Pazartesi (6 Şubat) sabaha karşı saat 04.17'de Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi merkezli 7,7 büyüklüğünde, saat 13.24'te de Elbistan merkezli 7,6 büyüklüğünde iki deprem meydana geldi. 11 ilin yanı sıra Suriye'yi de etkileyen iki büyük depremin ardından binlerce kişi hayatını kaybetti. Dünyanın dört bir yanından gelen uzman ekiplerle birlikte arama kurtarma çalışmaları devam ediyor.
Ancak depremden en çok etkilenen bölgelerdeki birçok insan da kurtarma çalışmalarının yavaş ilerlediğini söylüyor. Bazıları yakınlarını bulmak için elleriyle enkazı kazmak zorunda kalıyor.
Arama ve kurtarma çalışmaları nasıl başlatılır?
Kurtarma ekipleri deprem mahalline ilk ulaştıklarında, yıkılmış binaların hangilerinde mahsur kalmış insanlar olabileceğini değerlendirirler.
Bunu, büyük beton kirişlerin veya merdiven boşluklarının altındaki "boşlukları" arayarak yaparlar; zira buralarda hayatta kalmış insanlar bulunabilir.
Bir binanın daha fazla çökmesi ihtimali, gaz sızıntısı, su baskını ve çatılardaki asbest türünden tehlikeli maddeler de dahil olmak üzere diğer tehlikeler de göz önünde bulundurulur.
Kurtarma ekipleri hayatta kalanlara ulaşmaya çalışırken, destek görevlileri de bina hareketlerini izler ve her tür sese kulak kabartır.
Tamamen çökmüş binalar genellikle en son aranır, çünkü hayatta kalanları bulma olasılığı düşüktür.
Kurtarma ekiplerinin çalışmaları, genellikle Birleşmiş Milletler (BM) ve ev sahibi ülke olmak üzere bir kurum tarafından koordine edilir. Kurtarma ekipleri özel olarak eğitilir ve ikili ya da daha büyük ekipler halinde çalışırlar, yerel halk da genellikle çalışmalara katılır.
Ne tür ekipmana ihtiyaç vardır?
Kurtarma ekipleri enkazı kaldırmak için kazıcılar ve hidrolik krikolar da dahil olmak üzere ağır makineler kullanır.
Binaların dışındaki büyük beton kalıplar, kepçelerle kenara çekilerek kurtarma ekiplerinin içeride mahsur kalan insanları görmesi sağlanabilir.
Esnek çubukların ucundaki video ekipmanı, boşluklardan geçirilerek hayatta kalanların yerini tespit etmeye yardımda kullanılır.
Uzman ses ekipmanı en zayıf sesleri birkaç metreye kadar tespit edebilir. Kurtarma ekibinin bir üyesi üç kez vuruşla ses çıkarıp bir yanıt duymayı beklerken alanda sessizlik gerekir.
Karbondioksit dedektörleri bilinci yerinde olmayan kazazedeleri bulmak için kullanılabilir. Bunlar en iyi kapalı alanlarda çalışırlar ve havadaki CO2 yoğunluğunu tespit ederler.
Termal görüntüleme ekipmanı, görevlilerin doğrudan görüş alanında olmayan insanların yerini belirlemek için kullanılabilir. Bu cihazlar vücut ısısını tespit etmeye yarar.
Kurtarma köpekleri ne yapar?
Özel eğitimli köpekler koku alma duyularını kullanarak insan kurtarıcıların bulamadığı yaşam belirtilerini tespit edebilirler.
Köpekler ayrıca geniş alanları hızlı bir şekilde tarayarak arama ve kurtarma sürecini hızlandırabilir.
Çıplak el mi kullanmak gerekiyor?
Büyük beton kalıplar kaldırıldıktan sonra, kurtarma ekipleri ellerini ve çekiç, kazma ve kürek gibi küçük aletlerin yanı sıra motorlu testereler ve demir kesiciler kullanırlar.
Keskin moloz parçalarını kaldırırken ellerini korumak için kask ve eldiven gibi koruyucu ekipmanlar kullanırlar.
Ancak Türkiye'de, kurtarma çalışmalarının yavaş ilerlediği ve makine bulunmayan bazı bölgelerde yerel halkın donmuş ıslak molozları çıplak elleriyle kazıdığına tanık olunuyor.
Adana'da bir restoran sahibi olan ve BBC'ye konuşan Bedia Gücüm şunları söylüyor:
"O molozları elle taşımak için sağlam iş eldivenlerine ihtiyaç var. Çünkü içeride birinin hayatta olduğu duyulduğunda tüm ağır iş makineleri duruyor ve elleriyle kazmak zorunda kalıyorlar ve bu insan kapasitesinin ötesinde bir şey.
"Sahada ellere ve onlar için de eldivenlere ihtiyacınız var."
Operasyonun ne zaman biteceğine nasıl karar verilir?
Bu karar BM koordinasyon ajansı ile ev sahibi ülkenin merkezi hükümeti ve yerel yönetimi arasında alınır.
Arama ve kurtarma çalışmaları genellikle felaketten beş ila yedi gün sonra, bir ya da iki gün boyunca canlı kimse bulunamayınca sona erdirilir.
Ancak bu noktadan sonra da insanların sağ olarak kurtarıldığı biliniyor.
2010 yılında Haiti'de meydana gelen depremin ardından enkaz altında 27 gün mahsur kalan bir adam canlı bulunmuştu.
2013 yılında ise Bangladeş'te bir fabrika çöktükten 17 gün sonra enkaz altından bir kadın çıkarılmıştı.