Günümüzde bir ülkenin uçak gemisine sahip olması, o ülkenin büyüklüğünü, prestijini ve askerî gücünü ortaya koyuyor. Ancak uçak gemisi inşa etmek çok zor ve son derece pahalı olduğundan Çin, 2012 yılına kadar bu rüyasını gerçekleştirememişti.
Nihayet 25 Eylül 2012 yılında Çin’in de “Liaoning” adında, 300 metre uzunluğunda, saatte 50 kilometreden fazla hız yapan, bin 500 kişilik mürettebatı bulunan ve Ukrayna'da üretilmiş bir uçak gemisi oldu. Çin deniz kuvvetlerinin bu uçak gemisi hedefine ulaşmak için akla gelmedik yollar denemiş olduğu Hongkong'da yayımlanan bir gazetede tüm açıklığı ile gözler önüne serildi.
Maceralı satın alınma öyküsü
Hongkong “South China Morning Post” adlı gazetenin kendisiyle söyleşi yaptığı işadamı Şu Zengping, bu uçak gemisinin satın alınma öyküsünü tüm detayları ile anlatıyor.
Çinli işadamı Şu, Ukrayna'nın kendi uçak gemisini askerî amaçlı kullandırmak istemediği için aklına bir şans oyunları işletmesi geldiğini anlatıyor. İşletmeyi kuran Şu, gemiyi satın almak üzere Ukrayna’ya gidiyor ve uçak gemisini bir yüzer kumarhaneye çevirmek istediğini söylüyor. Ukraynalı tersane yetkililerini ikna etmek için de Şu, bavulundaki dolar banknotlarını gösteriyor, ayrıca 50 şişe Çin içkisini de yanında getiriyor. Üç gün süren ve içkinin imbiğinden geçmiş görüşmeler sonunda nihayet anlaşma sağlanıyor. 20 milyon Amerikan Doları karşılığında “Varyag” adlı Ukrayna uçak gemisi sahip değiştiriyor ve Çin’e geçiyor. İşadamı Şu, gemiye ait 40 ton ağırlığındaki mühendislik planlarını da hemen Çin’e postalıyor.
Türkiye, geçişe izin vermemişti
Uçak gemisi alınmıştı alınmasa ama geminin Ukrayna’dan Karadeniz’e, oradan da İstanbul’a geçerek, boğazlar üzerinden açık denize çıkmasında sorun çıkmıştı. O yıllarda İstanbul’da yaşayanlar bilir; “Varyag” uçak gemisi Karadeniz’in boğaza girişinde uzunca bir süre park etmek zorunda kalmış, Türkiye, geminin boğazlardan geçmesine önceleri izin vermemişti. Daha sonra 2000 yılında o dönemki Çin Devlet Başkanı Jiang Zemin’in resmi ziyareti sırasında buzlar erimiş, sorun giderilmişti. “Varyag” nihayet 2001 yılında Çin’e doğru yola çıkarılmıştı.
Bölgesel güç olmanın ispatı
Merkezi Berlin’de olan Bilim ve Politika Vakfı’ndan Michael Paul, eski Sovyet modeli ve Ukrayna’da üretilmiş olan bu uçak gemisinin satın alınmasının Çin açısından çok önemli olduğunu, çünkü Çin’e kendi üretimine geçmesi için zaman kazandırdığını belirtiyor. Çin yapımı ilk uçak gemisinin 2020 yılına kadar tamamlanması planlanıyor. Uluslararası güvenlik politikaları uzmanı Michael Paul, Çin’in ilk aşamada dört uçak gemisinden oluşacak bir filo oluşturacak olmasının sadece bölgesel değil, Hint ve Pasifik Okyanusu’na kadar uzanacak bir gücü yansıtacağını belirtiyor. Paul şunları da sözlerine ekliyor: “ABD, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana Batı Pasifik’te geleneksel olarak hamilik görevi yapan, egemen güç konumunda. Ondan dolayı da bu bölgedeki her tür silahlanma ABD’ye meydan okuma anlamına gelir. Çin’in deniz aşırı bölgelerde operasyon serbestisine kavuşmak istemesi, otomatikman ABD ile rekabete girmesi demektir. Öte yandan Çin’in Vietnam, Filipinler, Endonezya ve Japonya ile bu bölgelerdeki denizlerde farklı konularda görüş ayrılığına düşmesi olası olduğu için de askerî açıdan güçlenmesi ona yarar getirecektir.”
İlk Çin uçak gemisi: Lianoning
Ancak şu an Çin’in elindeki “Lianoning” adlı tek uçak gemisinin henüz savaşma kabiliyetinin olmadığı da belirtiliyor. Merkezi Stokholm’deki Güvenlik ve Kalkınma Politikaları Enstitüsü’nden Berndt Berger konuya açıklık getiriyor “Herkesin üzerinde birleştiği nokta şu: Liaoning, savaşta kullanılabilecek bir uçak gemisi özelliği taşımıyor. Bunu daha çok egzersiz yapma, eğitim görme ve teknoloji geliştirme projesi olarak algılamak gerekir.”