Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın başkenti Moskova’da ortak basın toplantısı düzenledi. Açıklamada TIR sürücüleriyle be hizmet pasaportu sahipleri ile ilgili vize muafiyetinin en yakın zamanda uygulanacağı konusunda mutabakat oluştuğu belirtildi.
Erdoğan, S-400 ile ilgili sorulan bir soruya "Yol haritamızı belirlemişiz, çizmişiz, adımlarımızı atmışız. Her şey bitmiş, şimdi bizden kalkıp da 'buradan vazgeç' diye tavsiyelerde bulunanlar demek ki bizi de tanımıyor olacaklar. Biz bu konu ile ilgili olarak bir şeyin sözleşmesini yapmışsak bu iş bitmiştir. Ona göre yolumuza devam edeceğiz. Bu bizim egemenlik hakkımızdır" dedi. Erdoğan şu anda 26 milyar dolar olan ticaret hacmini 100 milyar dolara yükseltmeyi hedeflediklerini kaydetti.
Putin'in açıklamalarından satırbaşları:
İmzalanan anlaşmalarla 1 milyar dolarlık yatırım fonu oluşturuldu. Akkuyu Nükleer Santrali projesini gerçekleştiriyoruz. 4 bin megawatlık bir santral bu. Türkiye Cumhuriyeti'nin 100. yılında ilk reaktörün devreye girmesi bekleniyor. Akkuyu ve Türk Akımı en yüksek teknolojilere uygun olarak inşaat edilmektedir. Enerji güvenliğinin temel unsurunu oluşturacaktır.
"Profesyonel sürücüler için vizeler çok yakında kalkacak"
Rusya ile Türkiye arasında askeri, teknik alanında işbirliği artmaktadır. S-400 füzelerinden bahsediyorum. Başka perspektiflerden de konular açıldı. Kültürel, beşeri ve sivil toplum kuruluşları arasında temaslar ele alındı. Türk-Rus Forumu başarılı bir şekilde faaliyet gösteriyor bu alanda. Türk gazeteciler Moskova'da staj gördü. Yaz aylarında Rus gazeteciler Türkiye'ye staja gidecekler. Türkiye Rus turistlerin gözdesi haline geldi. Sadece tatil yerlerini değil Türkiye'nin kültürel yerlerini de geziyorlar. Rus turistler Türkiye'ye gelen turistlerde birinci sıradadır. Türk devletinin Rus vatandaşlarımızın güvenli şekilde istirahat etmelerine önemli katkılar sağlıyor. Profesyonel sürücüler için vizelerin çok yakında kaldırılacağını beyan etmek istiyorum.
"İdlib'i istikrara kavuşturmak için her şeyi yapacağız"
Suriye ile ilgili işbirliğimiz çok önemlidir. Rusya, Türkiye, İran Astana formatı çerçevesinde işbirliğine devam edecekler. Önemli olan sahadaki duruma yoğunlaşmaktır. Siyasi süreci daha aktif hale getirmek önemli olandır. İdlib'deki silahsızlanma bölgesinde, Soçi'de imzalanan mutabakat çerçevesinde İdlib'in istikrarı sağlamak için elimizden geleni yapacağız. Suriye'nin toprak bütünlüğü bizim için çok önemlidir. Ülkenin parçalanmasına izin vermemeliyiz. Eminim ki bugün elde edilen mutabakatlar, Türk-Rus ilişkileri ve partnerliği tüm alanlarda artmasına vesile olacaktır. Bir kez daha dostum Erdoğan'a ve ortak çalışmalara teşekkür etmek istiyorum.
Erdoğan'ın açıklamalarından satır başları şöyle:
Kıymetli dostum sayın Putin'e şahsıma ve heyetime gösterdiği misafirperverlikten dolayı özellikle teşekkür etmek istiyorum. Gerek ikili gerekse heyetler arası görüşmelerde işbirliğimizin çeşitli boyutlarını ele alma fırsatımız oldu. İlişkilerimizi tüm alanlarda daha ileri seviyeye taşıma irademizi açıkça ortaya koyduk. Önümüzdeki dönemde bu hedef doğrultusunda atılacak adımları değerlendirdik. Ticaret hacmimiz yüzde 15'lik artışla 26 milyar dolara ulaştı. Gerçek potansiyelimiz bu rakamın çok daha üstündedir.Belirlediğimiz hedef 100 milyar dolardır. Bu hedefi yakalayacağız.
"Ülkemize geçen sene 6 milyon Rus turist geldi"
Ülkemizden Rusya Federasyonu'nda bin 300'ü bulan girişimcimiz var. Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin inşaatı hızlı şekilde devam ediyor. Türk Akım Doğalgaz Boru Hattı'nın deniz bölümünün inşaatı tamamlandı. Kara bölümü de bu yılın sonunda bitirmiş olacağız. Beşeri ve kültürel ilişkilere de büyük önem atfediyoruz. 2019 yılını Rusya ile Karşılıklı Kültür ve Turizm Yılı ilan ettik. Etkinlikle Ankara Devlet Opera ve Balesi'nde oynanacak Troya Operası ile başlayacak. Yıl boyunca icra edilecek kültür sanat programlarıyla devam edilecek. 6 milyon Rus misafiri ülkemizde ağırlayarak yeni bir rekora imza attık. Bu rekorun 2019'da kırılacağına inanıyorum. Vize serbestisi hususunda gereken adımların atılması gerekiyor. Kısa bir süre içerisinde bu adımlar atılmış olacak.
"DEAŞ ne ise Suriye'deki YPG/PKK de aynıdır"
Suriye ve bölgesel meselelere ilişkin fikir teatisinde bulunduk. ABD'nin bölgeden çekilme kararını değerlendirdik. İdlib başta olmak üzere siyasi meseleleri görüştük. Birlikte atabileceğimiz ilave adımlarımızı istişare ettik. Milli güvenliğimize tehdit eden terör odaklarını Suriye'den temizlemekte kararlılığımızı ifade etmek istiyorum. Suriye'nin kuzeyinde ülkemizin güvenliği ile Suriye'nin toprak bütünlüğüne tehdit edecek yapılanmaya göz yumamayacağımızı ifade ettik. DEAŞ nasıl bir tehditse YPG ve PKK da aynı tehdittir. Bunların bertaraf edilmesi şarttır.
Sorular ve cevaplar
"Yerli ve milli para görüşmelerimizin en önemli maddesi"
Erdoğan: Türkiye-Rusya ilişkileri içerisinde yerli ve milli para konusu görüşmelerimizin en önemli maddesini oluşturuyor. Bu peyderpey artarak devam ediyor. Şu anda istenilen noktada dersek doğru olmaz. Rusya Federasyonu'nun lehinde bir ticaret hacmi konusu çok açık ve net ortada. Biz doğalgaz ihtiyacımızın neredeyse yüzde 50'ye yakın kısmını Rusya Federasyonu'ndan karşılıyoruz. Zaman içerisinde bu çok farklı bir şekilde gelişebilir. Bizi Rusya Federasyonu'na sattıklarımız belli, oradan da aldıklarımız belli. Gerek enerji gerek savunma sanayine yönelik atılan adımlar, bütün bunları masaya yatırdığımızda bütçe kalemlerin içerisinde neyin ne olduğu ortada. Bütün mesele buradaki kalemlerin taraflara ne kazandıracağıdır. Bugün doğaglaz denilen olay bizim ülkemiz için hayatidir. Denizden geçiş ve karaya ulaşma Türk Akım'da bitmiş vaziyette. Bir de kara olayı var ki, bu da bize düşen önemli bir adım. İnşallah bunu da yılsonuna kadar bitirmenin gayreti içerisinde olacağız. Savunma sanayiyle ilgili adımlarımızı attık. Şu an itibarıyla bütün özlemimiz bir an önce yerli ve milli paraya geçmektir.
"Türk ortaklarımızla yaptığımız işlere büyük önem veriyoruz"
Putin: Denge şu anda Rusya lehine gibi gözüküyor. Bütün ticari ilişkilerin yalnızca Rusya'nın lehine olduğunu söylemek yanlış olur. Bizim sadece bugün başarılar hakkında konuşmadık. Çalışma ve işe odaklı toplantı oldu. Mesela bizim Türkiye'ye sattığımız metalurji ürünlerinin gümrük vergisi konusunda konuştuk. Yüzde 2,5 civarında Rusya ürünlerinde ek vergi oldu, diğer ülkelere indirim oldu. Nedenini anlıyoruz. Türkiye de menfaatlerini koruyor, biz de menfaatlerimizi koruyoruz. Doğalgazda piyasadaki talepler çerçevesinde bu fiyatlar oluşuyor. Şirketlerle Gazprom arasında bir tartışma var. Türk ortaklarımızla yaptığımız ilişkilere büyük değer veriyoruz. Doğalgaz sevkiyatlarının istikrarlı olması önemli.
"Vizelerin kaldırılmasıyla ilgili bir karar aldık"
Putin: Ticaret daha dengeli olmalıdır. Özellikle müteahhitlik sektöründe çalışmalar. Mesela Türk işadamları, müteahhitler Rusya piyasasında 70 milyar dolar tutarında projeye imza attılar. Soçi Olimpiyat Oyunları, Dünya Kupası gibi birçok tesis inşa ettiler. Yol çalışmaları, metalurji, kimya sanayinde, gübre, otomotiv, taşımacılık, araç üretimi gibi çok ciddi potansiyelimiz var. Savunma sanayinde ortak üretim de olabiliyor. Yüksek teknoloji savunma sisteminin üretiminden bahsediyoruz. Bu ilişkiler Rusya'nın ve Türkiye halklarının lehinedir. TIR şoförleri için vizelerin kaldırılmasıyla ilgili bir karar aldık. Türkiye'den gelecek olan hizmet pasaportu vizesiz olarak girecektir. Vizeler konusu bölgede güvenliğin sağlanmasıdır. Suriye'de ihtilafın siyasi yolla çözülmesidir.
“ABD'nin Golan kararı BM kararlarına aykırıydı”
Putin: Golan tepeleriyle ilgili pozisyonumuz bizim Dışişleri Bakanlığı tarafından açıklama oldu. BM kararlarına aykırı bir karardır ABD'nin kararı. İdlib mutabakatlarında gerekli parametrelere ulaşmadık.Savunma bakanlarımız arasında diyalog devam ediyor. Koordineli devriye konusunda anlaştık. İstediğimiz gibi belki hızla ilerlemiyoruz ama bir ilerleme kesinlikle sözkonusudur. İdlib'de terörist merkezleri imha edilmelidir. Suriye'de siyasi çözüm için İdlib'i çözmemiz lazım.
"İdlib'de Rusya Federasyonu ile birlikte çalışıyoruz"
Erdoğan: İdlib Suriye'nin can damarlarından biri. 300-400 bin nüfusu var. Burası herhangi bir boşalma halinde gelecekleri yer Türkiye olacak. Bizim için hassas bir bölge. Rusya Federasyonu ile müşterek çalışıyoruz burada. Burada da maalesef bazı terör örgütlerinin olması sebebiyle işimiz kolay değil. Biz ve Rusya Federasyonu elinden geleni yapıyor. Rejim de kendine göre bazı çalışmaları yürütüyor. İdlib'te şu an itibarıyla adımlarımızı atmaya devam edeceğiz. Burada çözülememiş olan Münbiç sözkonusu. Hazırlanmış olan burada ilan edilmiş olan bir yol haritası vardı. 90 gün diye ilan edilmişken 9 ay oldu. Benim şahsen şu ana kadar süreçte özellikle Rusya Federasyonu ve Türkiye'nin kendi arasındaki dayanışmasıdır. Oradaki terör koridorunun yıkılmış olması çok çok önemlidir. Bunun da ötesinde suriye'nin toprak bütünlüğü önem arzetmektedir. Burada en önemli adım Astana sürecidir. Burada baş aktörleri olarak Rusya Federasyonu ve Türkiye olarak burada dayanışmamız İran'la aynı şekilde devam ediyor. Ürdün baştan itibaren vardı. Bazı ülkelerin katılabileceğini bugün konuştuk. Cenevre'yi dışlamak sözkonusu değildir. Burada halk kendi topraklarına yeniden dönebilsin istiyoruz. Buradaki kararlılık 330 bin insan tekrar topraklarına dönebildi. Daha kararlı olursak bu rakam çok daha ileri seviyelere gelebilir. Şu anda 3 milyon 600 bin insan bizim topraklarımızda. Bu adımlar gerçekleşirse kendi topraklarına gitmesini sağlanır diye düşünüyorum.
"YPG bizim için çok açık, net bir terör örgütüdür"
Erdoğan: Attığımız adımlar içerisinde İdlib'le ilgili sürece baktığımızda kararlılığımız netice vermiyor dersek yanlış olur. Birkaç ay önce İdlib'de durum farklıydı. Şimdi tam aksine İdlib'e geri dönmeler başladı. İçerideki sıkıntılar kısmen de olsa devam ediyor. Oralar bir El Bab, Cerablus haline gelebilir. Hatta Afrin şu anda nasıl sükun bulduysa, daha sakin bir hale geldiyse, herkes evlerine, okullarına döndüyse biz istiyoruz ki bir an önce İdlib'de de bu duruma kavuşalım. Bunların tamamiyle terörden arındırılmış olması lazım. Bu kararlılığımız devam ediyor. Asıl amacımız Suriye'nin toprak bütünlüğünü korumak. Özellikle YPG'nin Tel Rıfat'ta vesaire oluşturmaya çalıştığı terör eylemlerine fırsat vermeyeceğimizi hep söyledik.YPG bizim için çok açık, net terör örgütüdür.Bu terör örgütü ile Afrin'de de mücadele ettik. YPG, PKK'nın bir yan koludur.Bunu biz gayet iyi biliyoruz. Belgeleri ve her şeyiyle elimizde mevcut. Afrin'de YPG'nin bütün hücrelerini kayıtlarıyla çıkardık. Tel Rıfat bunlardan müstağni değildir.
"Anayasa Komitesi'nin kurulmasıyla siyasi süreç işleyebilir"
Putin: Suriye'deki siyasi sürecin tam olarak işleyebilmesi Anayasa Komitesi'nin kurulmasıyla olabilir.
"Milli para ekonomik ilişkilerimizi olumlu etkileyecektir"
Putin: İki ülke arasında ilişkiler aktif bir şekilde gelişiyor. Bölgesel güvenlik, ticari ilişkilerde verimli bir işbirliği yapmaya devam ediyoruz. Enerjide büyük işbirliği yapıyoruz. Tarım da işbirliği alanımızdır. Türk tarım ürünlerinin Rus pazarlarına sevkiyatları artmıştır. Ekonomik bağımsızlığımızı temin etmek için elimizden gelen herşeyi yaptık. Sayın Cumhurbaşkanıyla konuştuğumuzda milli paraların daha sık kullanılması gündeme geldi. İkili ekonomik ilişkilerimizin daha artmasına katkı sağlayacaktır bu gelişme. İki ülke ilişkilerini olumlu yönde etkileyecektir.
"Bu bizim egemenlik hakkımızdır! Vazgeçmemizi kimse isteyemez"
Erdoğan: Bizler bağımsız iki ülkeyiz. Dolayısıyla da attığımız adımlarda, aldığımız kararlarda bu incelik vardır. Üçüncü taraflar atacaklar adımları bize sorarak atmıyorlar. Biz de kendi aramızda istişarelerimizi yapar adımlarımızı atarız. Bu enerji, savunma sanayide böyledir. Biz şu ana kadar özellikle gerek Rusya Federasyonu ile attığımız adımlarda bu hassasiyet ve inceliklere bakarak adımlarımızı atıyoruz. Biz S-400 konusunda yol haritamızı belirlemişiz, adımlarımızı atmışız. Herşey bitmiş, bizden kalkıp da 'gel bundan vazgeç' diye temennide bulunanlar demek ki bizi de tanımıyor olacaklar. Biz bir şeyin aktini, sözleşmesini yapmışsak bu iş bitmiştir. Bu da bizim egemenlik hakkımızdır, bu bizim tasarrufumuzdur, bundan kimse vazgeçmemizi isteyemez.