Haber-Analiz: Gökçer Tahincioğlu
Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) yargılanmalarını hak ihlali saydığı Barış Akademisyenleri ile ilgili açılan davalarda ilk kez bir mahkeme beraat kararı verdi.
TIKLAYIN: AYM kararı sonrası Barış Akademisyenleri davasında ilk beraat
İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nin, KHK ile Iğdır Üniversitesi’nden ihraç edilen araştırma görevlisi ile ilgili verdiği karar birden fazla açıdan önem taşıyor.
Mahkeme, gerekçeli kararını daha sonra açıklayacak ancak kararı, Barış Akademisyenleri ile ilgili seri davaları açan İstanbul Başsavcılığı’nın görüşü doğrultusunda aldı. Savcılık, duruşmada, esas hakkındaki görüşünü açıklarken Anayasa Mahkemesi’nin kararına atıf yaptı, akademisyen Özlem Şendeniz hakkında beraat istedi. Bu durum, savcılığın, Anayasa Mahkemesi kararına uyulması yönünde genel bir görüş oluşturduğu ve İstanbul’da görülen farklı davalarda da bu görüşü sunacağı anlamını taşıyor.
Anayasa gereği AYM’nin kararına zaten bütün savcılık ve mahkemelerin uyması gerekiyor ancak farklı ve negatif örnekler yaşandığı için Barış Akademisyenleri ile ilgili davalar açısından da hâlâ tereddüt yaşanıyordu.
İzmir 13. Ağır Ceza Mahkemesi, barış bildirisine imza atmayan ancak daha sonra destek imzası veren bir akademisyenle ilgili kısa süre önce beraat kararı vererek işaret fişeğini ateşlemişti. İstanbul 30. Ağır Ceza Mahkemesi’nden çıkan karar ise AYM kararı gereği bundan sonra tüm Barış Akademisyenleri davaları için beraat çıkacağını gösteriyor. AYM kararı, yargılaması biten ve haklarında verilen kararlar kesin hükme bağlanan akademisyenlerin de yeniden yargılanmasını ve beraat etmesini zorunlu kılıyor. Bu süreçlerin de kısa sürede gerçekleşmesi bekleniyor.
Ancak süreç bununla bitmiyor. Anayasa Mahkemesi, dokuz Barış Akademisyeni’nin başvurusu üzerine verdiği kararda, “Bu Suça Ortak Olmayacağız” başlıklı, hendek operasyonlarını eleştiren bildirinin ifade özgürlüğü kapsamında olduğuna karar verdi. Karar, 8’e karşı 8 üyenin oyuyla, AYM Başkanı Zühtü Aslan’ın “hak ihlali” yönünde oy kullanması ve oyunun yasa gereği iki oy sayılmasıyla çıksa da kesin nitelik taşıyordu. Bu karar, ceza yargılamaları ile ilgili olarak verildi. Ancak AYM’nin gerekçeli kararında bildiri için, “ifade özgürlüğü kapsamında” yorumunun yapılması, barış bildirisinden kaynaklı diğer hak ihlallerinin giderilmesini de gerekli kılıyor.
İdari yargı ve OHAL Komisyonu
Öncelikle yargılanan, tutuklanan, ceza davası nedeniyle hak kaybına uğrayan akademisyenlerin tazminat hakkı da bulunuyor. AYM de başvurucu dokuz akademisyene tazminat ödenmesine karar vermişti. Akademisyenlerin bu davaları açması bekleniyor.
Asıl tartışmalı boyut ise KHK ile yapılan ihraçlar ve buna bağlı hak kayıpları. OHAL Komisyonu, halen barış akademisyenleri ile ilgili kararlarını açıklamış değil. Ancak AYM kararı gereği, komisyonun da işe iade kararı vermesi hukukun gereği. Kulislerde, bu yolda kararlar alındığı ve açıklanmadığı yönünde iddialar var. Ancak yargısal bir makam olmayan komisyonun, iade kararı vermeyerek topu Danıştay’a atması da olası. Böyle bir durumda ise Danıştay’ın anayasa gereği AYM kararına uyması gerekiyor. Danıştay da topu taca atma yoluna giderse, AYM’nin işe iade, ihraç, idari ceza ya da üniversiteden uzaklaştırma gibi kararlar konusunda tıpkı ceza davasında verdiği gibi genel ve bağlayıcı bir kararla kendini anımsatması zorunlu. Ancak ne kadar uzarsa uzasın AYM kararından sonra akademisyenlerin görevlerine iade edilmesi, KHK’lerden kaynaklı pasaportların verilmemesi gibi hak kayıplarının giderilmesi hukuk devleti olmanın şartı. AYM kararından sonra bu konuda atılmayan her adım, anayasaya uyulmaması anlamı taşıyor.
Artık 3 yılı aşkın süredir kriminalize edilerek toplumun önüne atılan, ceza davası ile yargılanan, idari soruşturmalar geçiren, KHK ile ihraç edilen, yurtdışına çıkışları engellenen akademisyenlerin tüm hak kayıplarını gidermek, haklarını iade etmek gerekiyor. Vakit kaybetmeden…