Çin borsalarındaki sert düşüş ve borsaların ikinci gününde de kapatılması piyasaları çalkaladı. Dolar/TL Çin yuanındaki değer kaybının hızlanması ardından EM'lere paralel yükselerek bu sabah 3.02'yi aştı. Çin borsası ise yüzde 7'lik düşüşün sonrasında üst üste ikinci gününde de kapatıldı. Brent petrol yüzde 4 değer kaybetti. Borsa İstanbul'un da güne düşüşle başlaması bekleniyor.
Çin'in yuanın değerini sert bir şekilde aşağı çekmeye devam etmesi ardından gelişmekte olan ülke para birimlerindeki değer kaybına paralel dolar/TL bu sabah 3.02 seviyesini aştı.
Dolar bugün en yüksek 3,0270 seviyesine kadar yükseldi.
Tarihi zirve ne?
Dolar/TL 24 Eylül'de tarihi zirve olan 3.0750 seviyesini görmüştü.
Çin'in yuandaki değer kaybını bugün hızlandırarak bölge para birimlerinde büyük dalgalanmalara yol açarak Çin borsalarında düşüşlere neden olurken, yatırımcılar arasında Asya devinin rakipleriyle bir ticaret savaşına hazırlandığı endişeleri oluşuyor.
Çin yuanındaki zayıflama ve artan jeopolitik risklerin global risk iştahını olumsuz etkilemesinin yanı sıra TCMB'nin gerekli para politikası adımlarını atmaktan kaçınacağı endişeleri TL'nin son dönemde dolar karşısındaki kayıplarını artırmasına neden olurken, dolar/TL üç ayın zirve seviyelerine yükseldi.
Çin bizim için ne anlama geliyor?
Hürriyet'te yer alan habere göre; TEB Yatırım Stratejisti Işık Ökte, Çin'deki gelişmelerin bizim için ne anlama geldiğini değerlendirdi:
"Peki, Çin’deki bu gelişmeler bizim için ne demek? İlk önce, yuanın hızlı değer kaybediyor olması Çin’de şirketlerin döviz borçluluk oranı sorgulamasını tekrar başlattı. Bu borçluluk oranı tarihi yüksek seviyede. Sonra, Çin’in sürdürülebilir büyüme eğrisinin aslında yüzde 6.5 değil, daha düşük bir oranda gerçekleşiyor olma ihtimalini piyasa fiyatlamasına soktu. Bu da, tüm gelişmekte olan ülke (GOÜ) varlıklarından sermaye kaçışını tetikleyen bir gelişme. Çin büyüme eğrisinin, 2016 Komünist Parti yetkililerince açıklanan oran yüzde 6.5 değil, örneğin yüzde 5-6 arasına kayıyor olması, Fed’in birinci parasal genişleme programını açıkladığı 2009 yılından 2014 yılına devam eden 6 senelik pozitif GOÜ sermaye akışını, küresel resesyon/deflasyon fiyatlamasıyla tersine döndürebilir. Zaten, 2015’te EPFR verilerine göre, gelişmekte olan ülke hisse senedi fonlarından 290 milyar dolar sermaye çıkışı oldu. BIST’ten 2.5 milyar dolarlık yabancı sermaye çıkışı gerçekleşti. Yani, yukarıda anlattığımız gelişmeler, Çin’in Ağustos 2015 yuan devalüasyonundan beri, hatta daha öncesinden de, fiyatlanmaya başlamış gelişmelerdir. Yani, sisteme şok etkisi yapabilecek ancak yeni fiyatlanmaya başlamış piyasa gerçekleri değil. Peki GOÜ’den kaçan para nereye gidiyor? ABD tahvilleri 2 gündür alıcılı. 10 yıllıklara gelen hacimli alımlarla, ABD tahvil faizi 2.5 günde yüzde 2.26’dan yüzde 2.13’e geriledi. Fed faiz artırım sürecinde, ABD doları ve ABD tahvillerinin ‘güvenli liman’ statüsünde devam ettikleri net."
Brent ham petrol fiyatları Çin piyasasındaki çalkantılarla yüzde 4'ten fazla düşerek Nisan 2004'ten bu yana en düşük olan 33 doların altına geriledi.
Çin'de borsalar yine kapatıldı
Çin piyasalarında yerel saatle 09.30’da başlayan hisse senedi alım-satımları, yoğun satışların gelmesiyle önce askıya alındı. Açılış ile birlikte başlayan yoğun satışların sürmesiyle ikinci günde de borsalar kapatıldı.
Çin borsaları böylece bugün yalnızca yarım saat açık kaldı ve bu sürenin 15 dakikasında işlem yapılabildi. Gösterge endeks Şanghay Bileşik, yarım saatlik seans sonrası günü yüzde 7.32 düşüşle 3115,89 puandan kapadı, Shenzhen Bileşik Endeksi de yüzde 8.35 değer kaybetti ve 10745.45 puandan kapandı. Çin hükümeti, endekslerde özellikle geçen yaz yaşanan büyük düşüşlerin ardından yeni yılın ilk işlem günü olan 4 Ocak’ta dış piyasalarda circuit-breaker olarak bilinen bir tür işlem kesici mekanizmayı devreye sokmuştu.
Nasıl kapatılıyor?
Söz konusu mekanizma çerçevesinde, Şanghay ve Shenzhen borsalarındaki büyük şirketlerin oluşturduğu CSI300 Endeksi’nde yüzde 5’lik düşüş halinde işlemler 15 dakika askıya alınıyor; düşüşün yüzde 7’yi bulması halinde ise borsalar gün boyu kapatılıyor.
Bazı Çinli yatırımcılar, bilhassa Amerikan piyasalarında panik satışlarını engellemek için kullanılan mekanizmanın Çin'de tersine etki yarattığını ve borsanın kapatılacağı korkusuyla satışları ağırlaştırdığına inanıyor.