2014 tarihinde Bozcaada 'nın Beylik Koyu 'nda karaya oturan ‘Mercy Cod (NIL-K)’ isimli kuru yük gemisi tüm uyarılara rağmen denizin içinde söküldü. "Asbest yok" raporu olduğu söylenen ve törenle sökülen geminin geride kalan parçalarında yapılan incelemelerde asbest tespit edildi.
1978 yapımı geminin büyük olasılıkla asbestiçerdiğini ileri süren Bozcaada Forum üyeleri geminin asbest ölçümü yapılmadan ve gerekli önlemler alınmadan sökümüne karşı çıkmışlardı. Forum üyelerinin ilgili yerlere verdikleri gemi sökümünün durdurulmasına dönük dilekçeler bir işe yaramazken, gemi kısa sürede sökülmüştü.
Geminin sökülmüş olmasına rağmen asbestin çevreye yayılıp yayılmadığı tartışmalarının sürmesi üzerine Bozcaada Belediyesi ve asbest Söküm Uzmanları Derneği asbest konusunda Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığına akredite olan üç firmayı davet ederek bölgenin denizinde, karada ve havada asbest ölçümleri yaptırdı. 21 Temmuz tarihinde yapılan ölçümlere Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Bilimleri Bölümü emekli öğretim üyesi Yard. Doç. Dr. Enver Yaser Küçükgül ve asbestle ilgili uluslararası bir STK olan asbest Hastalığa Bilinçlendirme Organizasyonu (ADAO) temsilcisi Sinem Kankotan gözlemci olarak katıldılar.
Evrensel'den Özer Akdemir'in haberine göre numuneleri alan firmalardan Vonka asbestLaboratuvarı ölçüm sonuçları ile ilgili verilerin bir kısmını geçtiğimiz Cuma günü Bozcaada Belediyesi ve asbest Söküm Uzmanları Derneği (ASUD) ile paylaştı. Ölçüm sonuçları ile ilgili görüştüğümüz ASUD Başkanı Cafer Fidan gemiden kalan parçalar üzerinde yapılan ölçümlerde dört numunede asbest tespit edildiğini açıkladı. Geminin sökülüp götürüldükten sonra alanda ölçüm çalışmaları yapılabildiğini aktaran Fidan, "Geminin yalıtım malzemelerinde falan bir şey yoktu. İnşaat ve gemi atığı olarak düşündüğümüz şeylerden örnek aldık. Bu aldığımız numunelerden 4 ünde asbest tespit ettik. Zemin karosu olan marleylerde asbest çıktı. Diğer numunelerde tespit edilemedi, marleyin yapısı gereği bağlayıcı bir özelliği olduğu için çıktı diye düşünüyoruz" dedi.
'Asbest yok' raporu kayıp
Asbest envanterinin gemi orada iken yapılması gerektiğini ifade eden Fidan, "Gemi sökülmeden önce " asbest yoktur" diye bir raporun verildiği belirtiliyor ama o rapor da yok elimizde. Ne şekilde yapıldığı, nereden numune alındığı ile ilgili kimse bize rapor sunamadı" dedi. Ortada bir asbest maruziyeti olduğunu belirten Fidan, asbest saçılımının özellikle söküm çalışmaları sırasında olabileceğini dile getirdi.
Fidan, "Şimdi bir iki gün içerisinde oranın temizlenmesi, o parçaların oradan alınması büyük oranda temizler. Ortada halkı paniğe sevk edecek, karantinayı gerektirecek bir durum yok" dedi. Ancak Fidan havada yapılan ölçümlerde asbest tespit edilememesine rağmen sulardaki ölçümlerle ilgili asbest laboratuvarının kendilerine şu ana kadar herhangi bir sonuç bildirmediğini de ifade etti. Fidan, sulardaki asbest sonuçları ile ilgili, "bugün yarın bildirirler sanırım" dedi.
Karantina gerekebilir
Dokuz Eylül Üniversitesi Çevre Bilimleri Bölümü emekli öğretim üyesi Yard. Doç. Dr. Enver Yaser, koyun ve arkasındaki karasal kısmın koruma altına alınması gerektiğini söyledi. Küçükgül, " Bozcaada Kaymakamı tarafından şenliklerle sökümü yapılan gemi meselesi dünyada rastlanmamış bir şey. Aynı zamanda çevre sorunlarına nasıl baktığımızı da gösteriyor" dedi.
Asbest ölçümlerini yapan Vonka Şirketi temsilcisi Kenan Yıldız ise ölçüm sonuçları ile ilgili bilgiyi prosedür gereği bakanlığa vermek durumunda olduklarını söyledi. Yıldız, aynı olayın Ankara Havagazı fabrikasında yaşandığını, bir firmanın raporunda asbestçıkmasına rağmen bakanlığa bilgi vermeden açıklama yaptığı için yargıda kaybettiğini ifade etti.
Bozcaada Belediyesi ve asbest Söküm Uzmanları Derneğinin kendilerini davet etmesine rağmen hiçbir ücret almadıklarını belirten Yıldız, "Biz oraya kamuoyu yararına diye, kendi olanaklarımızla gittik, tüm harcamaları kendi cebimizden yaptık" dedi.
Esas asbetli parçalar ortada yok
Kenan Yıldız, sulardaki asbest ölçümlerini başka bir laboratuarın yaptığını belirterek; "Bakanlığa sorup, bakanlığa göre bir açıklama yapmış değiliz. Orada asbest tespit etmemiz bile önemli bizce. Önemli olan o gemide asbest olduğu gerçeği. Burada asıl dikkat edilmesi gereken konu şu; birincisi o gemide asbest envanteri denilen bir rapor, böyle bir çalışma yapılmamış demektir. Gemide esas asbest boru izolasyonlarında, kaplamalarda olur. Esas büyük tehlike buradaydı. Sahilde bulmuş olduğumuz parçalar çok büyük tehlike arz etmiyor halk için. Gemi sökülürken onlar ne oldu? Sadece insanlar değil o bölgede yaşayan tüm canlılara tehlikeliydi. Ekosistem tehlikedeydi. Biz orada samanlıkta iğne aradık. Kumların içindeki parçalardan bulduk ve o parçalarda asbesttespit ettik. Önemli olan şu andan sonra böyle bir şeye izin vermemek".