Sel felaketinin yaşandığı Ayamama Deresi çevresindeki çarpık ve kaçak yapılaşma, Başbakan Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı döneminde yapılan plan değişikliğiyle başladı.
ERDOĞAN SEL FELAKETİNİN VURDUĞU BÖLGELERİ İNCELEDİ
Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi Başkanı Eyüp Muhcu, Ayamama Deresi’nin geçtiği alanların yeşil alan olduğunu, ancak 1997 yılında Başbakan Tayyip Erdoğan’ın Büyükşehir Belediye Başkanı olduğu dönemde yapılan bir plan değişikliğiyle yapılaşmaya açıldığını belirterek, “Rapor hazırladık. Dikkate alınmayınca Büyükşehir’e dava açtık. Ancak davayı kazanmamıza rağmen planlarını değiştirmediler” dedi.
Muhçu, 2007’de Danıştay’da davanın kendi lehlerine sonuçlandığını, ancak bu süreçte bölgenin kaçak yapılarla dolduğunu, son olarak da belediyenin felaketin yaşandığı bölgeyi yüksek yoğunluklu ve çok katlı yapılaşmaya açmak için yaptığı yeni bir planı Belediye Meclisi’ne getirmeye hazırlandığını söyledi.
1997’de değiştirildi
Büyükşehir Belediyesi’nin 1997’de 1/5000 ölçekli yeni bir nazım imar planıyla, bölgeyi rekreasyon alanı olma özelliğinden çıkarıp, yüksek yoğunluklu ve çok katlı yapılaşmaya açtığını belirten Muhcu, şöyle konuştu:
“Biz bu durum karşısında Mimarlar Odası İstanbul Şubesi olarak bir ÇED (Çevre Etki Değerlendirme) çekince raporu hazırladık. Bölgenin ekolojik bir özelliğinin olduğunu, bu nedenle bölgenin yapılaşmaya açılmasının sakıncalarını içeren raporu Büyükşehir Belediyesi’ne ilettik.
Endişelerimizi, ‘Ayamama Deresi ekolojik koridorlardan biridir. Dere bölgesinin, yeşil ve rekreasyon alanı olarak kullanılması gerekir. Söz konusu plan değişikliğiyle bölge betonlaşacak, ekolojik özelliğini tamamen kaybedecek. Kentleşmeyle birlikte doğal felaketlere davetiye çıkarılmış olacak. Bölgenin alt yapısına yeni yükler getirecek ve yetersiz olan yeşil alanlar daha da yetersiz hale gelecek’ dedik.
Ancak ne yazık ki dikkate alınmadı. Bunun üzerine 1998 yılında dava açarak hukuki süreci başlattık.”
‘Yeni plan hazırladılar’
Büyükşehir Belediyesi’nin, şimdilerde afetin yaşandığı bölge olan Halkalı Toplu Konutları ile Havalimanı Kavşağı arasındaki 600 dönümlük araziyi de yapılaşmaya açmak için yeni bir imar planı hazırladığını anlatan Muhcu, şöyle devam etti:
“Bu bölge de dava açtığımız bölge gibi planda yeşil alan, spor alanı ve kentsel mezarlık alanı olarak yer alıyor. 15 Eylül 2009 tarihinde bu yeni planı Meclis’e götürmeye hazırlanıyorlar. Yoğun yapılaşmaların afete neden olduğu herkes tarafından biliniyor. Şimdi önemli olan 15 Eylül’deki bu planı geri çekecekler mi?”
Yapılaşma sürecinin gelişimi
Muhçu’nun verdiği bilgilere göre Ayamama Deresi çevresindeki yapılaşma süreci şöyle gelişti:
- Ayamama Deresi’nin geçtiği tüm alanların yanı sıra, yine aynı derenin güneyindeki İstanbul Dünya Ticaret Merkezi (İDTM), EGS (Ege Giyim Sanayicileri Birliği) Business Park ve İhlas Holding binalarının bulunduğu arazi, 1982’de hazırlanan 1/25 binlik nazım ve uygulama imar planlarında “ağaçlandırılacak alan” ilan edildi.
- 5 Mayıs 1997’de Başbakan Erdoğan’ın yönetimindeki İstanbul Büyükşehir Belediyesi, imar planlarında “İstanbul Dünya Ticaret Merkezi (İDTM) Alanı” olarak belirlenen; Bakırköy ilçe sınırları içinde ve Atatürk Havalimanı alanına komşu konumdaki Ayamama Deresi’nin de geçtiği yaklaşık 500 bin metrekarelik arazinin 200 bin metrekarelik dilimiyle ilgili 1/5000 ölçekli yeni bir nazım imar planı yaptı. Bu planla bölge rekreasyon alanı olma özelliğini kaybetti. Böylece bu arazi yoğunluklu ve çok katlı yapılaşmaya açıldı. Aynı gün tasdik edilen plan değişikliğiyle “bütüncül proje” kavramı ve hedefi iptal edildi ve arazinin parçalara (parsellere) ayrılarak, bu parsellerde “ayrı ayrı avan projeler” halinde yatırım yapılmasına olanak sağlandı. Yani yeni planla bölgede parselasyon yoluyla birbirinden bağımsız yatırımların gerçekleşmesi sürecine de girilmiş oldu.
- Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi de bu yeni planla ilgili bir çekince raporu hazırladı. Ancak rapor dikkate alınmadı.
- Mimarlar Odası bunun üzerine, 1998 yılında İstanbul 5. İdare Mahkemesi’ne yürütmenin durdurulması için dava açtı.
- Mahkeme tarafından 24.5.2000’de yürütmenin durdurulmasına, 31.01.2001’de de dava konusu işlemin iptaline karar verildi.
- Bunun üzerine İBB temyize gitti. Ancak Danıştay’da da davayı kaybetti. İBB’nin karar düzeltme talebinin ardından Danıştay 6. Dairesi, 15.8.2007 tarihinde nihai kararı vererek planı iptal etti.
- Bu yargı sürecinde 1997 yılında başlayan yapılaşma hızla devam etti; bu yapılaşma da Ayamama Deresi’nin kuzeyindeki kaçak yapılaşmayı tetikledi.
- Felaketin yaşandığı bu günlerde ise, Büyükşehir Belediye Başkanlığı afetin yaşandığı bölgeyi, yani “rekreasyon alanı”, “kent mezarlığı” ve “yeşil alan” olarak belirlenen bölgeyi, yüksek yoğunluklu ve çok katlı yapılaşmaya açan bir planı yürürlüğe sokma amacıyla İBB Meclisi’ne havale etti. Bu plan, 15 Eylül’de açılacak Meclis’te gündeme alınacak.