Enflasyon ile ilgili araştırmalarda Türkiye İstatistik Kurumu'na (TÜİK) alternatif olarak kurulan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG), geçen ay enflasyonun yüzde 2.99 arttığını duyurdu. Bu rakam TÜİK'in açıkladığı yüzde 1,68'in neredeyse iki katı.
TÜİK'in verilerine göre Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ocakta aylık bazda yüzde 1,68 arttı, yıllık enflasyon ise tüketici fiyatlarında yüzde 14,97, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 26,16 oldu.
ENAG'dan yapılan açıklamada ise "Ocak 2021 dönemi (31.12.2020 – 31.01.2021) günlük fiyat değişimlerinden elde edilen ENAGrup Fiyat Endeksi aylık bazda yüzde 2.99 arttı" denildi.
Açıklamada ayrıca, "Türkiye ekonomisi, 2021 yılı ile yeni bir döneme, belki de yapışkan ve kalıcı bir enflasyonun tecrübe edileceği bir sürece girmiştir. Son 2,5-3 yıldan bu yana resmi verilerde gözükmese de, enflasyonist baskının toplumsal ağırlığı hissedilir derecede artmıştır" ifadelerine yer verildi.
İlk veri Eylül'de açıklandı: Resmi verinin üç katıydı
ENAG ise kamuoyuna ilk aylık verisini 2020 yılının Eylül ayında açıkladı. Hesaplamalarına göre aylık olarak Eylül ayında enflasyon yüzde 3,61 olmuştu. Bu TÜİK'in açıkladığı 0,97'nin üç katıydı.
ENAG'ın kurucusu ve yöneticisi olan Prof. Dr. Veysel Ulusoy, "Sokağın enflasyonuyla resmi verilerin uyuşmadığını her zaman belirttik" dese de ENAG'ın kurulması amacının daha çok akademik olduğunu vurguladı.
Ulusoy, hesapladıkları veri ile TÜİK'in verisinin uyuşmamasının bir denetim mekanizması kurulmasında etkili olabileceğine inanıyor:
"Enflasyonu siyasetten arındırılmamış bir veri olarak verdiğiniz zaman fakirlik başlar. Aralık ayında ayarlanacak ücretlerin yıllık enflasyona göre gerçek değeri belirlenmez. Gelir dağılımı başta olmak üzere fakirliğin temelini oluşturur."
Hesaplama nasıl yapılıyor?
ENAG'ın enflasyon sepetinde, TÜİK sepetindeki 418 maddenin 314 tanesi yer alıyor. Bu da TÜİK'in enflasyon sepetinin ağırlık olarak yüzde 80'ine denk geliyor.
Geriye kalan 104 madde ise enflasyona etkilerinin yoğun olmaması ve tüketim davranışlarını tam olarak yansıtmamaları nedeniyle kapsam dışına alındı.
Ancak TÜİK enflasyon oranı ile birebir karşılaştırma yapılabilmesi için bu 104 ürünün aylık fiyat değişimi, TÜİK'ten alınarak ENAG'ın hesapladığı enflasyon oranının içine kalan yüzde 20 olarak ekleniyor.
TÜİK sepetiyle ürünler ve ağırlıklar aynı, ölçüm farklı
Böylece ENAG'ın enflasyon hesaplamasında ürün sepeti ve ürün ağırlıkları TÜİK ile aynı şekilde ele alınırken ölçümleme ve metodolojide farklılık görülüyor.
TÜİK'e daha önce enflasyon sepetine aldığı ya da almadığı ürünler üzerinden bazı eleştiriler yöneltilmişti.
Prof. Dr. Ulusoy ise TÜİK'in enflasyon hesaplamasında seçilen ürün listesinden ziyade bu ürünlere dair kullanılan ağırlıkların tartışmalı olduğu görüşünde:
"Tartışma liste üzerinden yapılırsa bir yanılgı oluşur; zira Avrupa Birliği'nin listesi ve ana ürün harcama gruplarının özelliği aynı. Öte yandan ağırlıkları üzerinden gidersek tartışmada haklılık payı var."