Soma’nın Yırca Mahallesi’nde 6 bin ağaç kesildikten sonra öğrenilen Danıştay 6’ncı Dairesi’nin kararının gerekçesinde, sadece acele kamulaştırma yürütmesinin durdurulmasına değil, zeytinlikte Kolin Şirketler Grubu tarafından santral kurulamayacağına da hükmedildi. Ayrıca torba yasa ile yapılan “İvedi Yargılama” düzenlemesine göre de karara itiraz edilemeyecek. Gerekçeli kararı avukatlarından öğrenen köylüler, büyük sevinç yaşadılar.
Soma’ya bağlı Yırca Mahallesi’nde 6 bin ağaç kesildikten sonra öğrenilen ve günlerdir konuşulan Danıştay’ın yürütmeyi durdurma kararının gerekçesi, köylülerin avukatlarına ulaştı. Acele kamulaştırma kararına yapılan itirazı değerlendiren Danıştay 6’ncı Daire, oybirliği ile aldığı kararda sadece acele kamulaştırmanın yürütmesinin durdurulmasına değil, aynı zamanda Yırca’daki zeytinlik alanda Kolin Şirketler Grubu’nun planladığı santralın kurulamayacağına da hükmetti. Ayrıca 28 Haziran’da Torba Yasa ile yürürlüğü giren ‘İvedi Yargılama’ düzenlemesine göre de karara itiraz edilemeyeceği vurgulandı.
Oybirliğiyle karar verildi
Banu Şen’in Hürriyet’teki haberine göre, kararda şu ifadeler yer aldı:
“Termik enerji santralı kurulacak olan alanın zeytinlik alan olması, bu alanda enerji santralı kurulmasına olanak sağlayan yönetmelik hükümlerinin yürütmesinin durdurulması ve bu sahanın amacı dışında kullanılmasına izin verilmemesine karşın, taşınmazlar için kamu yararı kararı alınması ve acelecilik yolu ile el konulmasına olanak bulunmamasının yanı sıra zeytinlik alanın oluşturduğu bütünlük ve dava dilekçesinde ileri sürülen hususlar dikkate alındığında, davacıların dava açma ehliyetinin bulunduğu, davanın süresinde açıldığı, aksi yönde iddiaların ise yerinde olmadığı görülmüştür. Termik santral yapılması amacı ile planlamaya konu edilemeyen ve bu amaçla kullanılmasına da izin verilmeyen alanda, kamu yararı kararı alınarak acele kamulaştırma yoluna gidilmesine mevzuata göre olanak bulunmadığından, dava konusu Bakanlar Kurulu Kararı’nda hukuka uyarlılık görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle, öngörülen koşullar oluştuğundan dava konusu Bakanlar Kurulu kararı ile acele idari işlemin yürütmesinin durdurulmasına oybirliği ile karar verildi.”
Tepki çekmişti
Karar, Yırca’da büyük sevinçle karşılandı. Hukukçular ise 28 Haziran’da Resmi Gazete’de yayımlanan ‘Türk Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 18 Haziran 2014 kabul tarihli ve 6545 Sayılı Kanun’nun ‘İvedi Yargılama Usulü’ne göre verilmiş ilk karar olduğunu belirtti. Torba Yasa’da yapılan bu değişiklik ilk yapıldığında tepki çekmişti. İvedi Yargılama Usulü’nün ‘üzüm yemek değil bağcıyı dövmek olduğu’ vurgulanmıştı. Söz konusu kanun maddesi ile yeni yargılama modelinin uygulanacağı davalarda dava açma, davaya cevap ve temyiz süreleri kısaltılmış; idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem tesisini idareden talep etme hakkı kaldırılmış; yürütmenin durdurulması talebine ilişkin olarak verilecek kararlara ‘itiraz engeli’ getirildiği eleştirilmişti.
Kendi ayaklarına kurşun
Anayasa Komisyonu Üyesi CHP İzmir Milletvekili Rıza Türmen ise Torba Yasa hazırlanırken ‘İvedi Yargılama’ ile ilgili itirazlarda bulunduklarını belirterek, “İtirazı kaldırma maddesini kendileri koydu. Onlar bu tip davalar uzamasın, itirazlar yapılmasın istiyorlardı. Şimdi ise kendi aleyhlerinde oldu. Bir anlamda kendi ayaklarına kurşun sıktılar” dedi.
6 bin zeytine mal oldu
Köylülerin avukatı Deniz Bayram da kararla ilgili şu yorumu yaptı:
“İvedi yargılama usulüne göre verilmiş ilk karar bizim lehimize çıktı. Aslında ‘İvedi Yargılama Usulü’ hak arama yollarını kapatıyor. Tam tersi olsaydı bizim elimizi kolumuzu bağlayacaktı. Kararın gerekçesinin anlamı: Zeytinliklerde termik santral yapılamaz. Bu karar, son dönemde çeşitli tehditlerle karşı karşıya kalan Anadolu’nun zeytin ağaçlarının, maden, enerji, endüstri vb. yatırımlara karşı korunması anlamına gelir. Yırcalıların mücadelesi, en başından itibaren haklı ve meşru idi. Sesimizi hep duyurmaya çalıştık, tedbir alınmasını talep ettik ancak sesimizin ısrarla duyulmaması ve tedbir alma yükümlülüklerinin yerine getirilememesi 6 bin zeytin ağacına mal oldu.”
Yırcalılardan sevinç gözyaşları
Danıştay’ın ‘Zeytinliğe santral yapılamaz’ kararının ardından sevinç gözyaşları döken Yırcalılar, mutluluklarını gazetecilerle ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcileriyle paylaştı. Zeytin yapraklarından yaptıkları taçlarla objektiflere poz veren köylüler, 10 Kasım’da Atatürk’ü de unutmadı, yakalarına fotoğraflarını taktı.
Şimdi esastan karar verilecek
Manisa Barosu Başkanı Zeynel Balkız, bundan sonraki yargılama süreciyle ilgili, “Önceden itiraz edildiğinde büyük Daire inceliyordu. O bir karar veriyordu. Yeniden yürütme inceleniyordu. Şimdi bu inceleme kalktı. Burada da 6’ncı Daire durdurma kararını verdi. Bakanlar Kurulu’nun eli kolu bağlandı. Arada gitgeller olmadan şimdi esastan karar verilecek. Ayrıca ağaç kesilmesi suç teşkil eder. Maddi kadar manevi tazminat da gerektirir” dedi.
CHP Manisa Milletvekili Özgür Özel ise şunları söyledi:
“AKP bu değişikliği yargı paketinde kendi yapmıştı. Bizler eleştirmiştik. Şimdi zararı onlara oldu. Bakanlar Kurulu kararındaki hukuksuzluğu Danıştay tescillemiş oldu. Artık esas kararın da değişmeyeceğini, esas kararın da bu yönde olacağını düşünüyoruz. Artık Yırca’ya bir termik santral yapılması mümkün olmayacak. Bundan sonra yapılacak şey orayı eski haline getirmek. Yarın köylüler gidip tapularını geri almak için başvuracak. Orada köylülere katkı sağlayacak Yırca markalı ürünlerin satılacağı kooperatif kurulması çalışmaları yapacağız.”
Neden itiraz edilemiyor?
İdare Hukukçusu Avukat Ali Altay, 28 Haziran 2014 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yasal düzenleme ile idari yargılama usullerine, ivedi yargılamada uygulanacak esaslarda yeni uygulamalar getirildiğine dikkat çekti:
“İvedi yargılama usulüne ilişkin verilen yürütmeyi durdurma kararına itiraz yolu kapalıdır. Çünkü ivedi yargılamanın doğası gereği, bu kapsamdaki işlemleri de konunun ivedi olarak sonuçlanması öngörülmüş. Ve itiraz ile bu sürenin uzatılmaması düşünülmüştür. Bunun için 28 Haziran 2014 tarihinde yayınlanan haliyle idari yargılama usullerine ivedi yargılama kurumu yerleştirilmiştir. Yürütmeyi durdurma kararının uygulanması zorunludur.”