Gıda fiyatlarında yükselişe karşı alınan önlemlere bir yenisi daha eklendi. 2016'da yüzde 58 fiyat artışıyla gıdada enflasyon şampiyonu olan nohutun ithalatında yüzde 19,3 olan gümrük vergisi temmuz ayına kadar sıfırlandı.
Sektör temsilcileri geçen yıl yaşanan yüzde 58'lik fiyat artışında Türkiye genelinde rekolte düşüklüğü ve artan ithalata paralel olarak kur etkisine işaret ediyordu. Gümrük vergisinin sıfırlanması ilk bakışta nohut ithalatını teşvik edecek gibi görülse de yerli üretim talebi karşılamaktan çok uzak.
Ekonomistler bu nedenle temmuz ayına kadar yurt içi nohut talebinin de çoğunlukla ithalat üzerinden karşılandığına dikkat çekerek bu durumun fiyat artışını tersine çevirebileceğine işaret ediyor.
BusinessHT'den Fırat Bora Taş'ın haberine göre, gıda fiyatlarındaki artışı kontrol altına almak içinçalışan Gıda Komitesi bir yandan kısa vadede sonuç verecek ürün bazlı tedbirler alırken, bir yandan da daha uzun vadede sonuç vermesi beklenen yapısal tedbirlere odaklanıyor.
Nohutta gümrük vergisinin kaldırılması da kısa vadeli tedbirlerden biri. Komite'nin beklentisi bu dönemde yurt içinde tüketilen nohut çoğunlukla ithal edildiği için bu önlemin nohutta fiyat artış eğilimini hızlı bir şekilde tersine çevirmesi.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2017 enflasyon sepetinde gıda ve alkolsüz içecekler kaleminin ağırlığı yüzde 21,77 ve nohutun tüketici enflasyonu içerisindeki payı yüzde 0,1.
Gıda Komitesi'nden alınan bilgilere göre uzun vadeli tedbirler kapsamında da lisanslı depoculuğun geliştirilmesine yönelik teşvik paketi oluşturuldu, yakında yürürlüğe girecek. Ayrıca gıda arz zincirinde başta nakliye ve soğuk zincir depolama olmak üzere lojistik konularda da tedbir setleri oluşturuldu. Gerekli kurumsal düzenlemeler üzerinde çalışılıyor.
Piyasada temmuza kadar yerli nohut yok
Konuya ilişkin olarak BusinessHT'ye konuşan Tat Bakliyat Yönetim Kurulu Başkanı Şerafettin Memiş, şu anda piyasada yerli nohut bulunmadığını ve yeni mahsulün temmuzda çıkacağını belirterek gümrük vergisinin kaldırılmasının bu tarihe kadarki geçiş döneminde fiyata doğrudan düşüş yönünde yansıyacağını ifade etti.
Memiş ayrıca, nohutun 2016'da sadece Türkiye'de değil dünyada da yükseldiğini belirterek fiyatların ton başına 800-900 dolardan 1800-2000 dolar aralığına yükseldiğine dikkat çekti.
Yerli nohut üretimi neden düştü?
Memiş'e göre nohuttaki rekolte kaybında ise geçmiş dönemlerde üretim teşviklerinin bakliyat yerine ham madde ürünlerine verilmesi etkili oldu.
2005 yılında 5,57 milyon dekarlık üretim alanının 2016'da 3,59 milyon dekara gerilediği görülüyor. Aynı dönemde verimlilik dekar başına 108 kilogramdan 127 kilograma çıksa da toplam üretim 600 bin tondan 455 bin tona geriliyor ve bu da talebi karşılamaktan uzak kalarak arz tarafından enflasyonist baskılara neden oluyor.