Hürriyet yazarı Vahap Munyar, Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) Başkanı Serhat Çeçen ve Genel Sekreter Uğur Yüksel ile elektirik dağıtım şirketleri hakkında konuştu. Çeçen, "elektrik dağıtımının süreli özelleştirilmesi karşılığında şirketler devlete 13 milyar dolar ödedi. Şimdi şebeke iyileştirme, dağıtım hizmetinin daha sağlıklı yürütülmesi için yılda 4.4 milyar lira yatırım yapıyoruz" dedi. Çeçen, dağıtımın özelleştirilmesinden bu yana kayıp-kaçak oranlarının epey düştüğünü belirterek, "Ülkemizde ortalama elektrik kayıp-kaçak oranı yüzde 26’larda idi. Yüzde 13’e indi. Kayıp-kaçak faturası yıllık 2.5 milyar dolardı. 1 milyar dolara geriledi" ifadesini kullandı.
Munyar'ın "Devlete 13 milyar dolar ödedik, yılda 4.4 milyar lira yatırım yapıyoruz" başlığıyla yayımlanan (11 Şubat 2018) yazısı şöyle:
Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) Başkanı Serhat Çeçen ve Genel Sekreter Uğur Yüksel sordu:
- Elektrik dağıtım şirketleri hakkında ne düşünüyorsunuz?
Yarama basılmış gibi hissettim:
- Dağıtım hizmetlerini Boğaziçi CLK Elektrik (şimdi CK) devraldığından beri 4 kez elektriğimizi kesmek üzere kapıya dayandılar. 12 günlük borç gecikmesiyle elektrik kesilir mi?
Çeçen ve Yüksel’le CK Elektrik yönetiminin verdiği yanıtı paylaştım:
- “Elektriği kesme işlemi sahadaki personele otomatik bildiriliyor” diyorlar. Ödeme geçmişimize baksalar, borç takmadığımızı görecekler. Uzun süre borç takan ile 10-15 gün geciktiren bir midir?
Serhat Çeçen, yanıt yerine sektörün durumunu ortaya koymayı yeğledi:
- Ülkemizdeki 41 milyon elektrik abonesine hizmet, özel sektör yönetimine geçti. Abonelerin tespiti bile 5-6 yıl sürdü. Elektrik dağıtımının süreli özelleştirilmesi karşılığında şirketler devlete 13 milyar dolar ödedi.
21 dağıtım bölgesinde 6-7 yıl önce yıllık şebeke iyileştirme yatırımlarının 300 milyon lirayı geçmediğini belirtti:
- Şimdi şebeke iyileştirme, dağıtım hizmetinin daha sağlıklı yürütülmesi için yılda 4.4 milyar lira yatırım yapıyoruz.
Uğur Yüksel, ELDER’in hedefine dikkat çekti:
- 2020 yılında “kesintisiz elektrik” hedefine ulaşmak istiyoruz. Şimdiki programlı kesintiler şebeke yatırımlarından kaynaklanıyor.
Çeçen, 2020 sonuna kadar yapılacak yatırıma değindi:
- Şebeke ve hizmet iyileştirmesi yatırımı 16 milyar lirayı bulacak.
Elektrik faturalarındaki 3 ana bedele işaret etti:
- Yüzde 50’si elektrik bedelidir. Yüzde 25’i vergi ve fonlardan oluşur. Kalan yüzde 25’i de dağıtım maliyetidir.
Yüksel araya girdi:
- Perakende şirketinin kâr marjı da brüt yüzde 2.38’dir.
Çeçen, dağıtımın özelleştirilmesinden bu yana kayıp-kaçak oranlarının epey düştüğünü vurguladı:
- Ülkemizde ortalama elektrik kayıp-kaçak oranı yüzde 26’larda idi. Yüzde 13’e indi. Kayıp-kaçak faturası yıllık 2.5 milyar dolardı. 1 milyar dolara geriledi.
Yüksel, israfı anımsattı:
- Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da tüketim düşüyor. Çünkü, kaçak azaldıkça israf da azalıyor.
Çeçen, dağıtım şirketlerinin banka borçlarını paylaştı:
- Faiz dahil toplam banka borcu 10 milyar dolar. Dağıtım şirketlerinin yıllık cirosu da 20 milyar lira. Kalan 18 yıllık imtiyaz döneminde bu borcu kapatmak zor görünüyor.
Ardından şu çağrıyı yaptı:
- Enerji Bakanlığı, EPDK, bankalar ve dağıtım şirketleri bir araya gelip, çözüm üretmeli. İşe şirketlerin şebekeye yaptığı yatırımın dikkate alınmasıyla başlanabilir.
21 dağıtım bölgesinin her birini 2-3 şirketlik konsorsiyumlar yönetiyor...
Elektrik dağıtım işine balıklama dalan 40’ı aşkın şirketin hepsi mi “yanlış hesap” yaptı?
100 bin kişi elektirikten ekmek yiyor
ELDER Başkanı Serhat Çeçen, sektörün istihdamına dikkat çekti:
- Elektrik dağıtım sektöründen direkt-endirekt 100 bin kişi ekmek yiyor.
Onarım-bakım alanında çalışan personelin eğitiminin önemli olduğunu vurguladı:
- Milli Eğitim, Enerji, Çalışma Bakanlıkları ve Mesleki Yeterlilik Kurumu ile bir çalışma başlattık. Sektörümüzle ilgili 10 farklı meslek onayı aldık. Meslek liselerinde dağıtım sektörüne dönük eğitim de verilecek.
Elektirik 5 Cent'e indi, üreticiler sıkıntı yaşıyor
ELDER Genel Sekreteri Uğur Yüksel, son 10 yılda elektrik üretimi yatırımlarının 60 milyar doları bulduğunu vurguladı:
- Yatırımlar yapılırken elektriğin kilovatsaati 9 dolar/cent düzeyindeydi. Şirketlerin iyimser senaryosuna göre fiyat zamanla 11 cent’e çıkabilir, kötümser senaryoya göre 7 cent’e inebilirdi. Son iki yıldır elektriğin kilovatsaati 4.5-5 cent dolayında seyrediyor.
Özel sektör elektrik üreticilerinin yıllık cirosunun 15 milyar dolar olduğunu belirtti:
- Bu cirodan en fazla yıllık 1.5 milyar dolar EBİTDA (faiz, vergi ve amortisman öncesi kâr) çıkar. Elektrik üreten şirketlerin kalan borçları 45 milyar dolar dolayında. Şirketler yolun başında borcu 15 yılda ödemeyi planlıyordu. Mevcut fiyatlarla sağlanan gelir, borçların ödenebilme süresini 25-30 yıla çıkardı.
Çin’de 22 bin kişiyiz, Popeyes için hazırız
TAB Gıda Yatırımları (TFI-TAB Food Investments) Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Kurdoğlu, New York’ta CEO Korhan Kurdoğlu, Yönetim Kurulu Üyesi Melih Araz,Yönetim Kurulu Danışmanı Hakkı Akil, CFO Ekrem Özer, CMO Emir Işık ve Koordinatör Tuncer Köklü’nün katıldığı sohbette Çin’e dönük şu bilgiyi paylaştı:
Çin’de yılda 50 milyon ton domuz, 14 milyon ton tavuk ve 6 milyon ton sığır eti tüketiliyor. Burger King’i Çin’de başarılı şekilde büyütünce, 3G Capital, grup bünyesinde olan ve Türkiye’de bizim yönettiğimiz Popeyes’i de Çin’e götürmemizi önerdi.
KFC’nin Çin’de 6 bin restoranının olduğunu belirtti:
Popeyes’le Çin’de tavuk restoranı işine de girmiş olacağız. İlk restoranı bu yıl açarız.
Ardından BK China CEO’su Ümit Zuvin’e Popeyes’i sordum, yanıtladı:
Çin’de 800 dolayında Burger King restoranımız var. Yüzde 80’i şirketimize ait. BK China’da çalışan sayısı 22 bine ulaştı. Popeyes için de hazırız.