Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) örgütünün Irak'ın en zengin bölgesi olan özerk Kürdistan Bölgesel Yönetimi topraklarına saldırması, Kürt bölgesinin ticaret merkezi Erbil'de büyük paniğe neden oldu.
Son 15 yılda milyarlarca dolar yatırımla “Yeni Dubai” olarak lanse edilen, zengin petrol ve doğalgaz kaynakları ile uluslararası şirketleri kendine çeken Erbil'de halk zorunlu ihtiyaç maddeleri haricinde tüketimi keserken, bölgede iş yapan Türk şirketleri ise geri dönüş planları yapmaya başladı.
Erbil'e her gün sefer yapan Türk Hava Yolları (THY) da önce Erbil seferlerinin durdurulduğunu açıklarken, daha sonra akşam seferlerinin gündüze alındığını ve devam edeceğini duyurdu.
Yaklaşık 1300 Türk şirketi var
IŞİD terörünün yönünü Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne çevirmesi, bölgede müteahhitlikten otelciliğe gıdadan turizme her sektörde faaliyet gösteren yaklaşık 1300 Türk şirketinde büyük endişe yaratıyor.
Yılda 12 milyar dolarlık ihracat yapılan Erbil ve çevresi, yalnızca Türkiye için değil ABD ve Avrupalı şirketler için de Irak'ın en güvenli ve iş yapılabilir bölgesi. Ancak özellikle Türkiye'den bölgeye yapılan ihracat son 2 ayda yaklaşık yüzde 50 oranında geriledi. Mayıs ayında 1 milyar 26 milyon dolar olarak gerçekleşen ihracat, temmuz sonunda 569 milyon dolara kadar düştü.
IŞİD'in Erbil'e doğrudan saldırması halinde ise bu ticaretin tamamen duracağı öngörülüyor. Yerel kaynaklar, Erbil'de iş yapan yüzlerce şirketin Türkiye'ye geri dönmek için girişimlerde bulunduğunu belirtiyorlar. 1,5 milyon nüfuslu Erbil'de yaklaşık 200 bin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olduğu tahmin ediliyor. Irak'ın çeşitli bölgelerinden IŞİD nedeniyle kaçarak Kuzey Irak'a sığınan on binlerce insanın varlığı da kent ekonomisini tıkanma noktasına getirmiş durumda.
Petrol akışına şimdilik sorun yok
Öte yandan Irak'ın 150 milyar varillik toplam petrol rezervinin üçte birine ev sahipliğini yapan Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Exxon, Chevron ve Genel Energy gibi dev enerji şirketlerinin de uzun yıllardır yatırım yaptığı bir yer. IŞİD'in nefesini ensesinde hisseden dev şirketlerin petrol sahalarındaki güvenliği artırdığı, petrol sahalarının ağır silahlara sahip güvenlik elemanları tarafından korunduğu belirtiliyor. Bölgeden Ceyhan'a boru hattı ile petrol sevkiyatında henüz aksama yaşanmış değil. Son bir haftada Erbil ve çevresindeki sahalardan günde ortalama 100 bin varil petrol Ceyhan'a pompalandı.
‘ABD müdahalesi umut yarattı'
Erbil'deki son duruma ilişkin Deutsche Welle'ye bilgi veren Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk-Irak İş Konseyi Başkanı Ercüment Aksoy, “Şu anda Erbil’de iş yapmak çok zorlaştı. Halkta da iş dünyasında da panik var” diyor.
ABD'nin IŞİD'e karşı ilk kez silahlı güç kullanmasıyla bölgede bir nebze rahatlama yaşandığını anlatan Aksoy, “Böylelikle ABD, IŞİD'e benim çıkarım olan bölgelere yaklaşamazsın mesajı verdi. Bu Kürt bölgesi için iyi ama ne yazık ki Irak'ın geri kalanı için kötü sayılabilecek bir haber” diye konuşuyor.
Erbil'de halkın un ve sabun gibi temel ihtiyaçlar dışında alışveriş yapmadığını, ticaret hayatının durma noktasına geldiğini ifade eden Aksoy, “Türk mallarının Kuzey Irak dışında orta ve güney bölgelere geçişini sağlayacak yeni rotalar üzerinde çalışmalar sürüyor. Bu konuda İran üzerinden Bağdat'ın doğusuna ulaşacak bir yol üzerinde duruluyor. Ancak IŞİD'in Kürt bölgesine daha yoğun saldırması halinde bütün planlar değişebilir” diyor.
‘Bölgedeki şirketlerden bilgi alacağız'
Irak parlamentosunun pazartesi günü yeni hükümeti kurma konusunda karar alacağına dikkat çeken Aksoy, “Maliki'nin hükümet dışı kalması halinde kurulacak yeni hükümetin dünyadan destek alması ve desteklenmesi durumunda IŞİD sorunu çözüm yoluna girebilir. Biz de işadamları olarak gelişmeleri izleyeceğiz” diyor.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi ise şu anda Kürt bölgesine iş yapan şirketlerin durumu ile ilgili net bilgilere ulaşamadıklarını belirtiyor. Bölgenin ticaret ve finans merkezi olan Erbil'in akıbetine ilişkin net bir karar verebilmek için birkaç güne ihtiyaçları olduğunu vurgulayan Büyükekşi, “ABD bombalaması sonrasına neler değişecek, tehlike büyüyecek mi gibi sorulara yanıt verebilmek için hafta ortasına kadar bekleyeceğiz ve bu arada bölgedeki şirketlerden bilgi alacağız” diye konuşuyor.