6 Şubat 2023’te meydana gelen depremlerden etkilenen işletmeleri ekonomik yönden canlandırmak için KOSGEB’in başlattığı “Türkiye Deprem Sonrası Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Projesi” kapsamında başvuruları onaylanan işletmelere 6 aydır kredileri verilmedi. Bu süreçte desteğe güvenerek borçlandıklarını ancak desteğin verilmemesinden kaynaklı mağduriyetlerinin daha da arttığını ifade eden işletme sahipleri, “Borçlarımız bekliyor, faizler işliyor, borçlar her gün katlanarak büyüyor. Bu gecikmeden dolayı almadığımız kredi daha elimize geçmeden enflasyon ve borç faizlerden dolayı yüzde 50 eridi. KOSGEB elinde olan para kadar krediyi onaylasa ve ödese, diğer başvuruları askıda bekletse, kimse umutlanmaz, ona göre harcama yapar, borçlanmaz. Ama koskoca KOSGEB krediyi onaylayıp, ödeme listesine alırsa, 1 ay içinde ödenecek derse ben yurttaş olarak güvenirim. İşletmelerimiz iflas noktasına geldi, depremin üstüne bir de devlet mağdur etti. Bari borçlarımızı ödeyelim diye bekliyoruz” dedi.
KOSGEB, 6 Şubat 2023’te meydana gelen depremlerden etkilenen işletmelerin ekonomik yönden canlandırmak için geçtiğimiz ekim ayında bir proje başlattı. Finansmanı Dünya Bankası ve JICA (Japonya Uluslararası İş Birliği Ajansı) tarafından sağlanan “Türkiye Deprem Sonrası Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Projesi” kapsamında şartları uyan işletmelere, hasar durumuna, bulunduğu il ve işletme büyüklük ölçeklerine bakılarak 200 bin lira ile 750 bin lira arasında değişen tutarlarda destek sağlanacağı duyuruldu.
2023-2025 yıllarını kapsayan projeden, depremin yıkıcı etkisinin ez fazla görüldüğü Adıyaman, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Nurdağı ve İslahiye’de hasar gören veya en az yüzde 30 gelir kaybına uğrayan işletmeler; Adana, Diyarbakır, Elazığ, Kilis, Osmaniye, Şanlıurfa ve Gaziantep’te ise (Nurdağı ve İslahiye ilçeleri hariç) hasar gören işletmelerin faydalanacağı belirtildi.
İlk 24 ay geri ödeme olmayacağı ifade edilen 6 ay süreli destekte, işletmeler sonraki 12 ayda 3 taksit halinde geri ödemelerini yapacağı belirtilirken, geri ödemelerin tamamen faizsiz olacağı duyuruldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “450 milyon dolarlık bir kaynağı işletmelerimizin emrine sunuyoruz” demişti
Konuyla ilgili açıklama yapan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “KOSGEB olarak Deprem Sonrası Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Projesini başlattık. Bu proje ile depremden etkilenen KOBİ’lerin yaralarını saracağız. 450 milyon dolarlık bir kaynağı işletmelerimizin emrine sunuyoruz. KOBİ’lerimizi ilk 24 ayı geri ödemesiz olan tamamen faizsiz bu destekten yararlanmaya davet ediyorum” dedi.
Başvuruculara net tarih verilmiyor
Ancak ocak ayından itibaren verilmeye başlanılan destekten tüm işletmeler yararlanamadı. Bazı işletmeler ödemenin yapıldığı ocak ayının üzerinden altı ay geçmesine rağmen kredi desteğini alamadı. Konuyla ilgili bilgi almaya çalışan işletmelere KOSGEB tarafından, “Ödeme talebinin ilk onay tarihi ve saati dikkate alınarak sıralama yapılacaktır. Bütçe imkanları dahilinde ilk sıradaki işletmeden başlanarak ödemeler gerçekleştirilecektir. Bu işletmelere e-posta/SMS ile bilgi verilecektir” yanıtı verildi.
“1 ay içinde ödenecek” denildi, 6 aydır ödenmedi
Başvurusunun 2023 yılının aralık ayında onaylandığını belirten bir işletme sahibi, “Kredinin kaynağı da Dünya bankası olmasına rağmen parayı dağıtmayı maalesef beceremediler. 1 ay içinde ödemelerin yapılacağı söylenmesine rağmen, 6 aydan beri binlerce esnaf ödeme bekliyor. Esnafın ailesi, alacaklı olan diğer esnaf ve aileleri binlerce insan mağdur durumda. Zaten krediye herkes başvuru yapamadı, şartları sağlayan esnaflar müracaat etti ve krediler Aralık 2023’de onaylanarak ödeme listesine alındı. Ocak ayında ödeneceği söylendi ancak 6 aydır ödenmesini bekliyoruz. Bazı esnaflara verildi ama alamayan esnaf sayısı da çok. Borçlarımız bekliyor, faizler işliyor, borçlar her gün katlanarak büyüyor. Bu gecikmeden dolayı almadığımız kredi daha elimize geçmeden enflasyon ve borç faizlerden dolayı yüzde 50 eridi. Bu haline bile razıyız ama ödenmiyor. Mart ayının başında Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır ödemeler tekrar başladı diye bir açıklama yaptı ama yine ödeme yok” dedi.
“Maalesef 6 aydan beri her gün kredi ödemesi yapılacak mı diye uyanıyoruz”
Kredi onay süreçlerinin kötü yönetilmesinden kaynaklı mağdur olan depremzede esnafın devlet tarafından tekrar mağdur edildiğini vurgulayan işletme sahibi, şunları söyledi: “KOSGEB elinde olan para kadar krediyi onaylasa ve ödese, diğer başvuruları askıda bekletse, kimse umutlanmaz, ona göre harcama yapar, borçlanmaz. Ama koskoca KOSGEB krediyi onaylayıp, ödeme listesine alırsa, 1 ay içinde ödenecek derse ben yurttaş olarak güvenirim. Maalesef 6 aydan beri her gün kredi ödemesi yapılacak mı diye uyanıyoruz ve her gün hüsran.”
“Hem krediyi alamadık hem cebimizdeki parayı SGK ve Maliye’ye verdik”
Başvuru şartlarından birinin de SGK ve Maliye’den “borcu yok” evrakı almak olduğunu aktaran işletme sahibi, bu evrakı almak içinde borçların bir kısmının ödenmesi gerektiği için krediyi alabilmek için maddi sıkıntı yaşamalarına rağmen ödeme yaptıklarını söyledi.
Ödenen borçlara rağmen krediye ulaşamamanın kendilerini daha da zora soktuğunu ifade eden işletme sahibi, “Yani hem onaylanan kredimizi 5 aydan beri alamıyoruz hem de cebimizdeki paranın bir kısmını da SGK ve Maliye’ye ödedik. Bu hangi vicdana sığar? Zaten işyerlerimiz yıkılmış veya ağır hasarlı, hayata tutunmaya çalışıyoruz, devletimiz ‘gelin yardım edeyim demiş’ ama ‘önce borçlarınızı kapatın sonra kredi yani borç veririm’ demiş. Esnaflar olarak razı gelmişiz gelecek kredi ile toparlanırız diye düşünmüşüz ve borçlarımızı ödemişiz. Sonuç onaylanmış kredi ödenmiyor ve batmak üzereyiz. Programın ismi ’Deprem Sonrası İşletmelerin Canlanması Destek Programı’ ancak canlandırmak yerine bizi batırıyorlar ve inanın farkında değiller. Yoksa bir devlet esnafını bile bile batırmaz. Artık işletmelerimiz batma noktasına geldi, bari borçlarımızı ödeyelim diye bekliyoruz” diye konuştu.
“Desteğe güvenerek borçlandık, faiz ödemek zorunda kaldık”
Kasım 2023'ten onaylanan ve ödeme bekleyen statüsünde olan KOSGEB deprem kredisinin hâlâ ödenmediğini dile getiren bir başka işletme sahibi de, “Vergimizi ödedik, SGK borçlarımızı kapattık, bütün belgelerimizi tamamlamamıza ve başvurumuzun onaylanmasına rağmen 5-6 aydır para hesaba geçmedi. Her seferinde 'fon bitti, para bitti' cevabı ile karşılaştık. Bu süreçte gelecek desteğe güvenerek işletmelerimiz için harcama yaptık. Ancak destek verilmedi. Bir de bunun üstüne kredi kartlarımızın limitleri aşıldı, faiz ödemek zorunda kaldık. Bu mağduriyeti yaşatan ve reklam yaparcasına deprem destek kredi ürününü açan, bizi bu şekilde mağdur eden KOSGEB kurumundan bu durumu düzeltmesini ve kredi bedellerinin mağdur esnafın hesabına aktarılmasını talep ediyoruz” ifadelerini kullandı.