Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, depremden 39 gün sonra temelleri atılan ve TOKİ tarafından bir yıl içinde inşaatları tamamlanan afet konutlarının anahtarlarını hak sahiplerine teslim etti. Erdoğan, konut fiyatlarının 110 bin lira olduğunu, 'Başbakan yetkisinde olan yüzde 30 indirim hakkı'yla bu fiyatı 75 bin liraya indirdiklerini söyleyerek ödemede kolaylık yaptıklarını belirtti. Erdoğan, "Ev sahibi olan kardeşlerimiz konutlarına yerleşti, kuralarını çektiler, yerleşiyorlar. Bir de kiracı durumunda olan vatandaşlarımız var. Şu anda elimizde 3 bin civarında yapılmış fazla konutumuzu var, yapılmakta olan aynı zamanda. Bunların 2 bin kadarı kamu kuruluşlarımızdaki elemanlarımıza tahsisli, onu onlara vereceğiz. İlk etapta bin civarında konut elimizde kalıyor, kura çekimiyle bunları kiracı olan kardeşlerimize inşallah satacağız" dedi. Erdoğan Van'da, annesi adına inşa edilen okulun açılışını da yaptı.
Erdoğan, Erciş'te yapımı tamamlanan afet konutlarının teslim töreninde, ''Daha işimiz bitti mi bitmedi. Yapacak çok işimiz var. Eski rakamla şu ana kadar 3,5 katrilyon harcadık. Yapılacak olanlarla birlikte bu rakam 5,5 katrilyona ulaşacak, hedef bu'' dedi.
Karataşlar'daki TOKİ konut alanında düzenlenen törende konuşan Başbakan Erdoğan, geçen yıl Van ve Erciş'te meydana gelen depremlerde hayatını kaybeden 644 vatandaşa Allah'tan rahmet, ailelerine de başsağlığı diledi.
Enkaz altında kalan vatandaşlara ulaşılması için cansiparane bir çalışma yürütüldüğünü belirten Erdoğan, yüzlerce vatandaşın enkazın altından canlı çıkarıldığını hatırlattı.
Başbakan Erdoğan, ''Derdimiz neydi, burada bu sıkıntıya maruz kalmış kardeşlerimiz aynen bizdik ve hep birlikte bu acıyı tatmalıydık ve bu acıdan hep birlikte kurtulmalıydık. 'En kısa zamanda bu işi bitireceğiz ve sizleri daha farklı bir Erciş'te daha farklı bir Van'da iskan edeceğiz' dedik'' diye konuştu.
Depremin yaralarını sarmak için yürütülen çalışmaların tamamlanmadığını vurgulayan Erdoğan, ''Daha işimiz bitti mi, bitmedi. Yapacak çok işimiz var. Eski rakamla şu ana kadar 3,5 katrilyon harcadık. Yapılacak olanlarla birlikte bu rakam 5,5 katrilyona ulaşacak, hedef bu'' dedi.
Konteyner kentlerde yaşayan memurlar için de çalışmalar yapılacağını dile getiren Erdoğan, şunları kaydetti:
''Şu anda devletin birçok memuru buralarda kalıyor. Bu inşaatlar inşallah bittiğinde, hepsini buralara taşıyacağız ve sonra oraları çok daha farklı bir şekilde planlayıp projelendireceğiz. Bütün bu adımlar dünyaya bir örnek olsun. Gelenler görenler, 'kısa zamanda bu işi nasıl bitirdiniz' hep bunu konuştular. Bu felaket, can kayıplarının yanında 40 bin evi, 3 bin iş yerini, 9 bin ahırı kullanılmaz hale getirdi. Tam da kış aylarının yaklaştığı bir dönemdi. Binlerce vatandaşımız evsiz kaldı.''
'Kalbimiz Van'la Erciş'le birlikte attı'
''Biz depremi haber aldığımız an o gece buradaydık'' diyen Erdoğan, depremden sonraki ilk 6 saatte bölgeye gelen personel sayısının binleri aştığını, sivil toplum kuruluşlarının yardım için seferber olduğunu söyledi.
Depremin ardından Erciş'e geldiğinde, yardım araçları nedeniyle caddelerde yaya olarak yürümenin bile zorlaştığını gördüğünü belirten Erdoğan, arama-kurtarma ve yardım çalışmalarını planlı hale getirdiklerini vurguladı.
Bir yandan enkaz kaldırma diğer yandan da yeniden imar çalışmalarının yürütüldüğünü söyleyen Başbakan Erdoğan, şöyle konuştu :
''Acil müdahalenin ardından seferberlik başlattık. Yaralarımızı sarmak sıkıntılarımızı gidermek için bütün kurumlarımızı seferber ettik. Geçen bir sene zarfında kalbimiz Van'la Erciş'le birlikte attı. Aklımız Bu bölgedeki kardeşlerimizle oldu. Deprem bölgesiyle irtibatımızı kesmedik. Depremden sonraki 18 gün içinde bölgede tam 75 bin çadır kurarak depremzedelerimizin hizmetine sunduk. Sağolsun başta başbakan yardımcım olmak üzere bakan arkadaşlarım sürekli olarak buraya gidip geldiler ve oluşturduğumuz 12 çadır kentte elektrik, su, kanalizasyon, eğitim ve sağlık kurumlarıyla ibadethaneleriyle depremzedelerimize her türlü hizmeti verdik. Buna paralel olarak konteyner kentlerin kurulumunu da süratle gerçekleştirdik.''
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ''Biz, Van'ı hiçbir zaman yalnız bırakmadık, Vanlı kardeşlerimizi hiçbir zaman sıkıntılarıyla bırakmadık, daima kardeşlerimizin yanında bulunduk, bulunmaya devam edeceğiz. Bu kardeşlik hukukumuzun gereğidir'' dedi.
Başbakan Erdoğan, Erciş'te yapımı tamamlanan afet konutlarının anahtar teslim töreninde yaptığı konuşmada, Van ve Erciş'te 2 odası, mutfağı, banyosu ve tuvaleti olan 30 bin konteyner ev kurmak suretiyle 175 bin vatandaşın barınmasını sağladıklarını, 15 Ocak'ta Erciş'teki, 15 Şubat'ta da Van'daki çadır kentleri kapatarak bütün vatandaşların konteyner kentlere yerleştirilmesini sağladıklarını belirtti.
Van ve Erciş'te kurulan konteyner kentlerde Türkiye'nin 50 şehrinden büyük nüfusa hizmet verdiklerini, konteyner kentlerde yaşayan vatandaşların elektrik ve su gibi ihtiyaçlarının ücretsiz sağlandığını anlatan Başbakan Erdoğan, 175 bin vatandaşın kışı her türlü imkana sahip, sıcak konteynerlerde geçirmesine sebep olduklarını, çadır kent ve konteyner kentlerde kalan vatandaşların kullandığı eski rakamla 170 trilyon liralık elektrik faturasının da Başbakanlık tarafından ödendiğini söyledi.
Başbakan Erdoğan, Erciş'te kurulan 8 aşevinde günde 81 bin öğün, Van'daki 3 aşevinde de günde 60 bin öğün sıcak yemek dağıtımı, yemek firmalarından temin edilen günlük 72 bin öğün yemeğin de 35 okulda vatandaşlara dağıtıldığını, kurulan giyim market vasıtasıyla 43 bin vatandaşın giyim ihtiyacının karşılandığı ifade ederek, bu hizmetlerin yapımında emeği geçen başta Kızılay olmak üzere tüm kurum, kuruluş ve kişilere teşekkür etti.
Esnaf ve sanatkarları desteklemek için 4 bin 500 işletmeye eski rakamla 250 trilyon lira faizsiz kredi kullandırıldığını, Van, Muradiye, Gürpınar ve Erciş'te toplam 6 bin 140 vatandaşa 9 ay süreyle geçici istihdam sağlandığını, diğer şehirlere gitmek isteyen depremzedelere her türlü imkanı sağladıklarını, diğer illerin valilikleri aracılığıyla 50 bin depremzedeye kamu tesislerinde barınma imkanı sunduklarını kaydeden Başbakan Erdoğan, şöyle devam etti:
''Şimdi Van'a dönüşler başladı. Biz, Van'ı hiçbir zaman yalnız bırakmadık, Vanlı kardeşlerimizi hiçbir zaman sıkıntılarıyla bırakmadık, daima kardeşlerimizin yanında bulunduk, bulunmaya devam edeceğiz. Bu kardeşlik hukukumuzun gereğidir. Ev sahibi olan kardeşlerimiz konutlarına yerleşti, kuralarını çektiler, yerleşiyorlar. Bir de kiracı durumunda olan vatandaşlarımız var. Şu anda elimizde 3 bin civarında yapılmış fazla konutumuzu var, yapılmakta olan aynı zamanda. Bunların 2 bin kadarı kamu kuruluşlarımızdaki elemanlarımıza tahsisli, onu onlara vereceğiz. İlk etapta bin civarında konut elimizde kalıyor, kura çekimiyle bunları kiracı olan kardeşlerimize inşallah satacağız. Burada tabi ben, sizlerle rakamı da paylaşmam lazım. Aslında maliyet olarak bu konutların fiyatları 110 bin lira, ancak biz burada Başbakan'ın yetkisinde olan bir yüzde 30 indirim hakkı var, bunu kullanmak suretiyle depremzedeye biz bu fiyatı 75 bin liraya indirdik. Bununla da kalmadık, dedik ki 2 yıl ödemesiz olacak, 18 yıl ödeme yapılacak. Toplam 20 yıl. 20 yılda böylece ödemesini bitirecek, faiz yok, enflasyon yok, hiçbir uygulama yok. Yaklaşık olarak aylık taksidi 345 lira. Şu anda o konutlar bitmek üzere. 4 ayda biter diyorlar, 4 ay içinde onları bitireceğiz, kura çekimini yapıp kiracı kardeşlerimize onları vereceğiz. Burada yeni konutlar da inşallah yapacağız. Hak sahipleri de aynı fiyatla alıyor, kiracı da aynı fiyatla alacak. Vade farkı yok, faiz yok. Bunlar kar amaçlı yapılan değil, depreme dayanaklı konutlardır.''
'Biz nasıl verelim 75 bin lirayı'
Evrensel gazetesinden Umut Yeğin'e konuşan Vanlı depremzedeler Halime Akdağ ve Remziye Erörs yapılan TOKİ evlerinin ücretini ödeyemeceklerini belirterek şunları söylediler: "Nerde bizde o para. Biz nasıl verelim 75 bin lirayı." Aileler, kalabalık aile nüfusuyla yıkım kararırın olduğu evlerde kaldıklarını söylediler.
'Vanlı kardeşlerimizi sıkıntılarıyla baş başa bırakmadık'
Başbakan Erdoğan, hükümetin her türlü imkanını bölge için seferber ettiğini, devletin şefkat elini Van'a, Erciş'e uzattığını vurgulayarak, ''Bunların yanında hükümet olarak her türlü imkanımızı bu bölgeye seferber edip devletin şefkat elini uzatırken aziz milletimiz de Vanlı kardeşlerinin sevgi elini, dostluk elini gördü. Biz, Vanlı kardeşlerimizi sıkıntılarıyla baş başa bırakmadık'' diye konuştu.
Japonya'da yaşanan en son depremi ve nükleer santral patlamasını hatırlatan Erdoğan, şöyle devam etti:
''Orada depremzedeleri adete kendi başlarına bıraktılar, ama biz, depremzedemizi kendi başına bırakamazdık. Çünkü bizde kendi medeniyet değerlerimizden gelen bir anlayış var. Dinimiz İslam'ın bize yüklediği görev var. O kardeşlik hukukunu, büyük millet olmanın, bin yıllık kardeşlik hukukuna sahip olmanın gereğini yerine getirdik, yerine getiriyoruz. İşte o da böyle günlerde anlaşılır. Depremden sonra dedik ki 'biz, Van'ı bir yıl içinde inşa edeceğiz. Hatta ağustostan itibaren teslime başlayacağız' dedik. Yeni bir dönem başlatacağız dedik. Ben, o geldiğim geceyi hatırlıyorum, nasıl bir Erciş vardı, ikinci gelişimi hatırlıyorum nasıl bir Erciş vardı, ama elhamdülillah şimdi bakıyorum, helikopterle de yukarıdan gördük nasıl bir Erciş var. Okullarımız hamdolsun bambaşka güzellikte. Biz de bütün yavrularımızla, bütün gençlerimizle onur duyuyoruz. Daha depremin 39. gününde kalıcı konutların temelini attık. Bugün burada, Erciş ve Van'da toplam 15 bin 341 kalıcı konutun açılış töreni için buradayız. 27 okulun, 24 caminin, 10 ticaret merkezinin aynı şekilde açılışını yapıyoruz. Konutların bu evlerde oturacak vatandaşlarımız ile birlikte Vanımız, Ercişimiz, ülkemiz için hayırlı olmasını temenni ediyorum. Rabbim bizi bu tür afetlerle imtihan etmesin diyorum.''
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ''Buraya hizmet vermeye gelen öğretmeni, doktoru kaçırmakla sen ne kazanıyorsun- Kaymakamımı kaçırmakla sen ne kazanıyorsun. AK Parti'nin il başkanlarını kaçıracaksın veya gelip arkadan kurşunu sıkacak, öldüreceksin. Ondan sonra da 'biz özgürlük ve demokrasi istiyoruz' diyeceksin. Bunun neresi özgürlüktür, bunun neresi demokrasidir'' dedi.
Erdoğan, Marmara depreminden bir yıl sonra kalıcı konutlar bir yana ortada konteynerlerin bile bulunmadığını, insanların aradan geçen zamana rağmen çadırlarda yaşam mücadelesi verdiğini hatırlattı.
Kendilerinin ise Van'daki depremin birinci yılında, o gün söz verdikleri bütün konutları bitirip teslim ettiklerini ifade ederek, bu konutların belediyeler tarafından yapılması gereken 20 kilometrelik yollarını da TOKİ'nin yaptığını bildirdi.
Daha sonraki dönemde ihtiyaç duyulan 2 bin 148 konutun inşasının sürdüğünü de kaydeden Erdoğan, 4 ay içerisinde bunların da tamamlanacağını ifade etti.
Erdoğan, şöyle konuştu:
''Toplamda 17 bin 489 kalıcı konut inşa etmiş oluyoruz. Bunlarla kalmadık köylerimizdeki yapıların yüzde 80'ini yeniden yapıyoruz. 9 bin 500 köy evinin ve 3 bin 750 hayvan barınağının yeniden yapılması için çalışmalarımız sürüyor. Köylerde evini, ahırını kendisi yapmak isteyen 5 bin 850 vatandaşımızdan 3 bini inşaata başladı.
Köylerdeki ev ve ahır inşaatları için bugüne kadar 29 trilyon ödeme yaptık. Ayrıca az hasarlı olduğu tespiti yapılan 32 bin binanın onarımı için de 40 trilyon ödemede bulunduk. Depremde yıkılan 66 okulumuzdaki bin 15 dersliğin yerine Van'a 2 bin 613 yeni derslik kazandırdık. Depremin yaşandığı günden bugüne kadar Van ve ilçelerimizde yaptığımız hizmetler için harcadığımız rakam 3 katrilyon 600 trilyon.''
Başbakan Erdoğan, Van depremi duyulduğu anda bütün vatandaşların ellerinin uzandığını, buradaki vatandaşlar için duaya kalktığını dile getirerek, ''Gözlerden burada ölen, yaralanan, enkaz altında kalan, mağdur duruma düşen vatandaşlarımız için yaşlar süzüldü. Bin yıllık kardeşliği, bin yıllık beraberliği yıkmak için çalışanlara inat, bütün Türkiye bir olup birlik olup Van''a sahip çıktı'' ifadelerini kullandı.
'Parayı bölücü terör örgütüne aktarıyorlardı'
Başbakan Erdoğan, sadece Türkiye'den değil, dünyanın 35 ülkesinden Van'a el uzatıldığını, yardım yapıldığını ifade ederek, sözlerini şöyle sürdürdü:
''Benim Vanlı kardeşim deprem enkazı altında kendisine uzanacak eli beklerken, biz bu eli tutup Van'ı ayağa kaldırmanın mücadelesi içindeyken bölücü terör örgütü ve onun uzantıları ne yapıyordu biliyor musunuz- Terör örgütü Van'da, Erciş'te daha deprem enkazının altındaki iniltiler dinmeden hemen öbür tarafta Başkale'de güvenlik güçlerimize saldırmakla meşguldü. Biz çadır kentler, konteyner kentler kurarak vatandaşımızın başını sokacağı hayat alanları oluştururken onlar görevi başındaki polisimizi haince, alçakça arkasından yaklaşıp şehit ediyorlardı. Bölücü terör örgütünün siyasi uzantıları ise belediye başkanları başta olmak üzere terörist cenazesi peşinde koşuyor, belediye garajında teröristler için yas tutuyorlardı. Biz depremzedelerin yaralarını sarmak için uğraşırken onlar bu yarayı kaşıyarak, kanatarak ayrımcılık, propaganda peşinde koşuyorlardı.
Biz çocuklarımız eğitimlerinden mahrum kalmasın diye süratle okulları ayağa kaldırıp her türlü araçla, gereçle donatırken onlar buralara sadece okullarımızı yakmak için yaklaşıyorlardı. Bombalamak için onların yolu buralara uğruyordu. Biz öksüz, yetim kalmış, evini, yuvasını kaybetmiş Vanlı çocuklarımızı sıcak bir yuvaya kavuşturmanın gayreti içindeyken onlar, yardım için gelen yardımları maalesef bölücü terör örgütüne aktarıyorlardı. Avrupa'da, dünyanın değişik yerlerinde Van depremi için para topluyorlardı. Gelen parayı da ne yazık ki bölücü terör örgütüne aktarıyorlardı. Bunların hepsi belgeli.''
'Bunlar sabotaj peşinde'
Başbakan Erdoğan, Van depreminden etkilenen vatandaşların ihtiyaçlarını karşılamak için hastanesiyle doktoruyla gecelerini gündüzlerine katarak çalıştıklarını dile getirerek, şunları kaydetti:
''Onlar, benim hizmet veren doktor kardeşime saldırıyorlardı. Nerede- Hastanede. Biz ülkenin dört bir yanında toplanan yardımları tek bir kuruşuna dahi halel getirmeden burada kullanırken, onlar ise maalesef az önce ifade ettiğimi yapıyorlardı. Bizimle onların farkı bu kardeşim.
Biz sizi niye seviyoruz- Vanlı olduğunuz için mi- Farklı etnik bir unsura sahip olduğunuz için mi- Kürt olduğunuz için mi- Sadece bizi yaradan Allah'tan ötürü seviyoruz. Yaratılanı yaratandan ötürü seviyoruz. Türkü ile Kürtü ile Lazı ile Çerkezi ile Zazası ile Gürcüsü ile Romanı ile ayırt etmeksizin Allah için seviyoruz. Farkımız bu.''
''Onun için bir olacağız, iri olacağız, diri olacağız'' diyen Erdoğan, araya ayrımcılık tohumu atanlara pirim verilmeyeceğine işaret etti.
Başbakan Erdoğan, şunları kaydetti.
''Biz gönüller kazanmaya, dualar yapmaya, hizmet vermeye geliriz. Onlar ise öldürmeye, yakmaya, yıkmaya gelirler. Biz ihya için, inşa için, birlik beraberlik için uğraşıyoruz. Onlar yakmak, yıkmak, bozmak, ayrıştırmak için uğraşıyorlar. Biz yavrularımız için okullar yapıyoruz. Onlar içinde o yavrularımızın olduğu okulları ateşe veriyorlar. Bunları görüyorsunuz değil mi televizyonlarda.
Biz bölge insanına hizmet etsin diye öğretmen, doktor, polis gönderiyoruz. Onlar, bu kamu görevlilerini kaçırmanın, sindirmenin, öldürmenin hain planlarını yapıyorlar. Buraya hizmet vermeye gelen öğretmeni, doktoru kaçırmakla sen ne kazanıyorsun- Kaymakamımı kaçırmakla sen ne kazanıyorsun- AK Parti'nin il başkanlarını kaçıracaksın veya gelip arkadan kurşunu sıkacak, öldüreceksin. Ondan sonra da 'biz özgürlük ve demokrasi istiyoruz' diyeceksin. Bunun neresi özgürlüktür, bunun neresi demokrasidir.''
Başbakan Erdoğan, bunların asla ve asla Kürt vatandaşların sorunlarıyla derdi olmadığını belirterek, ''Onların derdi, sıkıntısı bu değil. Onlar sadece istismar peşinde. Bunlar sadece benim Kürt kardeşimi kullanma peşinde. Bunlar sadece benim Kürt kardeşimi kandırarak dağa götürdüğü çocuklarının kanı üzerinden, acısı üzerinden kendilerine saltanat düzeni kurma peşindeler. Bizler yatırımla, hizmetle, icraatla halkı kucaklamanın derdindeyiz. Bunlar halk mağduriyet, sıkıntı yaşasın diye sabotaj peşinde'' diye konuştu.
81 pankartla teşekkür
Erciş'te 4 bin 880 konutun hak sahiplerine teslim edildiği, 5 ilköğretim okulu, 3 lise, 5 cami ve 5 ticaret merkezinin hizmete açıldığı tören alanının hemen karşısındaki alanda ''teşekkür kareografisi'' dikkati çekti.
81 ayrı pankartta, ayrı ayrı tüm illerin isimleri ve plaka numaralarının yanında ''teşekkürler'' ifadesi yer aldı
10 bakan katıldı
Törene Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, İçişleri Bakanı İdris Naim Şahin, Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Milli Eğitim Bakanı Ömer Dinçer, Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz ve AK Parti Genel Başkan yardımcıları Mehmet Ali Şahin, Hüseyin Çelik, Menderes Türel, Süleyman Soylu'nun yanı sıra çoksayıda yetkili de katıldı.
Törende, Erciş depremi sonrası yapılan okul ve diğer sosyal donatı alanlarına maddi katkı sağlayan, aralarında televizyoncu Acun Ilıcalı'nın da yer aldığı hayırseverler de hazır bulundu.
Yapımı tamamlanan tesisler Van genelindeki dağılımı ise şöyle:
Van Merkez Bostaniçi : bin 88 konut, 2 ilköğretim okulu, 1 lise, 2 cami, 2 ticaret merkezi
Van Merkez Kalecik : 2 bin 456 konut, 2 ilköğretim okulu, 1 lise, 3 cami, 6 büfe
Van Merkez Kevenli : 480 konut, 1 ilköğretim okulu, 1 cami
Van Merkez Sıhke Gölü: 530 konut, 1 ilköğretim okulu, 1 lise, 1 cami, 1 ticaret
Edremit : 5 bin 682 konut, 5 ilköğretim okulu, 3 lise, 9 cami, 7 büfe, 2 ticaret merkezi
Erciş : 4 bin 880 konut, 5 ilköğretim okulu, 3 lise, 5 cami, 5 ticaret merkezi
Van Köy evleri (Özkaynak, Topaktaş): 225 köy evi, 225 ahır, 2 ilköğretim okulu, 3 cami
Depremde hasar gören Van alt yapısını yenilemek için 44 bin 400 metre içme suyu hattı, 15 bin metre kanalizasyon, 7 bin metre yağmursuyu hattı 21 bin 500 metre yol ve asfalt, 100 bin kişilik arıtma tesisi, 31 bin metre küp toplam kapasiteli 11 adet su deposu yapıldı.