Dünyanın en büyük havacılık sektörü olması beklenen Çin, son 10 yıldır Batılı uçak imalatçılarının bu alandaki hakimiyetini kırmaya çalışıyor.
Çin Ticari Uçak Şirketi (Comac) tarafından üretilen uçaklar epey eleştiri alıyor.
Çin yapımı uçakların bu sektörde Boeing ve Airbus'a rakip olması yakın zamanda beklenmiyor.
Ancak uzmanlar, ileri teknoloji üretime geçmeyi hedefleyen devlet destekli Comac'ın zamanla bu alanda rakiplerini zorlar hale gelebileceğini söylüyor.
Comac'ın ürettiği uçaklar
Bugüne dek ARJ21 ve C919 model uçakları üreten şirket şu sıralar Rusya ile üçüncü model üzerinde çalışıyor.
Ancak sektör uzmanları sadece 90 yolcu kapasiteli ARJ21 modellerin kullanımda olduğunu, gürültü ve başka sorunlar nedeniyle Çin'de sadece belli bölgelerde kullanıldığını söylüyor.
168 koltuk kapasiteli C919 modeli için daha büyük planlar var. Bu ilk büyük yolcu uçağı Boeing 737 Max ve Airbus'ın A320neo model uçağı ile rekabet edecek şekilde tasarlanmış.
Test uçuşları Aralık'ta tamamlanan uçağın 2021'de uçuş programlarına eklenmesi bekleniyor.
Çoğu Çin hava yollarından olmak üzere iç hatlar uçuşları için 1000 uçak siparişinin verildiği sanılıyor.
Comac'ın Rusya ile ortak geliştirdiği CR929 model ise 280 yolcu kapasitesi ile çok daha büyük.
Comac uçakları nerelere uçabilir?
Şimdilik sadece Çin havacılık denetleme kurulu bu uçaklara uçma lisansı verdi. Çin'in lisansını tanıyan bazı Asya, Afrika ve Güney Amerika kökenli havayolu şirketleri de bu uçakları kullanabilir.
Ancak sektörde daha geniş alanlara açılabilmek için ABD ve Avrupa havacılık kurumlarının yeşil ışık yakması gerekiyor. Bunların olması ihtimali ise kesin değil.
ABD ve Avrupa olmadan da ayakta kalabilir mi?
Bu kapılar açılmasa bile Comac'ın girebileceği mevcut pazar kapasitesi oldukça büyük. 2020 ortalarında, trafik kapasitesi bakımından Çin havacılık sektörünün ABD'yi aşarak dünya devi olması bekleniyor.
Çin, Batı menşeli uçakların en büyük alıcılarından biri. Ancak Boeing'in karşı karşıya olduğu sorunlar nedeniyle Çin'de ulusal alternatiflere ilgi artabilir.
Comac, Kuşak ve Yol Projesi ile uyumlu
Şirket, Afrika ve Asya'da gelişmekte olan piyasalara girmeyi hedefliyor. Çin yapımı uçaklar rakiplerine kıyasla çok daha ucuz. Örneğin 50 milyon dolar fiyatı ile C919'un maliyeti, Airbus A320neo model uçakların fiyatının yarısı kadar.
Bu pazarları ele geçirmesi Pekin'in dış politika hedefleri ile de uyumlu.
Çin, Kuşak ve Yol Projesi kapsamında birçok ülkede 1 trilyon dolarlık altyapı yatırımları yapıyor.
Havacılık danışmanlık şirketi Endau Analytics'in kurucusu Shukor Yusof, Çin'in uçak imalatı işine de bu proje nedeniyle ağırlık vermeye başladığını söylüyor.
Yusof'a göre, bazı Afrika ülkeleri Çin'den aldıkları kredilerle ARJ21 model uçaklara uygun hava limanları inşa ediyor. Yoksul ülkelerde altyapı yatırımları için kredi verilerek Comac'ın müşteri potansiyeli de genişletilmiş oluyor.
Yusof, "Airbus ve Boeing'in ilgi göstermediği Afrika ve Asya gibi pazarlara Çin'in girip kendisine alan açma kabiliyetini görmezden gelemeyiz" diyor.