Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı'nın (COP 25) ilk haftası Madrid'de 500 bin iklim aktivistinin eylemi ile kapanırken zirvenin karbon marketleri ve kayıp zarar ilişkisi gibi kritik müzakere başlıklarında önemli gelişmeler yaşandı. Bu hafta COP 25'e üst düzey temsilciler, devlet başkanları ve bakanlar da katılacak.
Yaklaşık 200 ülkenin delegelerinin katıldığı zirvede ilk haftanın gündeminde karbon ticareti ve kayıp zarar ilişkisi vardı. Paris Anlaşması'ndaki madde 6, iklim eylemini güçlendiren bir karbon piyasaları rejimi inşa edilmesi gündemdeydi. Görüşmeler, ülkeler arası ticaret (Madde 6.2) ve yeni küresel bir karbon pazarı kurulumu (Madde 6.4) maddelerinin detaylarında yoğunlaştı. Karbon piyasalarına dair son taslak metin, Cumartesi günü çıktı.
'Kayıp zarar yönetimi'
Görüşmelerdeki diğer mesele ise kayıp ve zararlar meselesi oldu. BM, iklim değişikliğinin yol açtığı ve açacağı ekonomik, sosyal ve çevresel kayıp zararların nasıl yönetileceğini belirleyen Varşova Uluslararası Kayıp Zarar Mekanizması’nın bu zirve bittiğinde tamamlamayı amaçlıyor. Zirvede bulunan ülkelerin kayıp zarar finansmanı konusundaki kırmızı çizgileri görüşmelerin bu konuda yavaş ilerlemesine neden oldu.
Germanwatch’in İklim Risk İndeksi 2019, kriz zengin, gelişmiş, ya gelişmekte, yoksul filan ayırt etmediğini gözler önüne sermişti. Özellikle yoksul ve gelişmekte olan ülkelerde ise durumun aciliyeti ve vahamiyeti giderek derinleşiyor.
Ülkelerin 'ortak takvim' belirlemesi gerekiyor
Gündemdeki diğer çetrefilli konulardandan biri de ortak takvim. Yani ülkelerin kaç yılda bir ulusal katkı beyanları vereceği konusu. Geçen sene Katowice’de kabul edilen Kural Kitabı’nda ülkeler, küresel iklim eylemini düzenli takip edebilmek için, bu planları eş zamanlı yenilemek üzerine anlaşmışlardı. Şimdiki soru ise kaç yılda bir bunu yapacaklar?
İklim krizinden en çok hasar gören ülkeler, küresel toplumun daha hızlı hareket edebilmesi için planların beş yılda bir yenilenmesi için bastırıyorlar. Rusya ve Japonya ise on yılda diretiyor. ABD, Kanada ve Arap Grubu ise şimdi bu meseleye 2023 yılına kadar karar vermeye gerek yok diyor. Masada 8 farklı opsiyon var.
Paris Anlaşması'nın kurallarına göre ülkeler ilk yenilemeyi bu yıl içinde tamamlamakla yükümlü.
Türkiye gündemi
Paris Anlaşması 197 ülke tarafından imzalandı ama 185 ülke anlaşmayı onaylayarak, ona taraf oldu. Onaylamayan 12 ülke arasında Türkiye de var. Türkiye, ekten çıkma talebinin tartışılmasına dair taslak gündem önerisi vermişti, ancak ilk gün konuşma yaptı ve bu teklifini çektiğini ifade etti.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, Madrid'te zirvedeki Türkiye Pavilyonu açılışında Türkiye’ye Fransa, Almanya ve Dünya Bankası tarafından bir teklif yapıldığı, ancak finans paketinin önerisinin Türkiye’nin hassasiyetlerine cevap vermediğini söyledi. Teklifin miktarı ve niteliği içeriği hakkında her hangi bir resmi açıklama yapılmadı.
Müzakereler sürerken dünya için alarm zilleri çalıyor
- *Dünya Meteoroloji Örğütü yayımladığı yıllık analizde, 2019 yılının, tarihteki en sıcak ikinci yada üçüncü yıl olarak kayda geçeceğini, ve sanayi öncesi dönemlere göre küresel sıcaklık artışının 1.1°C artış gösterdiğini ifade etti.
- *Küresel Karbon Bütçesi Raporu 2019 yılında küresel emisyonların yüzde 0.6 oranında artış gösterdiğini açıkladı. İyi haber, emisyon artış hızı yavaşlıyor ama kötü haber ise maalesef bu yeterli değil. 1.5C hedefi için yılda en az %7.6 emisyon azaltımı gerekiyor.
- *Oil Gas and Climate adlı rapor, petrol ve gaz endüstrisinin, ABD, Kanada, Norveç ve birçok farklı ülke için planladığı yeni yatırımların küresel ısınmayı 1.5C altında durdurmayı imkansızlaştıracağını söylüyor.
- *Küresel Risk İndeksi, 2018 yılında iklim krizi ile ilişkili aşırı hava olaylarının Myanmar ve Haiti gibi sadece yoksul ülkeleri değil, dünyanın en zengin ülkelerini de etkilediğini gösteriyor. Japonya, 2018 yılında aşırı hava olaylarından en çok etkilenen ülke olurken, Almanya ve Kanada da en çok etkilenen ilk 10 ülke arasındaydı. Rapor sonuçları, bilim insanlarının iklim kriziyle giderek kötüleştiğini ortaya koyduğu sıcak hava dalgalarının neden olduğu hasarı gösteriyor.
Zirvede bugün ve yarın:
- Bugün iki önemli rapor kamuoyu ile paylaşılıyor. Ayrıca dünyanın önde gelen 631 yatırımcısının bir bildiri ile ülkeleri iklim eylemini arttırmaya çağıracak. Bu yatırımcılar, 37 trilyon doları yönetiyor.
- CDP Changing the Chain raporuyla, tedarik zincirinin emisyon azaltımındaki rolünü kamuoyu ile paylaşacak. Özetle tedarik zincirindeki küresel 120 dev şirket, sadece yüzde 20 arttırırsa 1 trilyon tondan fazla karbon emisyonu azaltımı yapılabilir.
- Türkiye’de geçen hafta belediyeler “Biz Varız“ demişlerdi. Bugün Madrid’te Türkiye ABD’nin devlet-dışı aktörlerinin attıkları adımlara dair rapor açıklanacak. Amerika’nın Taahhüdü: Biz Varız Raporu saat 16:00’da kamuoyu ile paylaşılacak.
Salı günü ise, Germanwatch, Can, NewClimate Institute 57 ülkeyi inceleyen yıllık İklim Performans Endeksi’ni açıklanacak. Türkiye de incelenen ülkeler arasında bulunuyor.