Demokrasi İçin Birlik İnisiyatifi tarafından "cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi"nin yüzde 48.6 "hayır" oyuna karşılık yüzde 51.4 "evet" oyu ile kabul edildiğinin açıklanmasıyla sona eren halk oylaması ile ilgili olarak yapılan açıklamada "Kirli sandık sonuçlarını kabul etmiyoruz" dendi.
Demokrasi İçin Birlik (DİB), referandumda yaşanan usulsüzlüklere ilişkin Karaköy'de bulunan TMMOB Mimarlar Odası şubesinde basın toplantısı düzenledi. Toplantıya HDP Milletvekili Hüda Kaya, Eski HDP Milletvekili Hasip Kaplan, Emek Partisi MYK Üyesi Levent Tüzel, Halkevleri Genel Başkanı Oya Ersoy ve çok sayıda kişi katıldı.
Açıklama esnasında "Kirli sandık istemiyoruz. Bu sandık kirli sandık" başlıklı slayt gösterimi ile referandum da yaşanan ihlaller gösterildi. DİB Koordinasyon üyeleri İrem Avşin ve Hakan Öztürk basın metnini okudu.
"Kirli sandık"
“Bu referandum siyasi tarihimize ‘kirli sandık’ olarak geçti bile!” diyen DİB Koordinasyon Üyesi İrem Avşin, 16 Nisan 2017’de Anayasa değişikliğinin yapıldığı referandumun OHAL koşullarında gerçekleştirildiği belirti. Anayasa değişikliği hakkında bilgilendirme ve özgür kanaatin oluşturulmasının bizzat hükümet tarafından engellendiğini belirten Avşin, “Bütün seçimlerde geçerli olan eşit özgür propaganda için adil yarış ilkeleri çiğnendi. Kamu kaynakları ‘evet’ için kullanıldı. Fikir-ifade-basın özgürlüklerinin alabildiğine kısıtlandığı; milletvekillerinin, belediye başkanlarının ve gazetecilerin hapse atıldığı; Meclis’in üçüncü büyük partisinin referandum sürecinden fiilen dışlandığı 16 Nisan referandumu bu özellikleriyle, bütün toplumun uzlaşacağı bir toplumsal sözleşmeye dayanak teşkil etme niteliğini kaybetti. Referandum günü ise, oylama başladıktan sonra YSK’nın yasaya aykırı olarak aldığı karar, referandum sonuçlarının güvenilirliğini yitirmesine neden oldu ve sürece damgasını bastı” dedi.
"Kirli sandık gölgesi bütün seçimlerde olacak"
Avşin, “Hükümet’e, toplumun geleceğini ilgilendiren ve yarısının onaylamadığı, üstelik sonuçlarına şaibe bulaşmış bu Anayasa değişikliğinde ısrar etmekten vazgeçme çağrısında bulunuyoruz. Referandum süreci lekelerle doludur. ‘Kirli Sandık’tan çıkan referandum sonucu, demokrasi tarihinde ve kamuoyunun hafızasında kendine temiz bir yer bulamayacaktır. Bu referandum sonuçları iptal edilmezse, ‘Kirli Sandık’ın gölgesi, bundan böyle yapılacak bütün seçimlerin üzerine düşecek” diyerek bütün demokrasi güçleri ile mücadele etmeye devam edeceklerini söyledi.
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ön raporuna değinen Avşin, rapora göre, “Kamu kanalı dahil ulusal yayınlarda Hayır’a yer verilmedi. Aralarında TRT, Kanal D, CNN Türk, Fox TV, Haber Türk’ün bulunduğu 17 ulusal televizyonun yayınlarına ilişkin RTÜK’ten alınan veriler, tarafsız kamu yayıncılığı yürütmesi gereken TRT1 yayınlarında bile muhalefetin görmezden gelindiğini ortaya koydu” şeklindeki raporda yer alan hak ihlallerini anlattı.
Usulsüzlükler sıralandı
Avşin referandum usulsüzlüklerini şöyle sıraladı:
“Cami duvarlarına ‘Evet’ pankartları asıldı, kamu yöneticileri kamu binalarında ‘Evet’ konferansı verdi. Kamu kuruluşlarının yöneticileri sosyal medya hesaplarından ‘Evet’ dediklerini duyurdu. Herhangi bir afişin asılmasının yasak olduğu tarihi surlara ‘Evet’ pankartları asıldı. Silopi’de polis ‘Evet’ bildirisi dağıttı. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile Başbakan Binali Yıldırım’ın kullanma yetkisinde olan örtülü ödenek harcamaları da referandum döneminde olağanüstü artış gösterdi. İlk iki ayda yapılan toplam harcama geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 62,5 oranında artarak 446 milyon liraya çıktı. Kamu görevlileri ‘Evet’ mitinglerinde görevlendirildi.”
"Hayır çalışmaları engellendi"
“Hayır” çalışmaları yürüten 12.321 kişinin gözaltına alındığının İçişleri Bakanlığı tarafından açıklandığını belirten Avşin, 606 kişinin ise tutuklandığını söyledi. Avşin, “Hayır” çalışması yürüten 2.462 kişi (2.165’i HDP ve bileşenlerinden) gözaltına alındı, 453 kişi (429’u HDP ve bileşenlerinden) tutuklandı. 29 kişinin yaralandığı, 1 kişinin yaşamını yitirdiği bu süreçte, “Hayır” çalışmalarına 151 fiziki saldırı gerçekleşti. DBP’li 83 belediye eş başkanı tutuklandı, 84 belediyeye ise kayyım atanarak bizzat İçişleri Bakanı tarafından el kondu. HDP, referandum öncesinde karşılaşılan gözaltı, tutuklama, hayır çalışmalarının engellenmesi, hayır çalışmalarına fiziki saldırılar, sandıkların birleştirilmesi, tehdit, ölümle tehdit, kamu hizmetinin durdurulması tehdidi ve eylem yasaklarına ilişkin 477 ihlal örneğini raporlaştırdı” diyerek MHP’li Meral Akşener’in çeşitli illerde yapacağı toplantı ve mitingler engellendiği kaydetti.
Avşin son olarak, “Kirli sandıktan çıkan sonuçları kabul etmemek için haddinden fazla sebebimiz var” dedi.
"Kamu kaynakları 'evet'e çalıştı"
DİB Koordinasyon Üyesi Hakan Öztürk ise AGİT raporuna değinerek, “İki tarafa eşit şartlar sağlanmadı, seçmen tarafsız bilgi alamadı, STK’lar sürece katılamadı, medya tek taraflı çalıştı” dedi. Öztürk, “Uluslararası insan hakları hukukunun gerekleri ışığında kabul edilemez ve son derece tehlikeli’durum: 190 medya kuruluşu kapatıldı 2.500 gazeteci işsiz kaldı 150’den fazla gazeteci gözaltında” diyerek kamu kaynaklarının “Evet” için kullandığını geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 62,5 artarak 446 milyon TL’ye çıktığını belirtti. Sonuçların tutanakta başka YSK’da başka olduğuna dikkat çeken Öztürk, Oy ve Ötesine göre 290 sandıkta kullanılan toplam 99.680 oyun dağılımlarında uyuşmazlıklar tespit edildiğini söylediklerini belirti. 18 ilde, 1.118 sandıkta, yüzde 90 ve üzerinde “Evet” çıkmış göründüğünü kaydeden Öztürk, “237.121 seçmenin olduğu 791 sandıkta HDP’nin sandık kurulu üyesi yoktu” dedi.