Uzun zamandır söylemek istediğiniz bir şeyi söyleyip kurtulmak tarif edilemez bir duygu.
Ama bazen sır paylaşmak zor olabilir.
Korku, utanma ve yaftalanma endişesi duygularımızı açmamıza ya da başkalarının bilgilerini paylaşmamıza engel olabilir.
Ama Columbia Üniversitesi'ndeki araştırmacılara göre sır tutmak "tükenmişlik, sosyal tecritle ve sağlığınızın zayıflaması hissine yol açarak" insana zarar verebilir.
O zaman kendimizi ya da başkalarını incitmeden içimizi nasıl dökeceğiz?
Yanıt sosyal medyada ve son dönemde yaygınlaşmaya başlayan "itiraf sayfalarında".
'Güvenli bir alan'
İnsanlar yıllardır inanç liderlerine, radyo programlarına ya da gazetelerin dert paylaşma köşelerine kimliklerini açıklamadan sırlarını açabiliyorlar.
1980'de bir sanatçı New Yorkluların, kendilerini tehlikeye atmadan itirafta bulunabildikleri bir Özür Hattı açtı. 15 yıl boyunca insanlar telesekretere itiraflarda bulundu. Şimdi bu itiraflar bir podcast'ta yayınlanıyor. Podcast'ın popülerliği insanların başkalarının itiraflarına ilgi duyduğunu gösteriyor.
Günümüzde insanların kimliklerini gizli tutarak itiraflarda bulunabildikleri internet sayfaları var. Önce forumlar ve sohbet odaları çıktı, ardından belli konulara odaklanılan cep telefonu uygulamaları geliştirildi. Ama son dönemde bunun yerini moderatörlü sosyal medya hesapları almaya başladı.
Pakistanlı psikolog Zahra Kamal Alam, "İnsanlar, internette destek gruplarıyla bağlantı kurabilirlerse kimliklerini gizli tutarak istediklerini paylaşabilir, başkalarının benzer deneyimlerinden dersler çıkarabilir. Bu özellikle tabu kabul edilen; cinsellik, şiddet ve cinsel taciz gibi konularda olursa son derece yararlı olabilir" diyor.
Psikolojik destek alma ve terapide konuşmanın iyileşme sürecinin bir parçası olduğunu belirten Alam, insanların sırlarını paylaşmak için internete yönelmelerinin sürpriz olmadığını söylüyor.
Twitter'daki popüler Fesshole adlı itiraf sayfasının yaratıcısı Rob Manuel ise "İnternetin ilk günlerinde beyninizi boşaltabileceğiniz ve fiilen hiç bir sonuca katlanmak zorunda kalmayacağınız forumlar vardı. Bu yorumları aileniz ya da patronunuz okumuyordu. Sadece zihninizi boşaltıyordunuz. Ama zaman ilerledi ve artık yanlış bir şey söylerseniz dünyanız yıkılabilir" diyor:
"Sosyal medya bir kumar makinesi gibi. Kolu çekince binlerce gereksiz beğeni kazanabilirsiniz. Ama kaybederseniz işinizden olabilirsiniz."
Fesshole, iki-buçuk yıl önce açıldı ve 325 binden fazla takipçisi var. Her gün Rob Manuel'e yüzlerce itiraf gönderiliyor. Manuel, her gün bunlardan 16'sını seçip yayımlıyor.
Manuel "Benim bir tür editör gibi bir işlevim var. Doğru olmadığı açık olan ya da rıza gösterilmeyen bir şey paylaşmıyorum. Bazıları ise korkunç şeyler. Bunları yayımlayarak bu tür şeyleri teşvik etmek istemem" diyor.
Fesshole'a gönderilen bir itirafta bir öğretmen, yüz maskesinin ardından öğrencilerine küfrettiğini söylüyor.
Bir başka kişi ise itirafında "Geçen yıl üvey babam öldü. Annem çok üzülmüştü. Babamın eşyalarını karıştırdım ve şifrelerini buldum. Farklı çöpçatan sitelerinde başka kadınlarla ilişkileri olduğunu öğrendim. Anneme bunu söylemedim. Çünkü çok üzülecekti" diyor.
Rob Manuel, sayfasında daha çok komik itiraflar yayımlamak istediğini fakat duygusal paylaşımlara da yer verdiğini söylüyor.
Instagram'da "The Secret Keepers"(Sır tutanlar) gibi diğer sayfalarsa daha çok ağır kişisel itiraflara odaklanıyor.
The Secret Keepers ekibinden Olivia Petter, "Nüanssların kaybolduğu bir dünyada ailenizle ve arkadaşlarınızla ağır kişisel meseleleri konuşmanız kolay olmayabilir" diyor:
"Kendinizi açık etmek istemeyebileceğiniz bir hassasiyetiniz varsa, bunu internette yapmanız daha güvenli olabilir ve yargılanmaya daha az açık olursunuz. İnsanların terapistleri olmasının nedeni de bu - Dostlarınıza asla söyleyemeyeceğiniz şeyleri onlara söylersiniz."
The Secret Keepers, paylaştığı itiraflarla ilgili destek forumu ve tartışma platformu sunuyor.
Örneğin paylaşılan itiraflar arasında bir kadın anne olduğu için pişmanlık duyduğunu söylüyor. Başka bir kişi partnerini sevdiğini ama cinsel yaşamlarının çok kötü olduğunu anlatıyor.
Sayfanın takipçileri arasında terapist ve psikologlar da var ve itirafçıları cesaretlendirici tavsiyeler veriyorlar.
Olivia Petter şunları söylüyor:
"Kendilerini tecrit edilmiş hissedenler ve bu meselelerin çoğunu paylaşmak utananlar sırlarını açarak daha az yalnız ve kopuk hissedebilir. Sayfa gerçekten insanlarla bir bağ kuruyor. Sayfamızın insanlara yardımcı olması harika. Umarız The Secret Keepers, insanların hislerinin meşru olduğunu göstererek yaftalanmaya karşı mücadeleye katkıda bulunabilir."
Siber zorbalık
Bununla birlikte, itiraf platformlarının çirkin bir yüzü de var. Özellikle de denetimin olmadığı durumlarda.
Kimliğin gizli kalması dürüst tartışmaları özendiriyor ama aynı zamanda, düşüncesiz ve acımasız yorum yazanların arkasına saklanabilecekleri bir bariyer oluşturuyor.
Sarahah 2018'de siber zorbalığa aracı olmakla suçlanarak Google ve Apple'ın uygulama mağazalarından kaldırıldı.
Arapça "dürüstlük" anlamına gelen Sarahah uygulaması, çalışanlarından zesamimi geri bildirim almak isteyen işverenler için geliştirilmişti. Ancak platform siber zorbalık için bir araç haline geldi.
Benzer şekilde Whisper, Secret ve Ask.fm gibi uygulamalar, geliştiricilerinin, amaç dışı kullanım ve suistimali engelleyememesi nedeniyle zaman içinde kaldırıldı. "The online forums can also be exploited by people with other vested motives and may endanger the safety of some vulnerable groups," says Zehra.
Zahra Kamal Alam, "Çevrimiçi forumlar, başka amaçları olan insanlar tarafından suistimal edilebilir ve tehlikeye açık insanların güvenliğini tehlikeye atabilir. Bu tür platformlar regüle edilmezse, belli bir yapıdan ve denetimden yoksunsa ve bu işte uzmanlığı olmayan kişiler tarafından idare edilirse yarardan daha çok zarar getirebilir" diyor:
"İnsanlar sonunda yanlış mesajlar alarak, bunlarla baş edemez hale gelebilirler. Doğru-yanlış bilgi ve tavsiyeler nedeniyle, ruh sağlığıyla ilgili zorlukları nasıl aşacakları konusunda kafaları da karışabilir.
Fakat itiraf sayfaları evrilmeye devam eden küresel bir olgu haline geldi.
Dünyanın bir çok yerinde üniversitelerin Facebook'ta itiraf sayfaları var.
Hong Kong'da Sticky_Rice_Love ve Couple.Murmur gibi Instagram hesaplarında kullanıcılara, itirafları yanıtlanarak cinsel yaşam ve ilişki konularında tavsiyeler veriliyor.
Pakistan'da "gham hour" (hüzün saati) diye bir trend var. Twitter kullanıcıları gece yarısından sonra samimi duygularını paylaşıyor. Kimlikleri her zaman gizli tutmayan kullanıcılar, itiraflarını paylaştıkları bir internet topluluğuna dönüşmüş durumda.
Güney Kore'de ise "Bambu ormanları" diye bilinen internet siteleri var. Bir Güney Kore masalına göre adamın birinin kralla ilgili bir sırrı varmış. Sırrını kimseyle paylaşamayınca gidip ormana haykırmış. O andan sonra ne zaman rüzgar esse, ormanın sırrı tekrarladığına inanılıyormuş.
Her şeyi itiraf etmenin faydaları
Birçok kişi için internette kimliğin gizli tutarak sırlarını paylaşması bir tür terapi.
Dünya Sağlık Örgütü'ne bağlı Ruh Sağlığı Eşitsizlik Eylem Programı'nın tahminlerine göre düşük gelirli ülkelerde ruh sağlığı sorunları yaşayan insanların yüzde 75'inin ruh sağlığı uzmanlarına erişimi yok.
Zahra Kamal Alam, "Bu tedavi eşitsizliğinin çok büyük olduğunu gösteriyor" diyor:
"Eğitimli profesyonellerin olmaması, önleyici faaliyetlere odaklanılmaması; kırsal kesime ve yoksul insanlara sınırlı ölçüde hizmet götürülmesi ve ruh sağlığıyla ilgili tabular bu eşitsizliğe katkıda bulunan faktörlerden bazıları. "
Alam ruh sağlığı hizmeti alanların sayısında artış olmasına karşın bunun kentler ve zengin insanlarla sınırlı olduğuna dikkat çekiyor.
Kendi psikoljik destek verme deneyimi profesyonel ortamlar da olsa da, çevrim içi itiraf sayfalarında sırları paylaşmak için güvenli bir alan olmasının önemli olduğunu söylüyor.
"Sorunlardan bahsetmek bazen tedavi edici olabilir ama aynı zamanda insanların olumsuz duyguları geri getirmesini de tetikleyebilir" diyor.
Fransa'da "Balance Ta Peur - Korkunu ifşa et" adlı Instagram hesabını yöneten psikoterapist Angelo Foey daha da ileri gidiyor.
Hem itiraf edenlerin hem de bu paylaşımları okuyanlar için faydalı olacağını belirtiyor.
"Başka insanların itiraflarını okumak bir roman okumak gibi. Kendimizi yansıtıyoruz, kendimizi tanımlıyoruz, diğerlerinin hikayeleri kendi psişik ve duygusal süreçlerimizi faaliyete geçiriyor"
Foey, katkıcılarının en derin korkularını daha az yalnız hissetmeleri umuduyla 70 bin takipçisiyle isimsiz paylaşıyor
"Doyumsuz bir merakı besliyor. Tüm insanlarda olan röntgenciliği. Bir hayatta kalma içgüdüsü olarak diğerlerine neler olup bittiğini merak ederiz. İyi tarafta mı yoksa kötü tarafta mı olduğumuzu bilmek için"
"Bence isimsiz kalmak korunma illüzyonu veriyor. Hem başkalarının yargılamasından hem de sevdiklerimizin en mahrem dünyalarımızı keşfetmesinden."