Mahfi Eğilmez
Büyüme Beklenenin Üzerinde Gelebilir
TÜİK, Haziran ayı sanayi üretim endeksindeki değişimleri açıkladı. Toplam sanayi endeksi Mayıs’ta 134,7 idi Haziran’da 132,1 oldu. Yani önceki aya göre Haziran ayında sanayi üretiminde 2,6 puanlık düşüş oldu. Aylık olarak bakıldığında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2,7’lik artış olmasına karşılık geçen aya göre yüzde 1,9 oranında düşüş olduğu ortaya çıktı.
Türkiye’de GSYH’nın aşağı yukarı yüzde 30’u sanayi üretimi (inşaat dahil), yüzde 10’u tarım üretimi, 60’ı da hizmet üretimidir. Ötekiler ilk söylenişte anlaşılmakla birlikte hizmet üretimi denince çoğu insanın kafasında tam bir resim belirlenmez. Hizmet üretimi dediğimizde mali sektör (bankacılık, sigortacılık vb), devlet hizmetleri, ulaştırma, turizm vb gibi hizmetler anlaşılır.
Sektörlerin GSYH içindeki bu ağırlıklarına bakınca ilk anda ekonomide yüksek bir büyüme olabilmesi için en çok hizmetler kesiminde büyüme olması gerekirmiş gibi gelir. Oysa gerçek öyle değildir. Çünkü bazı sektörler ötekilere bağlı olarak büyür. Örneğin sanayi, inşaat ve tarım sektörleri büyürse o zaman hizmetler kesimi de büyür. Eğer o sektörlerde büyüme ve dolayısıyla artan bir talep yoksa bankaların kredi arzını büyütmesi ya da ulaştırma için yeni araçlar alınarak hizmete konulması bir anlam taşımaz.
Bu çerçeveden bakınca bizim ekonomimizde en önemli sektör olarak sanayi sektörü ön plana çıkıyor. Çünkü sanayi sektörü hizmet sektörünün adeta tetikleyicisidir.
Sanayi Üretim Endeksi, sanayi sektöründe yer alan kuruluşların üretimlerindeki değişimi gösteren bir endekstir. TÜİK tarafından 2005 yılı üretimi 100 olarak alınmak suretiyle, her ay 4850 işyerinden Aylık Sanayi Üretim Anketiyle derlenen verilere dayanılarak hesaplanmaktadır. Her ay bu endeksteki değişimlere göre sanayi üretimindeki artış ve gerilemeler ölçülmektedir. Türkiye’de sanayi sektöründeki kuruluşlar üç alt sektörde sınıflandırılmış bulunuyor. Bu alt sektörler ve toplam üretim endeksi içindeki ağırlıkları şöyledir: (1) İmalat sanayi sektörü (yüzde 85,85), (2) Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretim ve dağıtımı alt sektörü (yüzde 10,55), (3) Madencilik ve taşocakçılığı sektörü (yüzde 3,60.) Endekste bu üç kategoride yer alan toplam 1382 madde kapsanıyor.
2012 yılının ilk çeyreğinde sanayi üretimi endeksi değişimi yüzde 2,8 idi. İlk çeyrek büyümesi yüzde 3,2 geldi. İkinci çeyreğe ilişkin sanayi üretim endeksi değişim oranı yüzde 3,5. Bu durumda ikinci çeyrekte büyüme yüzde 4 ile 5,5 arasında bir yerde gelecek demektir.
Aşağıdaki grafik sanayi üretimi (SÜ) ile büyüme (B) arasındaki ilişkiyi ortaya koyuyor (ölçümler çeyrek bazında yapılmıştır.)
Grafik bize sanayi üretimiyle büyüme arasındaki aynı yönlü ilişkiyi (korelasyon) ve bu ilişkinin son dönemde iyiden iyiye yakınlaşmış olduğunu gösteriyor.
2012 yılının ilk çeyreğinde sanayi üretimi yüzde 2,8, büyüme 3,2 çıktı. Büyümenin sanayi üretiminin üzerinde çıkmasının nedeni tarım ve hizmetler kesiminin katkısıydı. İkinci çeyrek sanayi üretimi artışı yüzde 3,5. İkinci çeyrekte, başta kredi genişlemesi gibi öteki göstergelerin katkılarını da dikkate aldığımızda büyümenin yüzde 4 dolayında çıkması beklenebilir.
Bu yazı Mahfi Eğilmez'in www.mahfiegilmez.com blogundan alınmıştır.