GÖKÇER TAHİNCİOĞLU
Olağanüstü hal (OHAL) döneminde Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan Özgür Gündem gazetesi ile dayanışmak için Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği kampanyasına katılan isimler hakkında 2016’da açılan davaların yargılaması yedi yıldır devam ediyor. Davalar, sanıkların, dayanışma amaçlı, sembolik olarak yayın yönetmenliği yaptıkları gün gazetenin içeriğinden de sorumlu tutulmaları nedeniyle açıldı. Bu davalarda kimi isimler için beraat kararı verilirken, kimi isimlerin cezaları ertelendi.
Bazı isimlerin cezaları ise pişmanlık göstermedikleri, geçmiş sabıkaları gibi nedenlerle ertelenmedi. Bu isimler cezaevine konuldu. Cezaevine konulan son isim 1 yıl 3 aylık cezası ertelenmeyen 78’liler Girişimi Sözcüsü Celalettin Can. Silivri Cezaevi’ne konulan Can’ın cezası, çok daha ağır suçların denetimli serbestlik kapsamına alınmasına rağmen bu kapsama da alınmadı.
KHK ile kapatılan Özgür Gündem gazetesinin Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği kampanyası 3 Mayıs 2016'da başladı. 7 Ağustos 2016'da sona erdi.
Kampanyaya katılan 56 nöbetçi yayın yönetmeninden 49’una soruşturma açıldı. Bu soruşturmalardan 11’i takipsizlikle sonuçlandı, 38’i davaya dönüştü.
38 nöbetçi yayın yönetmeni Terörle Mücadele Kanunu'nun (TMK) 7/2 maddesi (Terör örgütü propagandası yapmak) ve 6/2 maddesini (Terör örgütlerinin bildiri veya açıklamalarını basma veya yayınlamak) ihlalden hâkim karşısına çıktı.
Bir garip yargılama
Dava dosyaları birbirinden ayrıldı ve farklı yargılamalar yapıldı. Farklı mahkemeler, dayanışma amaçlı olarak bir gün yayın yönetmenliği yapan ve gazetenin içeriğiyle aslında ilgisi olmayan isimlere genellikle iki ayrı ceza verdi.
Nöbetçi yayın yönetmenliği yaptıkları gün çıkan gazetenin içeriğine göre, sanıklar, terör örgütü propagandası suçundan 1 yıl 3 ay ceza aldı. Ayrıca sanıklara terör örgütü açıklamasını yayımlama suçundan 10 hapis cezası verildi. Bu cezalar, genellikle 6 bin TL para cezasına dönüştürüldü.
Erteleme kararı verilmeyenler cezaevine girdi
Yargılamalar sonrasında verilen cezalarda da bu yaklaşım devam etti. Bazı isimlere verilen cezalar ertelenirken, bazı isimlere verilen cezalar pişmanlık göstermedikleri ve sabıka kayıtları göz önüne alınarak ertelenmedi.
Hakkında erteleme kararı verilmeyen isimler cezaevine konuldu. Bu isimler arasında son olarak 78’liler Girişimi Sözcüsü Celalettin Can, 31 Ağustos’ta cezaevine girdi. Can, ilerleyen yaşına bağlı sağlık sorunlarını gösteren raporlara, İnfaz Kanunu’nda yapılan değişikliklere rağmen sadece 1 yıl 3 aylık hapis cezası nedeniyle halen Silivri Cezaevi’nde.
Can için ağır suçlar işleyenler için uygulanan denetimli serbestlik hükümleri de uygulanmadı. Bu karara yaptığı itirazlar da reddedildi.
Üç isim için tutuklama
Can, nöbetçi yayın yönetmenleri davalarında cezaevine konulan ilk isim değil.
Nöbetçi yayın yönetmenlerinden Erol Önderoğlu, Ahmet Nesin ve Şebnem Korur Fincancı 20 Haziran 2016’da tutuklandı, 10 gün sonra serbest bırakıldı.
Bu isimlerin ardından Yayın Danışma Kurulu üyeleri yazar ve dilbilimci Necmiye Alpay ve yazar Aslı Erdoğan ile Yayın Yönetmeni Zana Kaya da tutuklandı ve dört ay tutuklu kaldı.
İhsan Eliaçık, Melda Onur, Sabahat Tuncel, Ahmet Abakay, Eşber Yağmurdereli, Hasip Kaplan, Işın Eliçin, Kemal Can, Mustafa Sönmez, Uğur Karadaş, Nurcan Baysal hakkında takipsizlik kararı verildi.
38 kişi hakkında dava açıldı. Deniz Türkali hakkındaki dava soruşturma süresinin zamanaşımına uğramasından ötürü düştü.
Nöbetçi yayın yönetmenliği davalarında Şanar Yurdatapan, İbrahim Bodur, Cengiz Baysoy, Hüseyin Tahmaz, Çilem Küçükkeleş, Nadire Mater, Yıldırım Türker, Hasan Cemal, Faruk Balıkçı, Dicle Anter, Derya Okatan, Kumru Başer, Ayşe Batumlu, Jülide Kural, Murat Uyurkulak, Murat Çelikkan, Beyza Üstün, Nevin Erdemir, Hakkı Boltan, Hasan Hayri Şanlı, Tuğrul Eryılmaz, Hüseyin Aykol, Ayşe Düzkan, Ragıp Duran, Öncü Akgül, İhsan Çaralan, Ertuğrul Mavioğlu, Celal Başlangıç, Celalettin Can, Fehim Işık ve Faruk Eren davaları olmak üzere 34 kişi hakkında karar verildi.
Erol Önderoğlu, Şebnem Korur Fincancı, Ahmet Nesin, Hasan Hayri Şanlı, Nevin Erdemir, Hüseyin Tahmaz ve Hakkı Boltan hakkında beraat kararı verildi. Ahmet Nesin, Erol Önderoğlu ve Şebnem Korur-Fincancı'nın beraat kararı İstinaf'tan döndü.
Cezaları ertelenmedi, cezaevine girdiler
Kampanyaya katılan Ayşe Düzkan, Ragıp Duran ve gazete yazarları Mehmet Ali Çelebi, Hüseyin Bektaş ile gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Hüseyin Aykol İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılandı. Dava 16 Ocak 2018’de bitti. Aykol 3 yıl 9 ay, Bektaş, Düzkan, Çelebi ve Duran 1’er yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Gazetenin avukatları kararı İstanbul Bölge Adliyesi’ne (İstinaf) taşıdı. Ancak Bölge Adliyesi 3. Ceza Dairesi 20 Kasım 2018’de kararı usul ve yasaya uygun görerek onadı. Daire, temyiz yolunu da kapattı.
Cezası ertelenmeyen nöbetçi genel yayın yönetmenlerinden Murat Çelikkan, 14 Ağustos 2017'de Kırklareli Cezaevi'ne girdi, 14 Ekim 2017'de açık cezaevine alındı, 21 Ekim 2017'de tahliye edildi. Cezası ertelenmeyen Nöbetçi Genel Yayın Yönetmeni Ayşe Düzkan da İstinaf Mahkemesi'nin 1 yıl 6 aylık hapis cezasını onamasının ardından Bakırköy Kadın Cezaevi'ne konuldu.