Milliyet yazarı Güngör Uras, Doğu bölgesindeki çatışma ortamı ve sokağa çıkma yasaklarından etkilenen 21 ilde 13.8 milyon kişinin yaşadığını belirterek, bölgede “10 ayda 11 bini aşkın esnaf dükkân kapattı, 1.549 şirket faaliyetine son verdi” dedi.
Uras yazısında, “ekonomi bakımından da terörün önlenmesinin büyük önem taşıdığını” belirterek, “21 ilin ekonomiye üretim ve tüketim cephesinden katkısının azalması, ekonomide yavaşlamaya yol açıyor” ifadelerini kullandı.
Güngör Uras’ın Milliyet’te “Terör hem bölge, hem ülke ekonomimizi sarsıyor” başlığıyla yayımlanan (21 Aralık 2015) yazısı şöyle
Terörden etkilenen 21 ilimizde 13.8 milyon kişi yaşıyor. Kaçı göç etti, bilmiyoruz. 21 ilde 10 ayda 11 bini aşkın esnaf dükkân kapattı, 1.549 şirket faaliyetine son verdi. Ülke bütünlüğü, can - mal güvenliği kadar ekonomi için de terörün bitmesi şart .
İnsanlar için önce can, sonra mal güvenliği önemlidir. Terör Doğu’da yaşayanların hem can güvenliğini, hem mal güvenliğini yok etti. Doğu’da yıllardır yaşamını sürdürenler can kaygısı ile mallarını, mülklerini bırakarak, iş yerlerini kapatarak göç ediyorlar. Terör çatışmaları, insanların yılların birikimi olan mallarının, mülklerinin hasar görmesine, yok olmasına neden oluyor.
İnsanların kayıpları sonunda ekonominin ve ülkenin kaybına yol açıyor.
Şehirlerde yıllardır süregelen ekonomik faaliyetler terörden kesintiye uğrayınca, esnaf ve işadamları iş yapamaz hale geliyor. Yatırım, üretim, ticaret duruyor.
Terörden etkilenen şehirler diğer şehirlerden mal çekemiyor. Diğer şehirlere mal gönderemiyor.
Terörün şehirlerde yaşayanları esnafı ve büyük işyerlerini nasıl etkilediği konusunda yeterli gösterge yok.
Terörden etkilenen şehirlerdeki, bölgelerdeki üniversitelerin, ticaret ve sanayi odalarının, küçük sanayi siteleri ve organize sanayi bölgeleri yönetimlerinin gelişmeleri izleyerek olan biten hakkında kamu sorumlularına düzenli bilgi aktarmaları beklenir. Ne var ki, bugüne kadar konuya ilgi duyan olmadı.
İşyerleri kapanıyor
Yetersiz de olsa da, olan bitenin boyutunu tam olarak yansıtamasa da 2 göstergeden söz edeceğim.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu’nun (TESK) esnaf sicil kayıtlarından anlaşıldığına göre Doğu’da terörden en fazla etkilenen 21 ilde yılbaşından sonraki 10 ay içinde 11.354 esnaf dükkânını kapatmak zorunda kalmış.
TESK’in verilerini tam olarak değerlendirebilmek için, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nden (TOBB) terörden etkilenen illerde kapanan şirket sayılarını öğrenmek istedim. Ticaret Sicili kayıtlarından, yılın ilk 10 ayında kapanan şirketlerin sayıları derlendi.
TESK ve TOBB’dan temin ettiğim rakamları toplu olarak yazıda bulacaksınız.
Yatırım, üretim duruyor
Terörden az veya çok etkilenen 21 ilimizde 13 milyon 883 bin kişi yaşıyordu. Terör nedeniyle bu şehirlerin ne kadar göç verdiği bilinmiyor.
Bilinen, bu 21 ilde yılın ilk 10 ayında 11 bin 354 esnafın dükkânını kapatmak zorunda kaldığıdır. Bu illerde ilk 10 ayda kapanan şirket sayısı ise 1.549 oldu.
Doğu’da terörden etkilenen illerde yaşam devam ettiği sürece ekonomik faaliyet şu veya bu şekilde devam edecek. Yaşayanların en az gıda ihtiyaçlarının karşılanması gerekiyor.
Ne var ki, insanların ihtiyacı sadece gıdadan ibaret değil. Esnaf ve sanatkârın işyerlerinin bile kapanır hale gelmesi, esnaf gibi temel ihtiyaçları karşılayan ekonomik birimler dışındaki birimlerin ne kadar zorda olduklarının işareti.
Terörden az veya çok etkilenen 21 ilde beyaz eşya, elektronik eşya, ev eşyası, giyim gibi gıda dışı ihtiyaçlara cevap veren işyerlerinin durumu esnafın durumundan daha da kötü.
21 ilin ekonomiye üretim ve tüketim cephesinden katkısının azalması, ekonomide yavaşlamaya yol açıyor.
Türkiye’de üretim tüketim politikalarını, sosyal politikaları tartışırken, Doğu’daki terörün ekonomiye getirdiği riskleri ve yükü yok sayamayız.
Ülke bütünlüğü bakımından, Doğu’da yaşayanların can ve mal güvenliği bakımından olduğu kadar ekonomi bakımından da terörün önlenmesi büyük önem taşıyor.