Brezilya'da yedi yaşında bir kız çocuğunun ölümü, internette giderek yayılan "cesaret videolarıyla" ilgili kaygıları arttırdı.
Kullanıcıların birbirlerine meydan okudukları ve kendi yaptıklarını tekrarlamaya teşvik eden bu videolar özellikle bu zorlukları göze alıp cesaretlerini test etmek isteyen çocuklar arasında yayılıyor.
Adrielly Gonçalves, ani kalp yetmezliğiyle Sao Paulo'da kaldırıldığı hastanede öldü.
Bir yakını, Facebook paylaşımında Adrielly'nin YouTube'ta izlediği bir videodan etkilenip bir deodorantı içine çekerek öldüğünü duyurdu.
Akrabası "Masum bir çocuktu, deodorantı ağzına dayadı. Çocukların internette nelere baktıklarını takip etmeleri için ebeveynleri uyarmalıyız" yazdı.
Çok sayıda YouTube kullanıcısı, deodorantı nefeslerine çekerken kaydedilen görüntüleri paylaşmış ve bu görüntüler binlerce kişiye ulaşmıştı.
Bu deodorant videoları internette dolaşan binlerce 'cesaret videosu'ndan yalnızca biri.
Bazı videolarda kullanıcılar bayılana kadar nefeslerini tutmaya teşvik ediliyor, bazılarında da burun deliklerinden soktukları prezervatifi ağızlarından çıkarmaya çalışıyorlar.
Bazı videolarda da çok miktarda pudra tarçın yemeye çalışanlar veya alkollü içecek tüketenler olabiliyor.
Tüm bu videolar sağlığı tehlikeye atabilecek özellikte ama internette giderek yayılıyor.
Brezilya'da bu tip oyunların tehlikelerine ilişkin gençleri ve ebeveynleri bilinçlendirmek için çalışan DimiCuida adlı sivil toplum kuruluşu nefesle ilgili cesaret oyunlarından Portekizce'de bir haftada 24 bin, İngilizce'de 800 bin video basıldığını söylüyor.
BBC Brezilya Servisine konuşan psikolog Fabiana Vasconselos, "Prezervatif ve tarçın videolarını da sayarsak boğulmaya neden olabilecek videoların sayısı her geçen gün artıyor" diyor.
Cesaret oyunlarına katılımı artırmak için Instagram ve Snapchat ile oyun forumlarında çağrılar yapılıyor. Ama en büyük kaynak hala YouTube.
Bir yıl önce Sao Vicente'de 14 yaşında bir erkek çocuğu, boynuna çarşaf dolanmış halde ölü bulunmuştu.
Polis, çocuğun bu cesaret videolarından birinden etkilenmiş olabileceğini söyledi.
Sao Paulo İtfaiyesi'nden Marcos Palumbo, "Bu yolla çok kaza oluyor. Çocuklar arkadaşları istediği için bu meydan okuma oyunlarına katılıyor. Sonuçlar genellikle çok kötü, ağır yaralanmalar ve ölümler olabiliyor" dedi.
Sao Paulo Tıp Fakültesi Başkanı Anthony Wong, yüksek oranda alkol içerdiği için özellikle deodorant oyununun çok tehlikeli olduğuna dikkat çekti.
Wong, "Alkol seviyesi yüzde 70 ila yüzde 90 arasında değişiyor. Viski veya absentten çok daha yüksek. Nefes gibi içine çekildiğinde alkol yüksek oranda emiliyor bu da boğazda yanma ve ani kalp durmasına neden oluyor" diyor.
Wong, bu gibi durumlarda hemen hastaneye gidilmesi gerektiğini söylüyor. Uzmanlar ayrıca nefes borusunu tıkayabileceği kaygısıyla kişinin hemen kusturulmaması gerektiği uyarısında bulunuyor.
Çocukların nasıl korunacağına ilişkin DimiCuida'dan Vasconcelos "Çocuklar dijital dünyada doğdu ve anneler babalar çocuklarının internette ne yaptığını anlayana kadar çocuk videolara erişmiş oluyor" diyor.
Vasconcelos bazı sosyal medya uygulamaların yaş uyarılarınn da dikkate alınması gerektiğini söylüyor. Örneğin WhatsApp 16 yaşından, Facebook da 13 yaşından düşüklere uygun değil.
Vasconcelos aynı zamanda çocuklara internet dışı ortamlarda gösterilerin dikkatin aynısının internet ortamlarında da gösterilmesi gerektiğini söylüyor:
"'Kiminlesin' diye sorduğunuz gibi internet arkadaşlarının kim olduğunu, bugün hangi videoları izlediğini sorabilir ve o videoları beraber izleyebilirsiniz."
Psikolog Vasconcelos çocuklara tehlikeli videolar izlemeyi yasaklamanın işe yaramadığı görüşünde.
"Videoların içeriğinin herhangi bir ön yargı olmadan tartışılabildiği bir ortam yaratmanız gerekiyor ve bunun çocukların ve ergenlerin henüz geliştiremedikleri eleştirel bakış anlayışlarının bir parçası olması gerekiyor."
"Örneğin, 'Bu videodaki kişi kaç yaşında?' 'Senin yaşlarında bir çocuğa benziyor' 'Neden bunları yapıyor?' ve özellikle 'Bu risk almaya değer mi?' veya bu içeriği paylaşmak iyi bir fikir mi?' gibi sorular sorulabilir."
Uzmanlar ayrıca internette içeriğinden rahatsız olunan videoların bildirilmesi gerektiğini söylüyor.
YouTube şirketi, BBC Brezilya'nın güvenlikle ilgili bir sorusuna yaptığı yazılı açıklamada 'politikaları uyarınca, ciddi zarar veren ve ölüm riski olan yasadışı tehlikeli faaliyetlerin içeriklerinin kısıtlandığını, her kullacının 7/24 şikayet hattının kullanılabileceğini' duyurdu.
YouTube kaç videonun kaldırıldığı sorusunu yanıtsız bıraktı.