Başkanlık sistemini tartışmaya açan hükümet, büyükşehirler için de yeni bir ‘başkanlık modeli’ getiriliyor. Yeni 16 ilave ile 29’a çıkarılması düşünülen büyükşehirler için ‘süper yetkilerle’ donatılmış yeni bir de belediye başkanlığı modeli hazırlandı. Bu modele göre, büyükşehirlerin sınırı ilin sınırları olacak. Beldeler mahalleye dönüşecek. İlçelerdeki imar, itfaiye, ulaşım, zabıta gibi yetkiler ise başkana geçecek. Deyim yerindeyse ilin sınırları içinde başkanın izni olmadan çivi bile çakılamayacak. Yetkilerini büyükşehre kaptıran ilçe belediyelerine ise ‘mezarlık, mezbaha, hal, köylere ulaşım’ gibi görevler kalacak. İşte tüm bu gelişmeler sonucunda başkanların seçim sistemi de değişiyor. Sadece merkezdekiler değil 29 ilin bütün seçmenleri ‘başkan’ için oy kullanacak.
Hükümetin uzun süredir üzerinde çalıştığı ‘Büyükşehirler Yasası’ sona yaklaştı. Radikal gazetesinden Ömer Şahin'in haberine göre göre yasanın getirdiği temel değişiklikler şöyle:
13 yeni büyükşehir: Şu anda Ankara, İstanbul ve İzmir’le birlikte 16 büyükşehir bulunuyor. 2012 verilerine göre nüfusu 750 bini aşan 13 il (Muğla, Hatay, Manisa, Denizli, Şanlıurfa , Balıkesir , Kahramanmaraş, Van, Aydın, Tekirdağ, Mardin, Malatya ve Trabzon) büyükşehir olacak.
Başkana 'Kadir Abi' modeli: Yasa çıktığında 29 belediye İstanbul ve İzmit gibi olacak. Yani, büyükşehirlerin kapsamı ‘mücavir’ alan yerine ‘il sınırı’ olacak. Başkan, ilin bütününden sorumlu ve yetkili olacak. Bu illerin bütün seçmenleri büyükşehir belediye başkanlığı seçiminde oy kullanacak.
İmarda yetki başkana: Büyükşehir belediyeleri ‘imar bütünlüğü’ gerekçesiyle bütün imar hareketlerinde tek yetkili oluyor. İlçe belediyeleri sadece 1/1000’lik planları yapacak. Büyükşehirin onayı olmadan imar düzenlemeleri yapılamayacak
Hizmetler büyükşehire: Büyükşehir belediyeleri şehrin en ücra köşesine kadar götürülmesi gereken hizmetten sorumlu olacak. İmarla beraber planlama, altyapı, ulaşım koordinasyonundan büyükşehir sorumlu olacak. İlçe belediyelerinin itfaiye ve zabıta hizmeti de büyükşehir tarafından karşılanacak.
Beldeler mahalle olacak: Bu 29 büyükşehir belediyesi sınırları içerisinde kalan beldeler kapatılarak mahalleye dönüştürülecek. Beldelerde artık belediye değil muhtarlık seçimleri olacak. Büyükşehir sınırındaki köylerin mahalleye dönüştürülmesi de gündemde.
Kırsal altyapı: Büyükşehir belediyeleri, özel idarelerin yürüttüğü kırsal altyapı hizmetlerini de devralacak. Bu hizmetler büyükşehir veya bağlı kuruluşlarına bırakılacak.
İlçeye mezarlık kaldı:İ Yetkilerini büyük oranda kaptıracak olan ilçe belediye başkanlarına kalan yetkiler ise şöyle: Mezarlık tesis etmek ve işletmek, yolcu-yük terminali yapmak, köy-ilçe arası otobüs işletmek, mezbaha kurmak.