Son yıllarda ekonomik olarak iflasın eşiğine gelen futbol kulüpleri, dövizde yaşanan aşırı artışın ardından yeni bir sıkıntı ile karşı karşıya. Bankalara olan borçlarının önemli bir kısmını TL’ye çevirerek bir nebze nefes alan kulüpler, son günlerde artan döviz nedeniyle dolar ve euro bazındaki ödemelerde büyük sorunlarla boğuşmak zorunda kalacak.
Konuyla ilgili olarak Sözcü'den Alican Özcan'a konuşan spor ekonomisi uzmanı Tuğrul Akşar, kulüplerin kırılgan olan mali yapısının daha da zedeleneceğine dikkati çekerken Avrupa’daki takımlarla rekabet ortamından giderek uzaklaşılacağını belirtti.
“Futbol artık keder veren bir etkinlik haline gelecek” diyen Akşar, mali ve sportif açıdan gerileme dönemine giren Türk futbolunun kurtuluş reçetesini de açıkladı.
“Futbol artık keder verecek”
“Türk futbolunun bir takım ekonomik, sportif anlamda sıkıntıları var. Kurlardaki artış, gelirleri TL giderleri euro olan Türk futbolunu mali yönden olumsuz etkileyecek. Gelirlerle giderler arasında açığın oluşmasına zararların artmasına yol açabilecek. Hatta kulüpler finansal yükümlülüklerini yerine getirmekte zorlanacaklar. Önümüzdeki günlerde kısa, orta ve uzun vadede rekabet yeteneğini düşürecek. Ülkemizin UEFA ve FIFA’da geri düşmesine neden olacak. Futbol ülkesi olmaktan uzaklaşacağız. Futbol artık keder veren bir etkinlik haline gelecek”
"Yayın gelirinde kayıp 1,5 milyar TL"
“Yayın gelirlerindeki kayıp açısından, geçen yıl TFF, yayıncı kuruluş ile 2020-21 sezonunu 2.65 Milyar TL üzerinden, döviz üzerinden TL'na dönmüştü. O dönem Kulüpler Birliği bu gelişmeye sessiz kalmıştı. Ancak, TFF'nin dövizden TL'na dönmüş olmasının kulüplere faturası milyar liralara ulaştı. Bugün kulüplerin kaybını hesaplarsak, o günkü $/₺, 7.90 kurundan 335 Milyon dolar olan bu tutar, bugünkü 12.40 $/₺ kuruna bakıldığında, kayıp 1.507.500.000 TL. oldu.”
“Ekstra yükler geldi”
“Kulüplerin banka kredileri borçlarının önemli bir kısmı Türk Lirası’na döndüğü için kulüplerin avantajları oldu. Ancak finansman maliyetleri geri gelmedi. Türk Lirası’na dönülürken hangi kurdan ve faizden bu yapılandırma açıklanmadığı için sadece varsayımsal konuşabiliriz. Süper Lig kulüplerine yüksek kurun ve finansman maliyetinin etkisi, kulüplerin mali yapılarına ekstra yükler getirdi. Bu da kulüp zararlarının artmasına neden oldu.”
"Euro bazlı oyuncu sözleşmeleri, zararı artıracak"
“Yabancı oyuncularla yaptıkları sözleşmeler nedeniyle çok önemli kayıpları oluştu. Bugün Süper Lig ve diğer liglerde oynayan yabancı oyuncu sayısı 290. Yani toplam oyuncu sayımızın % 49'una karşılık geliyor. Bu oyuncularla yapılan sözleşmelerin tamamının yabancı para üzerinden yapıldığı dikkate alındığında, kulüplerin oyuncularına ödedikleri ücret ve maaş sözleşmelerinden kaynaklanan maliyetler, (TL kazanıp euro ödedikleri için) % 60'yakın artmış oldu. 2018-19 sezonu itibariyle Süper Lig'de ücretlerin gelirlere oranı % 79 idi. Buna göre Süper Lig'in 2018-19 ücret gideri yaklaşık 3.4 Milyar TL civarındaydı. Araya pandeminin de girmesiyle birlikte gelirler yüzde 30 azaldı fakat, ücret giderleri çok geri gelmedi. Yani bugün Süper Lig oyuncularına toplam gelirinin yüzde 85’ini ücret ve maaş olarak ödüyor. Kurlardaki bu artış ile bu tutarın 4 milyar TL seviyesine yükseldiğini tahmin ediyorum. Bu da, Türk futbol gelirlerinin neredeyse tamamının oyuncu ücret ve maaşlarına gitmesi anlamına geliyor. Gelir yaratmakta zorlanan Süper Lig'in, euro bazlı oyuncu sözleşmeleri, kurlardaki artış nedeniyle, kulüplerin zararlarını artırıcı bir etki yaratacak.”
“Yabancı transferi olanaksız”
“Türk futbolunun gelirlerinin TL olması nedeniyle, UEFA raporlamalarında Euro baz alındığı için, kurlardaki artış Türk futbol gelirlerini euro olarak küçültücü bir etkiye sahip olacaktır. Bu da Türk futbol gelirlerinin euro olarak geriye gitmesi ve ilk 10 UEFA ülkesi içinde kalamaması anlamına geliyor. Kurlardaki hızlı artış ya da yaşanılan devalüasyon, kulüplerin asıl gelirlerinin TL olması nedeniyle, yurtdışından oyuncu transferlerini neredeyse olanaksız hale getirdi.”
“Küçülmek zorunda kalacaklar”
“Kurlardaki artış tüm kulüp maliyetlerini artıracağı için ya da bir başka ifadeyle gelirlerinin TL olması nedeniyle satın alma güçleri düşeceğinden, bu durum kulüplerin rekabetçi yapılarına olumsuz etki yapacaktır. Zamanla küçülmek zorunda kalacak olan kulüpler maliyetli oyunculardan kurtulmaya çalışacaklardır. Kadro daralması kalite olarak kulüpleri olumsuz etkileyeceğinden, kısa ve orta vadede sportif rekabet güçleri düşecektir. Bu da bizi UEFA sıralamasında vuracaktır. UEFA ve FIFA sıralamasında düşme olasılığımız yüksek görünüyor. Şu anda UEFA sıralamasındaki yeri 18 olan Türk futbolu 20.sıranın da gerisine düşeceğini tahmin ediyorum. Bu durum FIFA sıralamasını da etkileyebilecektir. Şu anda 29.sırada bulunan Türk futbolu daha da gerileyecektir. UEFA Sıralamasında geriye düşmenin sportif ve ekonomik sonuçları olabilecektir.”
Kurtuluş reçetesi
“Tüm bu olumsuzluklardan kurtulabilmenin yolu ise Türk futbolunun mali, ekonomik, yönetsel ve örgütsel olarak yeniden yapılanmasından geçiyor. Mevcut yönetsel yapı içinde Türk futbolunun rekabetini artırma olanağı olmadığını gözlemledik. Zaten UEFA aracılığıyla merkez futbol ülkeleri ile çevre ligler arasında haksız rekabet kalıcılaştırılıp kurumsallaştırılmıştı. Buna bir de Türk futbolunun kendi sorunları eklenince, sorunlar yumağı daha da artacak ve futbolda her yönüyle bir gerilemeye gitmiş olacağız.”