Dışişleri Bakanlığı’nın yapısında önemli değişiklikleri içeren Cumhurbaşkanlığı kararnamesi Resmi Gazete’de yayımlandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yürürlüğe giren kararname, Haziran 2023’te dışişleri bakanlığına getirilen Hakan Fidan’ın bakanlığın yapısı ve işleyişi ile ilgili en önemli adımı oldu.
Fidan, Dışişleri Bakanlığının 2024 bütçesinin görüşüldüğü 21 Aralık 2023’te TBMM’de yaptığı konuşmada, yoğun dış politika gündeminin her açıdan güçlü bir Dışişleri Bakanlığı teşkilatını zorunlu kıldığını belirtmişti.
Fidan, “Göreve geldiğim günden itibaren Bakanlığımızın işleyişini daha etkin kılmaya yönelik adımlar atıyoruz. Fiziki koşulların iyileştirilmesi, teknik imkanların güçlendirilmesi, personel sayısının artırılması ve mevzuatın güncellenmesi şeklinde dört alanda Bakanlığımızı modern koşullara uygun hale getirmeye çalışıyoruz” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Fidan’ın göreve geldikten sonra yaptığı “milli ve bağımsız dış politika” vurgusunun da Dışişleri Bakanlığı’nın yeni teşkilat yapısına yansıdığı kaydediliyor. Diplomatik kaynaklar, “Dışişleri Bakanlığımızın yeni vizyonu çerçevesinde kurumsal, idari, teknik, fiziki koşullarımızda iyileştirmeler gerçekleştirmekteyiz” değerlendirmesini yaptılar.
Yapılan düzenlemelerin Türkiye’nin yeni dış politika vizyonunu yansıtacak ve hızlı, verimli ve etkin çalışmasına olanak tanıyacağını kaydeden kaynaklar, bakanlığın faaliyet alanlarının geliştirilmesinin de amaçlandığını belirttiler.
Genel müdürlük sayısı artırılıyor
Kararnamede yer alan değişikliklere göre, Dışişleri Bakanlığı’nın genel müdürlük sayısı artırıldı ve her coğrafyaya yönelik genel müdürlükler oluşturuldu. Bu kapsamda Amerika ve Latin Amerika birbirinden ayrıldı ve Latin Amerika Genel Müdürlüğü kuruldu. Bu adımla, Türkiye’nin Latin Amerika açılımına ivme kazandırılması öngörülüyor.
Güney Asya Genel Müdürlüğü bünyesinde olan İran ve Irak konuları ayrıldı ve İran-Irak Genel Müdürlüğü oluşturuldu.
Son dönemde Türk dış politikasında önem ve ağırlık kazanan Türk Devletleri Teşkilatı ile ilişkilerin daha da kurumsallaştırılması için Orta Asya ve Türk Devletleri Teşkilatı Genel Müdürlüğü kuruldu.
Dışişleri teşkilatında yapılan değişikliklerin bir amacı da uzmanlaşmaya önem vermek. Diplomatik kaynaklar, genel müdürlükler içerisinde bölgelere göre uzmanlaşmayı sağlayacak birimlerin düzenlendiği bilgisini de verdiler.
Kurulan yeni birimler arasında yer alan İnsani ve Teknik Yardımlar Genel Müdürlüğü’nün görevi, doğal afetler ve salgınlarla ilgili ikili ve çok taraflı işbirliği konularının eşgüdümünü yapmak, Türkiye’ye gelecek ve Türkiye’den gidecek insani yardımları koordine etmek olacak.
Stratejik İletişim Genel Müdürlüğü kuruluyor
Kararnamede dikkat çeken değişikliklerden biri Enformasyon Genel Müdürlüğü’nün “Kamu Diplomasisi ve Stratejik İletişim Genel Müdürlüğü” olarak yeniden düzenlenmesi oldu. Dışişleri Bakanlığı’nın en yerleşik birimlerinden olan sözcülük, Kamu Diplomasi ve Stratejik İletişim Genel Müdürlüğü’nden ayrıldı ve ayrı bir yapı olarak yer aldı.
Diplomatik kaynaklar, sözcülük biriminin bakanlık çalışmalarının en doğru ve en hızlı şekilde kamuoyuna aktarılmasının hedeflendiğini, yeni genel müdürlüğün zamanın ruhuna ve koşullarına uygun bir kamu diplomasisi ve stratejik iletişim çalışması gerçekleştireceğini belirttiler.
Yeni kurulan bir başka birim ise Uluslararası Arabuluculuk Genel Müdürlüğü. Arabuluculuk konusunda Türkiye’nin son dönemde yürüttüğü çalışmaların böylece daha da uzmanlaşmış bir birimle devamının hedeflendiği kaydediliyor.
Dışişleri teşkilat şemasında eskiden tek bir birimde yer alan konsolosluk ve göç ile ilgili konular iki ayrı genel müdürlük tarafından yürütülecek. Konsolosluk Hizmetleri ve Yurtdışında Yaşayan Vatandaşlar Genel Müdürlüğü, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları başta olmak üzere konsolosluk işlerine bakacak. Göç Politikaları ve Vize İşlemleri Genel Müdürlüğü ise göç ve vize işlemlerinden sorumlu olacak.
Yeni kurulan birimler arasında Bilim ve Teknoloji Politikaları Genel Müdürlüğü göze çarpıyor. Bu genel müdürlük, günümüz teknolojilerini yakından takip ederek uluslararası ilişkilere etkisini analiz etmek, bu alandaki mevzuat ve rejim çalışmalarını izleyerek ülkedeki politikalarla karşılaştırmakla sorumlu olacak.
Diplomatik kaynaklar, bu birim sayesinde Türkiye’nin küresel düzeyde giderek yaygınlaşan bilim diplomasisini kurumsallaştırdığına dikkat çekiyor.
Savunma sanayi de bakanlığın görevleri arasına girdi
Türkiye’nin son dönemde en çok önem verip yatırım yaptığı alan olan savunma sanayi, Dışişleri Bakanlığı’nın görev alanları arasına girdi. Böylece Savunma Bakanlığı ve Savunma Sanayi Başkanlığı’ndan sonra Dışişleri Bakanlığı da bu konuda görev ve sorumluluk üstlendi.
Dışişleri’nin önemli birimleri arasında yer alan Uluslararası Güvenlik Genel Müdürlüğü, üçüncü ülkelerle savunma ve savunma sanayi alanlarında yapılacak temasların hem Dışişleri içinde hem de diğer ilgili kurumlarla koordinasyonundan sorumlu olacak.
Araştırma ve Güvenlik yerine İstihbarat Genel Müdürlüğü
Dışişleri Bakanlığı’nın yeni teşkilat yapısında dikkat çeken bir başka değişim ise Araştırma ve Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü’nün İstihbarat ve Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü olarak güncellenmesi oldu.
Bakanlığın görev ve faaliyet alanlarına giren konularda gerekli istihbaratın sağlanması için ilgili istihbarat ve güvenlik kurumlarıyla ilişkileri yürütme sorumluluğu olan yeni genel müdürlük, terörle mücadele, organize suçlar ve mali suçların yanı sıra siber güvenlikle ilgili gerekli çalışmaları yapacak.
Hakan Fidan’ın dışişleri bakanlığı görevine gelmesinden sonra önem verdiği konulardan birinin Dışişleri Bakanlığı ve personelinin istihbarata karşı koyma açısından daha güvenli bir teknolojik altyapıya kavuşması olduğu kaydediliyor.
Bu kapsamda, haberleşme güvenliği ve siber güvenlik alanlarında merkez ve yurt dışı teşkilatlarında gerekli teknik altyapının oluşturulması ve gerekli eğitimlerin verilmesi de bakanlığın görevleri arasına girdi.