Uluslararası Af Örgütü, pazartesi günü yayımladığı bir açıklamada, Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ'da devam eden çatışmalarında yasaklı olan misket bombası (parça tesirli bomba) kullanımını tespit ettiğini duyurdu.
Sivillerin misket bombasından zarar gördüğü belirtilen yazıda, Dağlık Karabağ'ın başkenti Hankendi'den hafta sonu gelen görüntülerde misket bombası kullanıldığının göründüğü ve bunun gerçeklerle uyumlu olduğu belirtiliyor. Açıklama, yönetimin hem başkentte hem Şuşi'de sivillerin hayatını kaybettiğini duyurduğu bilgisine de yer veriyor.
Örgütün Uluslararası Kriz uzmanları, görüntülerin çekildiği, Hankendi'deki sivillerin yaşadığı bölgeyi tespit etti. Burada Azerbaycan güçlerinin kullandığı İsrail yapımı M095 DPICM misket bombalarını da tanımladı.
Azerbaycan iddiaları yalanlıyor
İddiaları sorduğumuz Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Dış İlişkiler Danışmanı ve Sözcüsü Hikmet Hacıyev, bu iddiaların asılsız olduğunu, Azerbaycan'ın siviller üzerinde misket bombası kullanmadığını söyledi:
"Bu iddialar tamamıyla yanlıştır. Ermenistan'ın kendisi bugün misket bombası kullanmaya başladı. Azerbaycan mayın temizleme kurumu, Ermenistan'ın kullandığı bombaların izlerini tespit etti. Ülkemizin büyük şehirlerinde kalabalık şekilde yaşayan sivillerin olduğu bölgelerde misket bombaları kullanılıyor. Bu bombalar, enerji altyapımızı da hedef alıyor."
Hacıyev, "Ermenistan'ın Goranboy rayonundaki sivilleri 2 ya da 3 misket bombasıyla hedef aldığına dair kanıtları olduğunu, bu kanıtları Azerbaycan'ın diplomatik temsilciliklerine verdiklerini ve kısa zamanda uluslararası kuruluşlara iletileceğini" belirtti. "Diğer bölgelerde de misket bombası kullandıklarına dair haberler soruşturma aşamasında" dedi.
Uluslararası Af Örgütü'nün Hankendi'de bulduğu İsrail yapımı misket bombalarıyla ilgili bilgileri sorduğumuz Hacıyev, "Hankendi bölgesinde bizim bir kontrolümüz yok, orada Ermeniler yaşıyor. Onlar oraya ne koymuş bilemeyiz. Bunlar tamamen Ermenistan'ın yalanları" ifadelerini kullandı.
Hacıyev'e, Azerbaycan ve Ermenistan'ın Misket Bombası Kullanımına Karşı Sözleşme'ye taraf olmadığını belirterek ordusunda misket bombası bulunup bulunmadığını sorduğumuzda, şu yanıtı verdi:
"Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, sivillere karşı misket bombası kullanmıyor. Ermenistan eğer misket bombasından bu kadar rahatsızsa kendisi neden sözleşmeye taraf olmuyor? Azerbaycan sözleşmeye taraf olmamıştır çünkü Dağlık Karabağ'da devam eden savaşta bu bombaları karşı taraf kullanıyor. İşgal edilen bölgeleri Azerbaycan kontrol etmediği için ve işgal hukuksuz olduğu için, Azerbaycan onların taleplerini yerine getirmek zorunda değil."
Hacıyev, misket bombalarının Azeri ordusunda bulunup bulunmadığı ve savaşta siviller üzerinde olmasa da farklı şekillerde kullanılıp kullanılmadığıyla ilgili soruya da "Bende böyle bir bilgi yok" yanıtını verdi.
Çatışmalar sivillerin yaşada alanlara yayıldı
Uluslararası Af Örgütü'nün Doğu Avrupa ve Orta Asya biriminin başındaki Denis Krivosheev, "Misket bombasının kullanımı, hangi şartlar altında olursa olsun uluslararası insan hakları kanunlarına göre yasaktır. Sivillerin yaşadığı bölgelerde kullanımı da özellikle tehlikelidir çünkü daha fazla can kaybı ve yaralanmaya yol açar" dedi:
"Misket bombaları üretim itibarıyla ayrım gözetmeyen silahlar ve yerleşim yerlerinde kullanımı kesinlikle korkunç ve kabul edilemez. Çatışmalar şiddetlendikçe siviller daha dikkatle korunmalıdır, özellikle hedef alınmamalı ya da umarsızca tehlikeye atılmamalıdır."
Uluslararası Af Örgütü, çatışmanın tüm taraflarına uluslararası insan hakları kurallarına saygı göstermesi ve sivillerin korunması çağrısı yaptı.
27 Eylül'de başlayan çatışmalar son bir hafta içinde şiddetlenerek daha geniş bir alana yayıldı. İki taraf da top atışları ve füzelerle karşı tarafa saldırıyor.
Parça tesirli misket bombaları, yüzlerce küçük bomba geniş bir alana yayıldığı için hedef gözetmeden çok sayıda kişinin ölümüne yol açtığı gerekçesiyle, kullanılmaya başladıktan yıllar sonra, 2010'da yasaklanmıştı. "Misket Bombası Koalisyonu" adı verilen 109 ülke tarafından imzalanan sözleşmeye, Azerbaycan ve Ermenistan gibi Türkiye, ABD ve İsrail de taraf değil.
İsrail de Gazze'ye yönelik operasyonlarında misket bombası kullanmakla eleştiriliyor.
Misket bombalarının yüzde 5 ile 20 arasında bir kısmı, fırlatıldığı an patlamıyor. Daha sonra patlamaya hazır olarak düştüğü yerde durduğu için de, sivillere en az mayınlar kadar büyük bir tehdit oluşturuyor.
Bölgede devam eden çatışmalarda en az 260 kişi hayatını kaybetti. Bu kişilerin 45'i sivildi. Dağlık Karabağ'dan Azerbaycan'ın ikinci büyük şehri Gence'ye hafta sonu düzenlenen saldırılar sonrası, Azerbaycan da karşılık verdiğini açıklamıştı.
Pazartesi sabahı bombardımanın yeniden başladığı Hankendi'de yaklaşık 50 bin kişi yaşıyor.