Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, 10 kenti etkileyen 7,7 büyüklüğündeki depremin merkez üssü Kahramanmaraş’ta, 2019’da yaptığı mitingde, bir yıl önce çıkan İmar Barışı Yasası’nı överek, “İmar barışıyla 144 bin 556 Maraşlı vatandaşımızın sorununu çözdük” dediği ortaya çıktı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe de depremin vurduğu 10 ilde 294 bin 166 binaya yapı kayıt belgesi verildiğini açıkladı. Gökçe, Kahramanmaraş’ta 39 bin 58 yapı kayıt belgesi verildiğini de söyledi. Erdoğan’ın 2019’da yapı kayıt belgesi verilen bu 39 bin 58 binada yaşayanların sayısını açıkladığı anlaşıldı.
Depremde verilen ağır kayıp, imar aflarını ve 2018’deki düzenlemeyi yeniden tartışma konusu yaptı. 2018’deki düzenleme kapsamında sadece İstanbul’da, bütün deprem bölgesindeki kentlerin sayısından daha fazla binaya yapı kayıt belgesi verildiği, 319 bin binanın imar affından yararlandığı anlaşıldı. 319 bin binada yaşayanların toplam rakamının milyonları bulduğu belirtildi.
Erdoğan, “sorunu çözdük” dedi
Kahramanmaraş merkezli iki depremin ardından, 2018’de yasalaşan İmar Barışı düzenlemesi de bir kez daha tartışma konusu oldu. Devlete belli bir bedel ödenmesi karşılığında iskan ruhsatı, tapu alamayan binalara yapı kayıt belgesi verilmesine yönelik düzenleme o dönemde de çok tartışıldı.
Erdoğan’ın 2019’da, depremin merkez üssü Kahramanmaraş’ta yaptığı mitingte yaptığı konuşmada bu konuya değinerek, “İmar barışıyla 144 bin 556 Maraşlı vatandaşımızın sorununu çözdük” dediği anlaşıldı.
39 bin bina, 144 bin kişi
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Dr. Buğra Gökçe de dün sosyal medya hesabından Kahramanmaraş ve depremden etkilenen 10 ile ilişkin imar barışı verilerini paylaştı.
Türkiye çapında 3 milyon 152 bin 94 yapı için yapı kayıt belgesi düzenlendiğini, bu binaların imar affı kapsamına girdiğini kaydeden Gökçe, depremin etkilediği 10 ilde ise 294 bin 166 yapı kayıt belgesinin düzenlendiğini belirtti.
10 ile ilişkin verileri de ayrı ayrı gündeme getiren Gökçe, depremin merkez üssü Kahramanmaraş’ta ise 39 bin 58 yapı kayıt belgesi düzenlendiğini açıkladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın verdiği rakamın 144 bin 556 olmasına karşılık, Gökçe’nin 39 bin 58 yapı kayıt belgesi verildiğini söylemesi karışıklığa yol açtı. Gökçe’nin açıkladığı rakamın imar affından yararlanan bina sayısı olduğu, Erdoğan’ın ise 2019’da bu binalarda yaşayan toplam nüfusu açıkladığı anlaşıldı.
İmar barışı ile ilgili tez çalışması ortaya çıktı
Bu arada, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Mahmut Seydanlıoğlu, 2021 yılının Ocak ayında hazırladığı “İmar Barışı Uygulaması Kapsamında Yapı Kayıt Belgesi Alınması ve İptal Edilmesi Nedenlerinin Analizi Başlıklı” tezde, 2018 yılında düzenlenen yapı kayıt belgelerine ilişkin detaylı verilere yer verdi.
“Yapı stokunun yüzde 50’den fazlası kayıt dışı”
Tezin giriş kısmında “Kamuoyunda ‘imar Barışı’ olarak bilinen düzenlememenin yapıldığı tarih olan 2017 yılı sonu itibarıyla Türkiye’deki yapı stokunun yüzde 50’yi aşan kısmının kayıt dışı (kaçak) olduğu ilgili kurumlarca belirlenmiştir” ifadesi dikkat çekti.
İstanbul 319 bin, Ankara 132 bin
Çevre ve Şehircilik Bakanlığının güncel verilerinden derlenen tez çalışmasına göre deprem riski altındaki İstanbul’da 319 bin 964 yapı için yapı kayıt belgesi düzenlendiği belirtildi. Nüfusu İstanbul’dan düşük olmasına rağmen İzmir, 332 bin 356 ile en çok yapı kayıt belgesi düzenlenen il olarak birinci sırada yer aldı. Başkent Ankara’da 132 bin 515, 17 Ağustos Marmara depreminin merkez üssü olan Kocaeli’nde ise 80 bin 601 yapı kayıt belgesi düzenlendi.
“Yazlıkçılar nedeniyle Muğla, nüfusa oranla birinci sırada yer aldı”
Nüfusa oranla değerlendirildiğinde ise Muğla 181 bin 122 yapı kayıt belgesi ile birinci sırada yer aldı. Tez çalışmasında bu duruma gerekçe olarak ise “Muğla İlinde sürekli yerleşik nüfusun yaz aylarında artan mevsimlik nüfusa göre az sayıda olması ve gerek Türkiye’nin farklı illerinden gerekse yurt dışından bir çok yazlık ve konut sahibi bulunmasından kaynaklandığı düşünülmüştür. Dolayısıyla Muğla ili, birikmiş kaçak yapı stoku en fazla olan iller arasında yer alması nedeniyle, kişi başı en fazla aktif Yapı Kayıt Belgesi bulunan il sıralamasında sırayı almasına neden olduğu düşünülmüştür” ifadesi kullanıldı.
“Halen önemli miktarda yapı kayıt altına alınmadı”
Tezde ayrıca şu uyarılar da dikkat çekti: "Önemli sayıda kaçak yapı kayıt altına alınmış olsa da, özellikle devletin her türlü altyapı ve hizmetlerinden zaten faydalanan ve mevcut kaçak yapılarına ilgili yerel idarelerce herhangi bir yaptırım uygulanmasını beklemeyen bazı kaçak yapı sahiplerinin, Yapı Kayıt Belgesi bedeli ödememek için imar barışı düzenlemesine müracaat etmemeleri nedenleriyle, halen önemli miktarda kaçak yapının kayıt altına alınmamış olduğu düşünülmektedir.”