Başta ABD olmak üzere dünya ekonomisinde yaşanan sorunlar her geçen gün biraz daha artıyor.
ABD bankacılık sisteminin düzenleyici kurumu olarak bilinen Türkiye'deki Tasarruf ve Sigorta Mevduatı Fonu'nun (TMSF) muadili FDIC geçen hafta içinde kara listeye aldığı bankaların sayısını 90'dan 117'ye çıkardı. Geçen yaz kriz başladığından beri 500 milyar doların üzerinde zarar yazan Wall Street bankalarına ilişkin endişeler hem bu karar hem de FDIC'in bu sene içinde 9 bankaya birden el koyması ile iyice körüklendi.
Ancak uzmanlara göre kara liste sadece bankacılık sektörü değil otomotiv ve havayolu şirketlerine kredi açan GMAC ve Ford Motor Credit gibi finans kuruluşlarına kadar yayılmış durumda. Bu şirketler arasında otomotiv devleri General Motors ve Ford ile bankacılık sektöründen Wachovia ve Citigroup da var. Bazı şirketler ise ABD'li yetkililerin ifadesi ile "batamayacak kadar büyük" olduğu için sürünüyor ancak henüz kara listede sayılmıyor. Bu şirketler arasında da Merrill Lynch, Morgan Stanley, Suntrust, Legg Mason, Capital One, AIG, MetLife ve Prudential bulunuyor. Dünya çapında 5 trilyon dolarlık bir varlığı yöneten Freddie ve Fannie'nin sermaye artırımına gidemeyecek duruma geldiği tartışmalarının ardından aslında diğer banka ve kurumların da er ya da geç devlet desteğine ihtiyaç duyacakları tartışılmaya başlanmış hatta bunun ABD'nin yeni hükümetini bile bekleyemeyecek kadar acele olabileceği konuşulmuştu.
Merrill Lynch'in 36 yıllık emeği kül oldu
Son verilere göre ise ABD'de şirket kârları 2001 yılından bu yana en kötü seviyesine indi. Vergi öncesi kârlar yılın ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 9,2 geriledi ve 4 çeyrek üst üste olmak üzere düşüşmüş oldu. Merrill Lynch'in verilerine göre bu yıl şirketlerin toplam kârının GSYİH'ya oranı yüzde 14'e çıkarak 1955 yılından bu yana görülmeyen bir seviyeye geriledi. Resesyonlarda bu oran en fazla yüzde 7 civarında oluyordu. ING'nin verilerine göre ise S&P 500 şirketlerinin ikinci çeyrek kârları yüzde 20 civarında düşüş yaşadı. Hatta krizde en fazla darbeyi alan Wall Street şirketlerinden biri olan Merrill Lynch’in 36 yıllık kârının 4'te 1'i kriz sonrası sadece 18 ayda kül oldu. Dün açıklanan rakamlara göre kriz, şirketin 1971 ila 2006 yılları arasında elde ettiği 56 milyar dolarlık kazancın 14 milyar dolarını bir yıl içinde silip süpürdü. Credit Agricole ise kârında düşüş açıkladı. Bankanın birçok banka için "lanetli" olan ikinci çeyrekteki kârında yüzde 94 düşüş yaşandı.
En fazla zarar görenler
Krizden en fazla zarar gören sektörlerin başında otomotiv, havayolları ve brokerlar var. Üstelik hepsi de aynı süreci yaşıyor. Hayatlarının darağacında sona ereceği tahmin edilen bu şirketler ilk önce kamuoyuna yaptıkları açıklamalarla zararda olduklarını inkâr etme devri yaşıyor. Haklarındaki iddiaları yalanlıyor. Sonrasında ise hisse geri alımı gerçekleştiriyor. İlk zarar açıklamalarının ardından bir takım sorunlar olduğunu anlayan şirketler, bu sefer biraz daha sermaye artırımına gitmeye başlıyor ancak hâlâ sorun olduğunu inkâr etmeye devam ediyor. Zararlar zararları, sermaye artırımları sermaye artırımlarını kovalıyor. Bu sefer temettü ödemelerinde kesintiye gidiliyor. Nakit elde edebilmek için her fiyattan teklifi kabul etmeye başlayan şirketin hisse değerleri düşmeye başlayınca ise zararlar da çığ gibi büyüyor. Ancak en sonunda normal bir şekilde faaliyetlerini sürdürmeleri için gereken sermaye artırımına gitmeleri gerektiğinde bunu da başaramıyorlar. Ve bu kez hiç bir yatırımcı ne kadar ucuz olursa olsun bu şirketin hisselerini alıp kendini riske atmak istemeyince şirket için tüm nakit kapıları kapanıyor ve tam bu noktada iflas bayrağını gösterme hazırlıkları başlıyor.
Sona gelindiğini gösteren altı işaret
Bir şirketin gerçekten de sonunun göründüğü noktada verdiği 6 sinyal olduğu belirtiliyor. Investor Insight'da yer alan bir makaleye göre bunlar şu şekilde sıralanıyor:
- Adi hisse senetleri yeni hisse ihracı yapılamayacak kadar düşer,
- İmtiyazlı hisse senetlerinin faizi o kadar yükselir ki yeni senet ihracı ekonomik olarak şirketi zorlamaya başlar,
- Tahvil çıkarmak maliyetli hale gelir,
- Yeni zararlar açıklanır,
- Şirketin iş yapma kabiliyeti kilitlenir,
- Şirket yönetimi gerçekleri inkâr etmeye çalışır.
Wall Street’in iflasın eşiğindeki firmaları
KeyCorp
Hisse değeri 40 dolardan 11 dolara düştü
İmtiyazlı senetleri yüzde 13 kan kaybetti
Temmuzda temettüleri yarı yarıya azalttı
Washington Mutual
Hisse senetleri 40 dolardan 3 dolara kadar eridi
Nisanda temettülerini hisse başına 0,01 dolar kesti
Birkaç sene boyunca zarar yazabileceğini açıkladı
General Motor/GMAC
Hisse senetleri 80 dolardan 10 dolara düştü
İmtiyazlı senetleri yüzde 18 değer kaybetti
Temmuz ayında temettüleri kaldırdı
Ford/Ford Motor Credit Co
Hisse değeri 60 dolardan 4 dolara düştü
İmtiyazlı senetleri yüzde 17 değer kaybetti
Eylül ayında temettüleri kesti
Wachovia
Hisse değeri 60 dolardan 14 dolara düştü
Aralıkta 92 milyon imtiyazlı hisse senedini sattı
Temmettü ödemelerini şubatta iki kat azalttı
CitiGroup
Hisse fiyatı 60 dolaran 9 dolara indi
Temettü ödemesini yüzde 66 azalttı
Nisan ayında 91 milyon hisse satışı yaptı