Doların 6 TL’nin üzerine çıkması ev hizmetlerinde çalışan yabancıların maaşlarının da yeniden belirlenmesine neden oldu. Maaşlar ortalama 600 dolardan 2 bin 500 TL’ye sabitlenirken Türk Lirası istemeyen yabancılar ülkelerine dönüyor.
Hürriyet yazarı Sefer Levent'in "Ev hizmetlerinde TL'ye dönüş" başlığıyla kaleme aldığı yazısının (25 Ağustos 2018) ilgili bölümü şöyle:
ABD ile yaşanan gerilim sonrasında 6 TL’nin üzerine çıkan dolar kuru ev hizmetlerinde çalışan yabancılarla ilgili ücret politikasını da tamamen değiştirdi. Türkmenistan, Gürcistan, Filipinler ve Rusya başta olmak üzere Türkiye’ye gelerek ev hizmetleri, yaşlı-çocuk bakımı gibi işlerde çalışan kadınlar dövizdeki hareketlilik öncesinde ortalama 600 dolar aylık alıyordu. Dolar kurunun hızla 6 TL’nin üzerine çıkması yabancı maaşlarının da TL karşılığının 3 bin 500 TL’yi aşmasına neden oldu. Oysa 1 yıl önce yabancılara ödenen 600 dolar aylık 2 bin 100 TL’ye denk geliyordu.
Geçen yıla göre maaşlarda yaşanan yüzde 80’lik artış üzerine yabancı çalışan ücret politikası tamamen değişti. İstanbul Aksaray başta olmak üzere yabancı çalışanlara iş bulan aracılardan aldığım bilgiye göre maaşlar tamamen TL’ye döndü.
Aracılar, “Dolardaki yükseliş öncesi maaşlar yapılan işlerin zorluğuna göre 500-700 dolar arasında değişiyordu. Ortalama ise 600 dolar dersek yanlış olmaz. Dolardaki bu hızlı yükseliş sonrasında eski-yeni çalışanların maaşlarının tamamı Türk Lirası’na döndü. Yine yapılan işin zorluğuna ve koşullara göre 2 bin lira ile 3 bin lira arasında değişiyor. Genelde ortalama ödenen ücret 2 bin 500 lira olarak (bugünkü kurlarla yaklaşık 400 dolar) Türk Lirası’na sabitlendi dersek yanlış olmaz” diye konuştu.
Tahmini 400 bin çalışan
Türkiye’deki mevzuata göre yabancı çalıştırmak izne bağlı. Çalışma izni alan yabancılar özel bir statü ile SGK kapsamına giriyor. 2017’de yaklaşık 15 bin yabancı için SGK’dan çalışma izni alınmış. Ancak ev hizmetlerinde çalışanların çok büyük bir bölümünün kayıt dışı olduğu, kayıtlı-kayıtsız çalışan sayısının 400 bine ulaştığı tahmin ediliyor.
Bu durumda kabaca bir hesap yaparsak ortalama 600 dolar alan 400 bin yabancı çalışana ev hizmetleri için yılda ödenen bedel 2.8 milyar doları buluyordu. Eğer kur bu seviyede kalırsa, 2 bin 500 TL karşılığında yabancılara ödenen 400 dolar bu bedeli de 1.9 milyar dolara düşürecek.
Yabancı çalışanların Türkiye’de kazandıklarının neredeyse tamamını kendi ülkelerine aktarıyor. Bu durumda ev hizmetlerinde çalışan yabancılar düşünüldüğünde 2 bin 500 TL’ye çekilen maaşlar göreceli olarak cari açığa da pozitif katkı yapacak.
Yabancı için olumsuz
Türk Lirası’na sabitlenen maaşlar ile yabancı çalıştıranlar kur riskini bertaraf etse de yabancı çalışan cephesinde durum moral bozucu. Dövizdeki yükseliş öncesinde ülkesine ayda yaklaşık 600 dolar gönderen bir yabancı çalışan TL’ye dönen maaşlar sonrasında bugün ancak 400 dolar gönderebiliyor. Bu da yaklaşık yüzde 35’lik maaş indirimi anlamına geliyor. Kurlardaki yükseliş maaşların dolar bazında daha da azalması, kurlardaki düşüş ise maaşların artmasına neden olacak. Maaşların TL’ye dönmesini ve dolar bazında azalmasını kabul etmeyen bazı yabancı ise işlerini ve Türkiye’de çalışmayı bırakarak ülkelerine döndüğü konuşuluyor.