Dünyanın en büyük gemicilik işletmelerinden Hanjin'in moratoryum ilan etmesi deniz nakliyatında işlerin iyi yürümediğinin habercisi sayılıyor. Hanjin işleri bozulan tek şirket değil. Alman Armatörler Birliği yönetim kurulu üyesi Thomas Rehder, dünyadaki her dört gemicilik şirketinden üçünün zor durumda olduğunu söyledi. Konteyner taşımacılığı gibi doğalgaz ve petrol tankerlerinin, kuru yük gemilerinin ve açık deniz kuyularının geçmişi aradığını belirten Rehder branşlarındaki kötüye gidişin yedi yıl önce patlak veren ve küresel ticaret hacminin daralmasına yol açan finans krizinin bir sonucu olduğunu dile getirdi.
Deniz nakliyatçılığında konsolidasyon baskısı
Ticaret yollarında trafiğin azalması, talebin çok üzerinde olan nakliyat kapasitesini krize sürükledi. Dünya denizlerinde haddinden fazla ticari gemi dolaşıyor. Deniz nakliyatçılığının yüksek oranla büyüdüğü yıllarda sipariş edilen dev konteyner gemilerinin suya indirilmesi krizi daha da azdırdı. Armatörler kapasite fazlasını değerlendirebilmek için taşıma ücretini düşürüyor. Fiyat rekabeti yüzünden düşen navlun maliyeti karşılamaya yetmiyor. Konteyner başına düşen nakil maliyetini düşürebilmek için dev kargo gemilerinin hizmete sokulması fiyat rekabetini daha da azdırıyor.
Dünyanın en büyük kredi sigorta şirketlerinden Euler Hermes şirketinin yönetim kurulu üyesi Ron van het Hof Deutsche Welle'ye yaptığı açıklamada deniz nakliyatçılığının tam anlamıyla fırtınaya yakalandığını, bütün ortaklık, birleşme ve maliyeti düşürme çabalarına rağmen önde gelen birçok şirketin zarar ettiğini söyledi. Uzun süren krizin şirketlerin ihtiyatlarını erittiğini ve çoğunun sermayesini tüketmeye başladığını belirten Ron van het Hof konteyner taşımacılığının en büyük kriziyle karşı karşıya olduğunu ifade etti.
2016 yılının ocak ile mayıs ayları arasında iflas eden nakliyatçı sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10 oranında arttı. Armatörlük branşındaki konsolidasyonun daha ne kadar süreceği tahmin edilemiyor. Hanjin dünyanın en büyük 10'uncu nakliyatçılık şirketiydi ve beş yıldır zarar ediyordu. Şirketin borçları 4,5 milyar Euro'yu aşıyor.
Hanjin'in muhtemel sonunun etkileri
Ancak Hanjin'in ödeme yapamama durumuna düşmesi deprem etkisi yaratmadı. Güney Kore şirketinin konteyner taşımacılığındaki payı yüz 3 dolayındaydı. Almanya'nın Kiel kentindeki Dünya Ekonomisi Araştırma Enstitüsü uzmanlarından Rolf Langhammer, Hanjin'in ABD ile Doğu Asya arasındaki navlun payının yüzde 8'i bulması dolayısıyla, nispeten küçük sayılacak bu şirketin faaliyete son vermesinin bile bölgesel etki yaratacağını söyledi. Langhammer Güney Kore şirketinden boşalacak taşıma kapasitesinin yüksek kapasite fazlasına rağmen diğer şirketler tarafından kısa zamanda kapatılmasının mümkün olmayacağını da sözlerine ekledi.
Limanlarda demirleyen yük gemilerinin akıbeti belli olmadığından Pasifik hattındaki taşıma ücretleri aniden sıçrama gösterdi. Kore'nin Busan limanı ile Los Angeles arasındaki taşıma ücreti yüzde 50 oranında arttı. Taşıma kapasitesine gösterilen talep arzın oldukça üzerinde seyrediyor. Şirketler mallarını ihraç edebilmek için boş gemi arıyor.
İktisatçı Langhammer bu durumun yakında değişeceği kanaatinde. Ekonomi uzmanı dünya denizlerindeki kapasite fazlasına ve dünya ticaretindeki durgunluğa işaret ediyor. Dünya Ticaret Teşkilatı bu yıl küresel ticaret hacminin yüzde 2,8 oranında artacağını tahmin ediyor. Uzun yıllar yüzde %5'in altına düşmeyen ortalama büyüme hızının 2017'de de yakalanması mümkün olmayacak. Tahminlere göre önümüzdeki yıl dünya ticaretinin artış oranı yüzde 3,6'yı geçmeyecek.
Charter şirketleri de zor durumda
Kriz taşımacılıkta charter yöntemini kullanan şirketleri de etkiledi. Büyük şirketler genel olarak yükün yarısını tarifeli seferle taşıyor, yarısını da ihtiyaca göre kiraladığı gemilerle naklediyor. Hanjin'in konteyner ve kuru yük gemilerinin toplamı 132'yi bulmakla birlikte gemilerin sadece 59'u kendi malı. Kiralanan yük gemilerinin çoğunun sahiplerine iade edilmesi zincirleme etki yaratıyor ve bundan da en çok kapasite fazlası yüzünden müşteri bulmakta zorlanan küçük charter şirketleri zarar ediyor.
Hanjin'in iflas etmesi mallarını bu şirkete emanet eden kuruluşları da zor durumda bıraktı. Dünyanın birçok yerindeki limanlar, römorkörler, ve ticaret şirketleri Hanjin ile iş yapmadığı için 14 milyar dolarlık mal gemilerden boşaltılmayı ya da taşınmayı bekliyor. Liman işçileri Hanjin'in yükünü boşaltmak için peşin ödeme yapılmasını talep ediyorlar. Ticari ortakları, gemilerdeki gıda maddelerinin bozulmaması ve tüketicinin başka markalara geçmemesi için Hanjin'in borcunu üstlenmeye hazırlar. Samsung şirketi Hanjin'in iki gemisine yüklediği 38 milyon dolar değerindeki elektronik ekipman en kısa zamanda boşaltılmadığı takdirde 8 milyon dolara 16 kargo uçağı kiralamak zorunda kalacağını duyurdu.
Moratoryum iflasa götürür mü?
Ödeme yapamama durumunun iflasla sonuçlanması halinde neler olabileceğini sorduğumuz ekonomist Rolf Langhammer, şirketin kurtuluşunun Hanjin'e atanacak kayyumun mal varlığının para ettiğine kanaat getirmesine ve kreditörlerin şirketle işbirliğini göze almalarına bağlı olacağını söyledi. Alman uzman deniz taşımacılığında güvenin son derece önemli bir faktör olduğunu ve müşterilerinin Hanjin'e bir şans daha tanıyıp tanımayacaklarının şimdiden kestirilemeyeceğini sözlerine ekledi. Yetkili mahkeme Hanjin'in yeni bir işletme planı hazırlaması için 25 Kasıma kadar süre verdi.