Dizi sektörü, 1 milyar YTL’lik bir ekonomiyle birlikte ekranda birkaç saniye görünüp biraz para kazanmak isteyenler için de önemli bir iş kapısı açtı. Öğrencisinden avukatına oyuncu ajanslarına kayıtlı toplam 50 bin kişi var.
Son 3 yılda sayısı hızla artan diziler, 1 milyar YTL’lik bir ekonominin yanı sıra 50 bin kişilik bir figüran kuyruğu da oluşturdu. İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası’nın (İSMMMO) “Dizi Ekonomisi” araştırmasına göre, oyuncu (cast) ajanslarının kataloglarına girmek için 200 YTL’ye kadar ücret ödeyen bu insanlar dizilerde yaklaşık 10 saniye görünürlerse 20-30 YTL alıyor, bu ücretin bir kısmını da ajansa veriyor.
Bu sezon 20’si yeni 63 yerli dizinin yayınlandığıbelirtilen “Dizi Ekonomisi” raporuna göre, sektörün figüran dahil her kademedeki oyuncu ihtiyacını ağırlıklı olarak ajanslar karşılıyor. Raporda göre 1990’lı yılların başında sayıları ancak 5’i bulan oyuncu ajanslarının sayısının bugün 100’ü geçtiği kaydediliyor. Bunlardan 20’si dizi sektöründe etkin olarak çalışıyor.
Günde 50 başvuru
Oyuncu ajanslarına kayıtlı kişilerin sayısının ise 50 bini bulduğu tahmin ediliyor. Avukattan ev kadınına, mühendisten öğretmene değişik mesleklerde çalışan kişiler reklam, sinema ve dizilerde rol almak için oyuncu ajanslarına 40-200 YTL arasında değişen başvuru ücreti ödüyor. Fotoğraf ve deneme filmi çekimi için talep edilen bu ücretin yasal olmadığını belirtiliyor. Ancak ajanslara günde ortalama 50 kişi başvurmaya devam ediyor.
Oyuncu ajansları bir oyuncuyu dizi çekimine gönderdiği zaman da yapımcıdan ücret alıyor. Anlaşmalara göre, oyuncu ajansının, yapımcı şirket tarafından ödenen ücretin yüzde 20’sini alması, kalanını oyuncuya vermesi gerekiyor. Ancak oyuncular, kimi zaman ajansın aldığı payın yüzde 70’i bulduğunu söylüyor.
Oyuncu ajanslarına kayıtlı olanlar oyunculuğu hobi olarak yapıyor, bazıları da şöhret kapılarını aralamayı umuyor. Rapora göre, “bir markanın yüzü olmak” ya da ekranda kendisini görme fikri insanlara cazip geliyor.
5 saat bekliyor
Ajans aracılığıyla dizilerde çalışan oyuncular genellikle yalnızca figüran olarak görünüyor. Görüntü figüranı olarak setlere gidenler, rolleri için kimi zaman 4-5 saat bekliyor, aldıkları ücret ise 20-30 YTL arasında değişiyor. Bir cümlelik bir diyalogu olan oyuncu, ajans aracılığıyla sete gitmişse, en fazla 70 - 100 YTL kazanıyor.
Oyuncu doğrudan yapımcı şirket tarafından çağırılmışsa, bir cümlelik yani 10-20 saniyelik diyaloglu bir rol için alınan ücret ise 50 YTL’den başlıyor 200 YTL’ye kadar çıkabiliyor. Hikâyede önemli olan küçük bir rol alındığında, bölüm başına 500 YTL’yi buluyor.
Şehirler de oyuncular gibi ünleniyor
Rapora göre, dizi ekonomisinin açtığı önemli alanlardan biri de turizm. Kapadokya’dan Mardin’e pek çok yöre dizilerle birlikte yeniden keşfedilip turistler için cazibe katsayısını artırıyor. Dizilerle popüleritesini en çok artıran yerlerden biri, hiç kuşkusuz Asmalı Konak dizisinin çekildiği Kapadokya. Kapadokya, daha sonra Karaağaç, Dicle, Son Ağa ve Yaralı Yürek dizilerine de ev sahipliği yaptı. ı da figüran olarak dizilerde rol aldı.
Önemli dizi merkezlerinden Mardin’de de son 7 yılda 12 dizi, 3 sinema filmi çekildi. Birçok uygarlığa ev sahipliği yapan Mardin, Sıla, Kurtlar Vadisi gibi dizilerle daha çok tanındı. 2002 yılında Mardin’e 25 bin yerli turist giderken, bu sayı geçen yıl üç katına kadar çıktı.
Yaprak Dökümü
80 dakika diziye 30 dakika reklâm
Televizyonda en çok izlenen programlar diziler olunca televizyon kanalları da dizi aralarına aldıkları reklamlarla yüksek gelirler elde ediyorlar. İSMMMO’nun raporunda ortalama 80 dakikalık bir dizinin arasına 30 dakika reklam alındığı belirtiliyor.
Televizyonun en çok izlendiği 20.00 - 23.00 saatleri arasında reklamların saniye fiyatı 200 - 400 YTL. Araştırmalar, kanalın dizi başına 360 - 900 bin YTL arasında reklam geliri elde ettiğini ortaya koyuyor.
Saat 20.00-23.00 arasında yayınların yüzde 80’ini diziler oluştururken, bu saatlerdeki reklam gelirleri televizyonların kazancının yüzde 70-80’ine denk geliyor.
Asi
1 milyar YTL’lik ekonomi
Bölüm başına maliyetleri 100 ile 300 bin YTL arasında değişen diziler, reklam ve sponsorluk gelirleriyle birlikte yaklaşık 1 milyar YTL’lik bir ekonomi ortaya çıkarıyor.
Dizilerin bölüm başına bütçesi 60 bin YTL’den başlayıp en çok seyredilen Kurtlar Vadisi ve Binbir Gece dizileri için 500 bin YTL’ye kadar çıkıyor.
Dizi başına ortalama maliyet 200 bin YTL olarak hesaplandığında bu sezon gösterilmekte olan 63 yerli dizinin bir yıllık çekim maliyeti 500 milyon YTL’yi aşıyor. Buna dizilerin bölüm başına en az 300 bin YTL olan reklam gelirleri ve 10 ile 70 bin YTL arasında değişen ana sponsorluk gelirleri de eklendiğinde, yıllık en az 1 milyar YTL’lik bir dizi film ekonomisi oluşuyor.
100 kişi çalışıyor
Dizi ekonomisinin en önemli itici gücü, kamera önünde ve arkasındaki çalışanlar. Bir dizide, ortalama 20 - 30 oyuncu görev alırken kamera arkasında bunun iki-üç katı bir teknik ekip bulunuyor. Montaj aşamasında stüdyoda çalışanlarla birlikte bir dizide görev alanların sayısı 60- 100 kişiye ulaşıyor. Dizinin yapımında servisçiden çaycıya, malzemeciden kuaföre kadar onlarca farklı mesleğe mensup çalışanlar görev alıyor.
Polat Alemdar’a bölüm başına 75 bin YTL
“Dizi Ekonomisi” raporuna göre bir dizide başrol oyuncusu ya da oyuncularının aldığı ücret dizi bütçesinin yüzde 20’sini oluşturuyor. Başrol oyuncuları bölüm başına genelde 10 ile 30 bin YTL arasında değişen ücret kazanırken Türkiye’de en çok kazanan dizi oyuncusu Necati Şaşmaz’ın Kurtlar Vadisi’nde ‘Polat Alemdar’ rolü için bölüm başına 75 bin YTL aldığı belirtiliyor.
Dizilerde önemli rolleri genellikle tiyatro ve sinemadan gelen oyuncular oynuyor. Star oyuncu, orta kademe oyuncu ve karakter oyuncularının büyük bölümü Devlet Tiyatroları ve Şehir Tiyatroları’ndan yetişiyor ve halen bu kurumlarda çalışıyor.
Müzik de kazanıyor
Dizilerin tutulmasında önemli rol oynayan müzikler için yapımcılar, kesenin ağzını açmış durumda. Dizi müzikleri için bölüm başına 2 - 8 bin YTL ücret ödeniyor. Böylece, dizi müzikleri, 30 milyon YTL’lik Türkiye müzik piyasasından yüzde 5 pay alıyor.
Türkiye’de dizi müzikleri denilince ilk akla gelen isim Kıraç şimdiye kadar Zerda, İstanbul Masalı, Aliye, Beyaz Gelincik, Binbir Gece ve Yağmur Zamanı gibi dizilerin müziklerini yaptı.
Dizi müzikleri yalnızca dizide yayımlanmakla kalmıyor, dizi devam ederken ya da sonrasında albüm de yapılıyor. Dizi müzikleri cep telefonlarına melodi olarak da indirilerek de kazanç sağlıyor.