Boris Johnson'un bugün Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker'e Brexit konusunda bir anlaşma sağlamayı istediğini ancak Brexit için belirlenen 31 Ekim tarihini ertelemeye niyetli olmadığını söyleyeceği açıklanınca, İngiltere'de tartışmalar yeniden hararetlendi.
Siyasi yorumcular Boris Johnson'un bu sözlerinin, Parlamento tarafından onaylanan yasayı tanımayacağı anlamına mı geldiğini sormaya başladılar.
İngiltere Parlamentosu geçen hafta 19 Ekim tarihine kadar bir anlaşma sağlanamazsa Johnson'un AB'den 31 Ekim tarihini üç ay ertelemesini isteyen bir yasa geçirmişti.
- Boris Johnson'a 'yasaları çiğneme' çağrısı
- İngiliz hükümetinin anlaşmasız Brexit senaryosu: Yükselen gıda fiyatları, sokaklarda protestolar
- Parlamento 5 hafta kapanırken Boris Johnson'un önündeki seçenekler neler?
Lüksemburg'daki toplantıda Boris Johnson Temmuz ayında başbakanlığı Theresa May'den devraldığından bu yana ilk kez AB Komisyonu Başkanı ile biraraya gelmiş oluyor.
Toplantıya AB'nin baş müzakerecisi Michel Barnier ile İngiltere hükümetinin Brexit'ten sorumlu bakanı Steve Barclay ve başbakanlık tanışmanı David Frost da katılıyor.
Başbakanlık kaynakları Johnson'un toplantıda bir anlaşma sağlamayı istediğini ama bu sürecin sonunun 31 Ekim olduğunun net olarak gerektiğini söyleyeceğini kaydediyor.
BBC'ye konuşan bir başbakanlık kaynağı, zaten bir kez ertelenen sürece yeni bir uzatma istemenin büyük bir hata olacağını, uzatmanın bölünmüşlük, tartışma ve kararsızlıkla geçen masraflı bir sürecin daha da uzaması anlamına geldiğini söylüyor ve sürdürüyor:
"İşte bu nedenle Başbakan bir anlaşma sağlanmasını istediğini vurgulayacak ama hedefinin eğer 18 Ekim itibariyle bir anlaşmaya varılamazsa 31 Ekim tarihinde anlaşmasız çıkmak ve uzatma teklifi gelirse reddetmek olduğunu belirtecek."
Fakat bu açıklamalar Başbakan'ın anlaşma değil ayrılığa hazırlandığı yolundaki spekülasyonların canlanmasına yol açtı.
Muhafazakar Parti'nin eski bakanlarından David Gauke bir anlaşma sağlanabilmesi için İrlanda konusunda AB'nin ısrar ettiği "backstop" düzenlemesine bir alternatif sunulması gerektiğini fakat hükümetin böyle bir ayrıntılı planı olmadığını söyledi.
Gauke "Başbakan'ın anlaşma sağlama niyetini büyük memnuniyetle karşılıyorum ve umarım sağlayabilir. Fakat bir anlaşma için detaylı öneriler getirmemiz gerektiği de açık" diye konuştu.
Yasayı çiğnemeye mi hazırlanıyor?
Dışişleri Bakanı Dominic Raab ise bu sabah BBC'de Başbakan'ın açıklamaların, Parlamento'dan çıkan yasayı tanımayacağı anlamına mı geldiği sorusunu yanıtlarken, bunun AB ile pazarlıkta zorunlu bir taktik olduğunu ima etti.
İngiltere'nin "backstop" düzenlemesinin bulunmadığı bir anlaşmayı hedeflediğini söyleyen Raab, hazırlıklı olmadıkları eleştirilerini ise "AB pozisyonumuzu biliyor. Teknik ve siyasi düzeyde bir çok detay görüşüldü. Çerçeve belli" diye yanıtladı.
AB Komisyonu Başkanı Juncker'in hafta sonunda bir Alman radyosuna İngiltere'nin İrlanda içen "backstop"a alternatif bir plan sunmadığını söylediğinin hatırlatılması üzerine Raab, "Müzakerelerin doğası bu. Pazarlık gücünü korumak için karşı tarafın pozisyonunu kötü gösterirsiniz" dedi.
Ancak Dışişleri Bakanı Raab, BBC'deki röportajında Başbakan Boris Johnson'un "AB'den uzatma istemeye niyetimiz yok" tutumunun tam olarak ne anlama geldiğini ve bir anlaşma sağlanamaz ise ne yapacaklarını açıklamadı.
Bir noktada Parlamento'dan geçen uzatmayla ilgili yasanın çok açık olmadığını ima eden ifadeler kullandı.
'Backstop' nedir?
İrlanda adası Birleşik Krallık'ın parçası olan Kuzey İrlanda ile Avrupa Birliği'nin parçası olan İrlanda Cumhuriyeti arasında bölünmüş durumda.
Şu anda adanın iki tarafı da AB sınırları içinde ve aralarındaki sınırdan insanlar ve mallar serbestçe geçiyor. Adanın iki tarafı yıllardır açık olan sınırların da etkisiyle ekonomik, sosyal ve kültürel olarak iyice içiçe geçmiş bulunuyor.
Fakat Brexit sonrasında bir taraf AB'den çıktığında bu sınır açık kalabilecek mi? Ayrılık sonrası bu sınırda nasıl bir düzenleme yapılacağı konusu iki taraf arasında büyük bir sorun.
Bazı yorumculara göre sınırın kapatılması, 1998'de imzalanan Kuzey İrlanda barış anlaşmasının ihlali anlamına geliyor, hatta Birleşik Krallık'ın parçalanmasına varan gelişmelere yol açabilir.
Sınırın kapanmasının iki tarafın ekonomilerini ve sosyal hayatını da ciddi şekilde etkileyeceği öngörülüyor.
Daha önce Theresa May'ın başbakanlığı sırasında AB ile varılan anlaşma taslağında bu duruma "backstop" denen bir acil durum mekanizması ile çözüm getiriliyordu.
Buna göre gelecekte Avrupa Birliği ve İngiltere arasındaki serbest ticaret anlaşmaları nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın adanın kuzeyi ve güneyi arasında -daha iyi bir düzenleme yapılana kadar- fiziki bir sınır olmaması garanti ediliyor.
Bu durum Kuzey İrlanda'nın gıda üretimi ve ürün standartları gibi bazı konularda AB kurallarına uymaya devam etmesi anlamına geliyor.
Fakat o zaman Kuzey İrlanda ile İngiltere arasındaki geçişler nasıl olacak sorusu gündeme geliyor.
Bu sorunun cevabı İngiltere'nin Kuzey İrlanda ile sınırına kontrol konması ise o zaman Kuzey İrlanda'nın fiilen İngiltere'nin parçası olmaktan İrlanda Cumhuriyeti'nin parçası olmaya geçtiği söylenebilir.
Dahası, Kuzey İrlanda'ya bazı özel düzenlemeler içeren bu anlaşmanın İskoçya'nın bağımsızlık talebini güçlendirmesi de kaçınılmaz görünüyor.
Bu nedenle backstop çözümüne Kuzey İrlanda'da İngiltere ile birlikte yana olan Protestan toplumu ve siyasi temsilcileri Demokratik Birlik Partisi ile iktidardaki Muhafazakar Parti içinde büyük direniş var.
Theresa May tarafından getirilen anlaşma taslağına bu kesimler bu nedenle onay vermemiş ve taslak bu direniş nedeniyle Parlamento'dan geçememişti.
Şimdi Almanya, Fransa ve İrlanda liderleriyle ayrı ayrı görüşmeler yapan Başbakan Boris Johnson'un, Brexit sonrası Kuzey İrlanda'nın AB'ye daha yakın kalmasını kabul eden bir planı da değerlendirdiği yolunda haberler var.
Bu durumda Başbakan'ın Parlamento'da anlaşmayı geçirmek için muhalefetten destek bulabilmeye güvenmesi gerekiyor.
Haftanın Brexit gündemi
Pazartesi: Boris Johnson Lüksemburg'da AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker ile biraraya geliyor.
Tuesday: İngiltere Yüksek Mahkemesi Başbakan Boris Johnson'un Parlamento'yu 5 hafta kapatma kararının hukuka aykırı olduğu yolunda İskoçya Yüksek Mahkemesi tarafından verilen karara itirazı görüşecek.
Wednesday: Avrupa Parlamentosu oturumunda Brexit tartışılacak.