“Almanya o kadar zengin bir ülke ki çöpte bile iyi yemekler var” diyor Luis. 27 yaşındaki Kolombiyalı öğrenci Almanya'nın Erlangen kentinde üniversite eğitimine devam ediyor ve diğer öğrencilerle paylaştığı bir evde yaşıyor. O ve dört ev arkadaşı neredeyse sadece süpermarketlerin çöp konteynerlerinde buldukları gıdalarla besleniyorlar. Luis, Kolombiya'da konteynerlerde yemek arama fikrinin aklına gelmeyeceğini söylüyor. “Orada zaten yiyecek iyi bir şey de bulamazsınız” diyen Luis, ona ‘konteynerlerde' yiyecek aramayı Alman ev arkadaşlarının öğrettiğini söylüyor.
Nadja, Luis'in ev arkadaşlarından biri. 25 yaşındaki öğrenci yiyecek kontenyerlerine yapılan ziyaretleri organize ediyor. “Neler neler atılıyor, bu çok büyük bir israf. Eğer bunlardan faydalanmasaydım vicdan azabı çekerdim” diyen Nadja, bulduğu bazı şeylerle övünüyor: “Mesela meyveli yoğurtları sadece paketi parçalandığı ve ürünün son kullanma tarihi paketin diğer tarafında kaldığı için atmışlar. Bu tür durumlarda bu gıdaları satamıyorlar.”
En az 14 gün boyunca gece yarılarına kadar süpermarketlerin çevrelerindeki çöp konteynerlerini karıştırıyorlar. Plastik eldivenler, naylon poşetler ve el fenerleri ile kapağını kaldırdıkları konteynerlerde kilolarca mangallık et, pirinç, sosis, ekmek ve meyve buluyorlar. Bir tıp öğrencisi olan Michale, “Kaz üzümü bulduğumda çok seviniyorum” diyor gülerek. Michael, bu evde yaşamaya başladığından beri hayatında yemediği kadar çok meyve yediğini söylüyor.
Almancada “Containern” adı verilen çöp konteynerlerinden beslenme akımı zamanla güçlü bir harekete dönüştü. Twitterda genç kullanıcılar, #containern, #mülltaucher, #foodwaste gibi hashtaglerle birbirlerini buluyor ve çeşitli tüyoları paylaşıyorlar. Facebookta da bu yönde gruplar kuruldu. Almanya'da her yıl 11 milyon ton gıdanın çöpe atıldığı tahmin ediliyor. Uzmanlar, değeri 20 milyar euroyu aşan gıdanın israf edildiğini belirtiyor.
Sağlık açısından riskleri
Bu israfın en büyük müsebbiblerinden olan büyük gıda zincirleri için bu konu bir hayli tatsız. Bu konuda Almanya'nın en büyük süpermarket zincirlerinden olan Aldi'ye yaptığımız yazılı başvuru yanıtsız kaldı. Lidl'ın basın merkezinden yapılan açıklamada ise “Lidl, temel olarak gıda maddelerinin atılmasını engellemeye çalışmaktadır. Şubelerimizde gıda maddelerinin son kullanma tarihleri düzenli aralıklarla kontrol edilmektedir” ifadeleri kullanıldı. Rewe Grubu'ndan Thomas Bonrath ise Rewe marketlerinde söz konusu konteynerlerin bulunmadığını öne sürdü. Ancak Bonrath bir uyarıda da bulundu: “Çöp konteynerlerinde yiyecek arayanlar, son kullanma tarihi geçmiş ürünlerin tüketilip tüketilmemesi gerektiğini her zaman bilemezler. Bu mesela küf için geçerli bir durum” dedi.
Erlangenli öğrenciler ise bu uyarıları anlamsız buluyor. Çöp konteynerlerinde yiyecek arama maceralarını fotoğraflarla belgeleyen öğrenciler, konteynerden beslenmelerinin israfa karşı mücadelelerinin bir mesajı olduğuna inanıyor. Öğrenciler, gıdaları tüketmeden önce, her şeyi iyice incelediklerini, küflenmiş ürünleri attıklarını, kalanları ise yıkayıp, ayıkladıktan sonra tükettiklerini söylüyor. Ancak hepsi ailelerine bu durumdan bahsetmemiş. Elektroteknik dalında eğitim gören Kerstin, ailesine bu eylemlerinden söz ettiğinde, ‘kızımızın buna ihtiyacı yok ki' gibi bir tepki aldığını belirtiyor. Bunun üzerine 24 yaşındaki öğrenci bu durumu ailesi ile paylaşmaktan vazgeçmiş.
Hukuki durum nasıl?
Ne var ki hukuki olarak da çöp konteynerlerinin açılıp açılamayacağı konusu netliğe kavuşturulmuş değil. Şayet konteynerler kilitliyse, açılması hırsızlık kapsamında değerlendiriliyor. Ancak genel itibariyle konteynerlerden yiyecek alanların hukuki bakımdan büyük bir sorunla karşılaşmayacağı belirtiliyor. Nadja ve bir arkadaşı bir defasında bir süpermarket çalışanına yakalanmışlar, ancak gelen polis tutanak tutma gereği görmemiş.
Kolombiyalı Luis, Almanya'da çöpe atılanları gördüğünde büyük şaşkınlık yaşadığını söylüyor. Bazen çöpte 10-15 kişiyi doyurabilecek kadar et bulduklarını söyleyen öğrenci, ailesine ise bu yaşadıklarını anlatmayı tercih etmediğini belirtiyor.