HÜLYA KARABAĞLI - T24/Ankara
Diyarbakır Engelliler Meclisi, Anayasa Uzlaşma Alt Komisyonu’na yeni anayasadan beklentilerini ve taleplerini sundu. Özür kelimesinin “ayrımcılık” ve “ötekileştirme” içerdiğine dikkat çekilerek, yeni anayasada bu ibarenin ‘engelli’ olarak değiştirilmesi istendi. Yeni Anayasada, “Engelli Yurttaşlar” başlıklı bir madde olsun.
1980 engelliler için kâbus
Komisyona, yeni anayasa beklentilerini içeren bir dosya sunan Diyarbakır Engelliler Meclisi, cumhuriyet tarihi boyunca yapılanları anlattı. Engelliler için ilkokul denemelerinin 1920’lerde başladığına dikkat çekilerek, 12 Eylül darbesinin ülkedeki genel gidişata paralel olarak engelliler için de kâbus dolu yıllar olduğu vurgulandı. Bu süreçte, engelli haklarının birer birer geri alındığı, vergi muafiyetinin kaldırılarak vergi indirimine dönüştürüldüğü anlatıldı. Bu dönemde hazırlanan istihdam tüzüğünün ağır derecedeki engellilerin işe alınmalarını zorlaştırdığını ve öğretmen yolunun kapandığı hatırlatıldı. Son yıllardaki olumlu gelişmelere rağmen ulusal gelirin on binde dördünün engelliler için harcandığı belirtildi.
Dünya Anayasalarında engelli haklarının nasıl düzenlendiği örneklerle anlatıldı. Uluslararası sözleşmeler, evrensel insan hakları ilkeleri ışığında yeni anayasada “hakların net tanımlanması” istendi. Anayasanın 10. Maddesi’nin yeniden biçimlendirilmesi ve “engelli yurttaşlar’ baylıklı madde konulması talep edildi. Buna göre;
- Hiç kimse engelliğinden dolayı mağdur edilemez
- Bedensel, zihinsel, işitme, görme, süreğen veya psikolojik engelli vatandaşlar hakların tamamından yararlanır ve kendi durumlarının uygulamalarının veya yerine getirmelerini imkânsız kıldıkları hariç Anayasa’da yer alan ödevlere tabidir.
- Devlet, engelliliğin önlenmesi ve tedavisi ve engelli vatandaşların rehabilitasyonu, sosyal hayat ve mesleki yaşamla bütünleştirilmelerini katılımı ve ailelerine yardım sağlanması için ulusal politika üstlenir. Toplumu eğitir. Vatandaşlara yönelik saygı ve dayanışma ödevlerini hatırlatır ve ebeveynlerin ve ya vasilerinin haklarına ve görevleri saklı kalmak kaydıyla kendi haklarını etkin olarak kullanmalarını temin eder.
- Eşitlik ilkesine aykırı olmamak kaydıyla engellilere pozitif ayrımcılık tanınır.