lehine olumlu bir şekilde karara bağlanamadığını söyledi. "Ambargoların, izolasyonların kalkmasını istiyoruz, bu kalkarsa Rumlar çözüme motive olacaktır diyoruz" diye konuşan Eroğlu, AB'nin izolasyonları kaldırmadığını, dolayısıyla Rumları çözüme motive edecek bir gelişmenin yaşanmadığını söyledi.
Rumların Kıbrıslı Türkleri çözüme mahkum, kendilerini ise çözüme ihtiyaçları yok şeklinde gördüklerini söyleyen Eroğlu, "Onun için Rumların da çözüme motive olmaları için bana göre ilk yapılması gereken ambargoların kaldırılmasıdır. Bugüne kadar da maalesef o yönde AB'den o yönde bir hareket görmedik" dedi. KKTC Cumhurbaşkanı Eroğlu ve beraberindeki heyetin 22 Kasım Pazartesi günü İstanbul'a gitmek üzere New York'tan ayrılmaları bekleniyor.