Gazze kent merkezindeki El Ehli hastanesinin vurulması sonucunda yüzlerce kişi hayatını kaybetti.
Hamas kontrolündeki bölgedeki sağlık yetkilileri, olayın ilk anında İsrail’i suçladı ve bunun bilinçli düzenlenmiş bir hava saldırısı olduğunu iddia etti.
İsrail kısa süre sonra bu iddiayı yalanladı ve patlamanın kısa düşen bir İslami Cihad füzesi nedeniyle yaşandığını öne sürdü.
Bu iddialar ve karşı iddialar arasında gerçeğe ulaşmak her zamankinden daha güç.
BBC’nin doğrulama servisi BBC Verify olay yeri ve çevresinden videolar, fotoğraflar, diğer bulgular ve görgü tanıklarının anlatımları üzerinden bilinenleri, bilinmeyenlerden ayırmaya çalıştı.
Tüm bu saha verilerinin yanında bir BBC muhabiri de, sınırlı izinle hareket edilebilen patlama alanında gözlem yaptı.
Halen gelişmekte olduğu için, uzmanlarla konuştukça ve elimizdeki bilgiler arttıkça bu haberi güncellemeye devam edeceğiz.
Önemli olan bir nokta da, fiziki savaşın yanında aynı zamanda bir bilgi savaşının da devam ettiği gerçeği.
İsrail ve Gazze’deki yetkililerin bir patlama hakkında tamamen farklı bir anlatım içinde olduğu ilk olay bu değil.
Bu haber içinde tarafların açıklamalarını ve iddialarını da ele alacağız.
Patlama
Hastanedeki patlama yerel saatle Salı günü 19:00 sıralarında yaşandı. Sosyal medyada yer alan 20 saniyelik bir video, bu patlamaya ilişkin ilk görsel kanıt olarak ortaya çıktı.
Videoda, patlamadan hemen önce ıslık gibi açığa çıkan ses ile sonrasında büyük bir alev topu oluştuğu görülüyor.
Al Jazeera’nin Gazze’ye hakim bir noktadaki sürekli canlı yayın kamerası da 18.59’da bir patlamanın ışığını kaydetti.
Bir roket olması muhtemel bu cismin havada patladığı ya da yok olduğu anlaşılıyor. Aynı görüntüden daha uzak bir noktada bir parlama kaydediliyor ve sonrasında daha yakın bir noktada çok daha büyük patlama yaşanıyor. Kameraya yakın bir noktadaki bu patlamanın yerini coğrafi olarak konumladık.
Sosyal medyada paylaşılan diğer videoların, aynı patlamanın farklı açı ve uzaklıklarına ait olduğu anlaşılıyor.
Patlamanın büyüklüğü ve öncesinde kaydedilen ses için uzmanlara danıştık. Bu verilerin patlamanın nedeni ile ilgili ne anlattığını sorduk.
Elde edilen bulgular şimdilik net bir sonuç vermiyor.
BBC Verify tarafından patlama ve sonrasına ilişkin elde edilen bulgular, tipik bir İsrail hava saldırısında karşılaşılan bulgularla tam paralellik göstermiyor.
Örneğin geniş bir bomba krateri bulunmuyor.
ABD’deki Vanderbilt Üniversitesi’nden Doçent J. Andres Gannon, patlamanın görece küçük olduğunu, savaş başlığı nedeniyle ortaya çıkmış gibi değil de, artakalan roket yakıtının yarattığı ısı etkisiyle ortaya çıkmış görüntüsü verdiğini savunuyor.
Bir düşünce kuruluşu olan Royal United Services Institute’ten (Rusi) Justin Bronk da aynı görüşte.
Bronk, olayın kısa süre önce yaşanmış olması nedeniyle kesin konuşmanın güç olduğunu ancak ilk delillerin, bozulan bir roket parçasının araç parkına çarptığını gösterdiğini ve bunun sonucunda roket yakıtının alev aldığı izlenimi oluştuğunu savunuyor.
Gannon da eldeki görüntülerden, araç parkına çarpan cismin, hedefe ulaşmış bir mühimmat olup olmadığını belirlemenin mümkün olmadığını kaydediyor.
Konuştuğumuz birden fazla uzman ise, ne olmuş olabileceğine ilişkin görüş ortaya koymak istemedi.
Patlama alanındaki görsel kanıtlar ne anlatıyor?
BBC patlama öncesi ve sonrası görüntülerle uydu fotoğrafları üzerinden patlamanın yaşandığı yerin El Ehli Hastanesi olduğunu eşleştirdi.
Eldeki kanıtlar patlamanın yaşandığı bölümün, hastane kompleksi içinde olduğunu gösteriyor.
Patlama sonrasına ait fotoğraflarda, çevrede bulunan hastaneye ait binalarda ciddi bir hasar izi görülmüyor. Görüntüler araçlar dahil yanık izlerine işaret ediyor.
Çok sayıda kişinin öldüğü hastane İngiltere Anglikan Kilisesi tarafından yönetiliyordu.
Kilise heyeti üyesi Richard Sewell BBC’ye patlama öncesi hastane kompleksine sığınmış insan sayısının 1.000 civarında olduğunu aktardı. Sewell, 600 kadar hasta ve görevlinin de bina içinde bulunduğunu söyledi.
BBC muhabiri hastaneye gitti
Günün ilk ışıklarıyla hastaneye giden BBC muhabiri Rushdi Abualouf, vücut parçalarının halen patlama alanından toplandığına tanıklık etti.
Abualouf’un konuştuğu kişilerden biri patlama sırasında çocukların, kadınların ve yaşlıların hastanede olduğunu aktardı.
Bu haber hazırlanırken halen elde ettiğimiz yaralı ve kurban fotoğraflarının patlamaya ilişkin ne tür kanıtlar ortaya koyduğunu değerlendiriyoruz.
Henüz bilmediklerimiz neler?
Patlamaya ilişkin eldeki en önemli kanıt geride kalan krater.
İsrail ordusu büyük bir patlama kraterinin olmamasının ve bitişik binalarda patlama hasarı bulunmamasının, bir İsrail füzesi ihtimalini ortadan kaldırdığını öne sürüyor.
Eksik olan bir başka şey de patlayan bir rokete ait kalıntılar.
Patlama alanındaki mühimmat kalıntıları genelde bombanın yapıldığı ülkeye ait izler verir. Ancak bu vakada biz böyle bir kanıt göremedik.
Habere katkıda bulunanlar: Daniele Palumbo, Joshua Cheetham, Tom Spencer and Shayan Sardarizadeh